×
اجتماعی
شناسه خبر : 225579
تاریخ انتشار : یکشنبه 1404/03/04 ساعت 21:57

نورنیوز از ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی حضور اتباع خارجی در ایران گزارش می‌دهد؛

مهاجران افغانستانی: شهروندان درجه دو یا میهمانان درجه یک؟!

ایران در دهه‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین مقاصد مهاجران و پناه‌جویان به‌ویژه از افغانستان، عراق و پاکستان بوده است؛ اما در سال‌های اخیر، خصوصا پس از سقوط دولت اشرف غنی و روی کار آمدن امارت طالبان، موج مهاجرت اتباع خارجی ـ به‌ویژه افغان‌ها ـ ابعاد تازه‌ای یافت که آن را به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ملی تبدیل کرد.

نورنیوز- گروه اجتماعی: ایران در دهه‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین مقاصد مهاجران و پناه‌جویان به‌ویژه از افغانستان، عراق و پاکستان بوده است؛ اما در سال‌های اخیر، خصوصا پس از سقوط دولت اشرف غنی و روی کار آمدن امارت طالبان، موج مهاجرت اتباع خارجی ـ به‌ویژه افغان‌ها ـ ابعاد تازه‌ای یافت که آن را به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ملی تبدیل کرد.

آمار حضور اتباع افغانستان در ایران بسیار متغیر گزارش شده و ارقامی در محدوده 4 تا 10 میلیون نفر مطرح شده است. چیزی که تقریبا مسلّم است وجود دست کم 8 میلیون افغانستانی در ایران است که تقریبا 10 درصد جمعیت کنونی ایران را شامل می شود که بخش قابل توجهی از آنها به صورت غیرمجاز فعالیت می کنند. برخی گزارش ها حکایت از آن دارد که در مناطقی از ایران، ترکیب جمعیتی افغانستانی‌ها بر ایرانی‌ها غلبه دارد. این رقم، زنگ خطر را برای اقتصاد، امنیت، نظام آموزشی و خدمات عمومی کشور به صدا درآورده و واکنش‌های گسترده‌ای را از سوی مردم، رسانه‌ها و مسئولان در پی داشته است.

حضور درازمدت اتباع افغانستان در ایران، دو روی متفاوت دارد. از سویی باعث شده که بخشی از چرخ تولید خصوصا در مشاغل سخت، راحت‌تر بچرخد و بخشی از کارهای پرمشقت که هر نیروی کاری اشتیاقی به انجامش ندارد انجام شود؛ و از سوی دیگر در هرحالت، برخی از فرصت های شغلی را از نیروی کار داخلی سلب کند. به این اعتبار نمی‌توان به سادگی درباره مزایا و مضرات حضور اتباع افغانستان در ایران حکم واحد صادر کرد. با اینهمه این حضور تقریبا 50 ساله محدودیت ها و مشکلاتی را به فضای اقتصادی و اجتماعی ایران تحمیل کرده و مخالفت‌های روزافزونی را در سطح مردم و رسانه‌ها و مسئولان دامن زده است.

7 میلیارد دلار یارانه پنهان؛ هزینه‌ای که مردم نمی‌بینند

وزارت کشور اعلام کرده حضور اتباع خارجی غیرمجاز، سالانه دست‌کم ۷ میلیارد دلار یارانه پنهان بر دوش اقتصاد ایران می‌گذارد؛ رقمی که شامل یارانه سوخت، آب، نان، برق، بهداشت و آموزش می‌شود. از سوی دیگر، حجم عظیمی از ارز نیز توسط این مهاجران از کشور خارج می‌شود؛ مسأله‌ای که در شرایط کمبود منابع ارزی، فشار مضاعفی بر اقتصاد وارد کرده است.

در بازار کار، حضور اتباع خارجی بعضا موجب رقابت ناعادلانه با کارگران ایرانی شده است. بسیاری از کارفرمایان به‌دلیل دستمزد پایین‌تر، مهاجران را ترجیح می‌دهند. این وضعیت، نرخ بیکاری در میان کارگران کم‌مهارت ایرانی را افزایش داده و نارضایتی‌های اجتماعی به‌دنبال داشته است.

در بازار مسکن نیز، به‌ویژه در شهرهای مشهد، تهران و کرج، افزایش تقاضا از سوی اتباع خارجی، یکی از عوامل افزایش اجاره‌بها در مناطق کم‌برخوردار عنوان می‌شود. طبق گزارش‌های رسمی، در برخی مناطق مشهد، نسبت جمعیت افغان‌ها به ساکنان ایرانی به بیش از ۳۰ درصد رسیده است.

