نورنیوز-گروه فرهنگی: از هشدار الهی تا نمایش مهیب: مرز ایمان و وحشت
اجرای پروژه‌ای با عنوان «شبیه‌سازی جهنم» در شهرستان فومن، به همت سپاه و با هدف «تذکر و هدایت» انجام شده است؛ اما پرسش بنیادین این است که آیا دعوت به خدا، جز از راه محبت و معرفت، از مسیر ایجاد ترس‌های هیجانی و تجربه مصنوعی مرگ و جهنم می‌گذرد؟ در سنت دینی ما، هشدار درباره آخرت، هم‌نشین رحمت و محبت خداوند است. اما تبدیل جهنم به یک مکان بازدیدی و شبیه‌سازی عذاب، ممکن است ایمان را به تجربه‌ای حسی و زودگذر فروبکاهد و جایگزین تربیت درونی و تدبر عقلانی کند. در سیره اهل‌بیت نیز دعوت به بهشت، مقدم بر انذار از جهنم است؛ «بَشِّروا و لا تُنَفِّروا».
روانشناسی ترس؛ اثرات مخرب یا انگیزش تربیتی؟
از منظر روانشناسی، تجربه اضطراب حاد ناشی از مواجهه با صحنه‌های شبیه‌سازی‌شده از مرگ و عذاب، به‌ویژه در نوجوانان، ممکن است به نتایج معکوس منجر شود. احساس ترسِ بیش‌ازحد بدون سازوکار عقلانی برای معنا دادن به آن، به بی‌حسی یا انکار منتهی می‌شود. این‌گونه رویکردهای مبتنی بر شوک، کوتاه‌مدت بوده و در بلندمدت کارکرد تربیتی ندارند. روان‌شناسان تربیتی معتقدند که ترغیب به رفتار دینی، باید بر پایه محبت، عقلانیت و الگوهای زیبا از دینداری بنا شود، نه بر محور ارعاب و ترس فیزیکی.
کار فرهنگی یا تجربه آزاردهنده؟ نگاهی اجتماعی و رسانه‌ای
در عصر رسانه و ذهن تصویری، اجرای چنین نمایش‌هایی، اگر بدون پیوست فرهنگی و رسانه‌ای باشد، ممکن است موجب برداشت‌های سطحی و حتی تمسخر در میان مخاطبان شود. از سوی دیگر، فرهنگ دینی باید با زبان محبت، عقلانیت و معنویت با مردم سخن بگوید، نه با ایجاد صحنه‌هایی از رنج و وحشت. مسئولان فرهنگی باید مراقب باشند که دینداری را به کالای نمایشی بدل نکنند. اگرچه نیت این اقدام، تذکر است، اما در عمل ممکن است احساسات مردم را به بازی بگیرد و دین را به‌جای سبک زندگی، به یک تجربه حسی و نمایشی تقلیل دهد.