با افزایش جمعیت اتباع خارجی، فشار مضاعفی بر سیستم بهداشت و آموزش کشور هم وارد شده است. کودکان مهاجر، در بسیاری از مدارس مناطق محروم بدون مدارک هویتی تحصیل می‌کنند. از سوی دیگر، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در استان‌های مرزی با مراجعات گسترده اتباع مواجه‌اند، بدون آن‌که بیمه یا منابع مالی برای پوشش خدمات آنان وجود داشته باشد.

در ماه‌های گذشته، موجی از اعتراضات مردمی در فضای مجازی با هشتگ‌هایی نظیر #اتباع_خارجی و #حق_ایرانی راه افتاد که خواستار بازنگری در سیاست‌های مهاجرتی و اولویت‌دادن به حقوق شهروندان ایرانی شده‌اند. در بسیاری از شهرها از جمله مشهد و مناطق شرقی، نمایندگان مجلس و اعضای شورای شهر بارها نسبت به «تغییر ترکیب جمعیتی»، تهدیدات فرهنگی، افزایش بزهکاری و فشار بر منابع هشدار داده‌اند. رسانه‌ها نیز  بارها از «بی‌عملی دولت در مدیریت بحران مهاجران» انتقاد کرده‌اند، در حالی که برخی نهادهای حقوق بشری، با تأکید بر لزوم رعایت حقوق انسانی پناه‌جویان، دولت را به تفکیک میان مهاجران قانونی و غیرقانونی دعوت کرده‌اند. حتی در مواردی، حرکت‌هایی در برخی نقاط کشور شکل گرفت که ذیل عنوان «افغانستان ستیزی» قابل طبقه‌بندی بود. البته این امواج کوتاه‌برد، با موضع گیری‌های به موقع مسئولان مهار شد اگرچه مطالبه‌ی مدیریت مسئله‌ی حضور روبه رشد افاغنه در ایران، همچنان از سوی مردم وجود دارد. 

نقشه‌های دولت و مجلس برای مدیریت اتباع افغانستان 

در این میان، دولت چهاردهم به ریاست دکتر مسعود پزشکیان، در یکی از نخستین گام‌های خود، موضوع اتباع غیرمجاز را در اولویت امنیت ملی و اقتصادی قرار داده و با اعلام سیاست‌های جدید، برنامه‌هایی جدی برای طرد و بازگرداندن مهاجران غیرمجاز آغاز کرده است. اسکندر مؤمنی، وزیر کشور، اعلام کرده که طی ماه‌های اخیر، بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از اتباع غیرمجاز به کشورهایشان بازگردانده شده‌اند. او تأکید کرد که به‌رغم بازگرداندن این افراد، نیمی از آن‌ها مجدداً به کشور بازمی‌گردند، چراکه انسداد مرزها هنوز کامل نشده است. طرح انسداد مرزهای شرقی با افغانستان و پاکستان از دیگر برنامه‌های مهم دولت در سال ۱۴۰۴ است. همچنین اعلام شده که به زودی اتباع غیرمجاز از خدمات آموزشی، درمانی، معاملات ملکی و اجاره‌نشینی محروم خواهند شد. مجلس شورای اسلامی نیز به‌موازات دولت، طرحی را تصویب کرده که طبق آن، جمعیت اتباع خارجی در ایران باید سالانه ۱۰ درصد کاهش یابد. این مصوبه، دولت را موظف به اقدامات اجرایی در زمینه کاهش ورود و افزایش اخراج اتباع غیرمجاز می‌کند.

در کنار اقدامات سخت‌گیرانه، کارشناسان مهاجرت و جامعه‌شناسان هشدار می‌دهند که حل این بحران، نیازمند سیاستی تلفیقی از کنترل، ساماندهی، کمک‌های بین‌المللی و رویکردهای انسانی است. ایران، به‌رغم پذیرش گسترده مهاجران در دهه‌های گذشته، تاکنون حمایت بین‌المللی مؤثری از نهادهایی مانند UNHCR دریافت نکرده و بار این بحران عمدتاً بر دوش مردم و دولت بوده است.

بحران اتباع خارجی در ایران، تنها یک مسأله امنیتی یا اقتصادی نیست؛ بلکه یک چالش ملی با ابعاد چندلایه است که مدیریت آن نیازمند هماهنگی نهادهای مختلف، اجماع اجتماعی و تعامل با کشورهای مبدأ و نهادهای بین‌المللی است. دولت پزشکیان گام‌های مهمی در این مسیر برداشته است، اما افکار عمومی، رسانه‌ها، دانشگاهیان و مسئولان باید در مسیر طراحی راه‌حل‌های پایدار، منسجم و عادلانه برای این بحران مشارکت کنند.

 


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
نیم کیلو طلا در انتظار کاربران؛ کمپین مشترک روبیکا و ملی‌گلد آغاز شد
تمدید فرصت ثبت‌نام کتب درسی تا 30 شهریور
ابلاغ دستورالعمل جدید تنظیم بازار خودرو + جزئیات
محرومیت سنگین جام اتحادیه برای لوئیس سوارز
انتقاد از طرح مسکن 15 متری/رکود بی سابقه بازار مسکن در 50 سال اخیر
سقف وام خرید خودرو جانبازان تعیین شد
ثبت‌نام نکردن در سامانه املاک مساوی است با قبض برق نجومی
نظام نوین جهانی در حال ظهور است
باشگاه استقلال همچنان درگیر مطالبات سنگین بازیکنان و مربیان پیشین
طرح صلح احتمالی واشنگتن برای پایان جنگ روسیه و اوکراین
حملات اسرائیل به غزه/ شهادت 21 نفر دیگر/تخریب کامل برج مسکونی «السوسی»
کنسرت قربانی باز هم تمدید شد
شمار قربانیان زلزله افغانستان به 3 هزار نفر افزایش یافت
سن سکته قلبی در ایران 10 سال پایین‌تر از اروپا
کاراته‌کاها 6 مدال در چین درو کردند
پزشکیان: با منابع موجود، چه، کجا و چگونه بکاریم، اولویت اول جهاد کشاورزی است
حکم قطعی قصاص برای قاتل خبرنگار ایرنا صادر شد
قیمت مرغ در بازار به زودی کاهش می‌یابد
رشد 19 هزار واحدی شاخص کل بورس تهران در آغاز هفته
مراکش اولین تیم آفریقایی صعودکننده به جام جهانی 2026 شد
آغاز مانور چندملیتی بریکس با مشارکت ایران و اندونزی
اژه‌ای در دیدار با عمار حکیم: ملت ایران بیش از هر زمان دیگری متحد است
دیدار لاریجانی و عمار حکیم با محوریت همکاری‌های ایران و عراق
قیمت طلا و سکه امروز شنبه 15 شهریور 1404 + جدول
سخنگوی آموزش و پرورش: در سال تحصیلی جدید کمبود معلم نداریم/آموزش مجازی فقط در شرایط اضطرار
کاهش خاموشی‌ها تا آخر شهریور ماه
قیمت دلار امروز شنبه 15 شهریور 1404
هشدار رئیس سابق موساد علیه نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی
دومین خرید لالیگایی تراکتور کیست؟
سقف وام‌های بانکی افزایش یافت
2700 نفر در تصادفات شهریور ماه جان باختند/ثبت 166 میلیون سفر تابستانی در کشور
عبور مصرف روزانه بنزین از مرز 140 میلیون لیتر
تخت‌جمشید امروز میزبان ارکستر ارمنستان است
وحدت کلید پیروزی جهان اسلام
عارف به دیدار معاون اول‌های دولت‌های قبل رفت
استقلال در آستانه جذب یک مهاجم خارجی از بین دو گزینه
نورنما | اجرای زیبای آهنگ باران می‌بارد امشب، با فلوت توسط جنگلبان
رونمایی از ربات‌های هوشمند دو طبقه پست در کشور
پوتین: روسیه پیشتاز تولید موتورهای هوایی و موشکی است
شناسایی و دستگیری قاتل مشهدی پس از 14 سال فرار
صندوق بازنشستگی فولاد و صندوق بازنشستگی کشوری تجمیع می شوند
ام‌باپه دومین گلزن تاریخ فرانسه شد
قیمت خودرو امروز شنبه 15 شهریورماه 1404 + جدول
سازمان بازرسی به ناترازی انرژی ورود کرد
پوستر نوستالژیک مس رفسنجان برای دیدار دوستانه با پرسپولیس
زلنسکی: پوتین خودش به کی‌یف بیاید
کنگره باید اختیارات جنگی ترامپ را محدود کند
پزشک قلابی با 15 شاکی/ قربانیان؛ زنان مبتلا به بیماری خاص
ایران نما | معرفی جاذبه های گردشگری شهرهای ایران(78) «بهمن»
رئیس پارلمان لبنان: طرح انحصار سلاح ارتش صلح داخلی را تضمین می‌کند
X
آگهی تبلیغاتی