×
بین الملل
شناسه خبر : 224936
تاریخ انتشار : چهارشنبه 1404/02/31 ساعت 09:16

محمدرضا یوسفی شیخ‌رباط

ایران و خاورمیانه در حال تغییر

معادلات روابط بین‌الملل در قرن بیست‌ویکم به‌سرعت در حال تغییر است. جهان تک‌قطبی پس از فروپاشی اردوگاه کمونیسم و به تعبیر فوکویاما تحقق پایان تاریخ، آن‌طورکه جهان غرب انتظار داشت رخ نداد و اکنون جهان در حال چرخش به سوی جهان چندقطبی بر مبنای منافع اقتصادی است.

نورنیوز-گروه بین الملل: معادلات روابط بین‌الملل در قرن بیست‌ویکم به‌سرعت در حال تغییر است. جهان تک‌قطبی پس از فروپاشی اردوگاه کمونیسم و به تعبیر فوکویاما تحقق پایان تاریخ، آن‌طورکه جهان غرب انتظار داشت رخ نداد و اکنون جهان در حال چرخش به سوی جهان چندقطبی بر مبنای منافع اقتصادی است. مدت‌هاست تولید ناخالص داخلی چین، کشورهای اروپایی را پشت سر گذارده، اکنون از تمامی اتحادیه اروپا پیشی گرفته و پس از آمریکا در رتبه دوم قرار دارد. به این ترتیب جایگاه جهانی اروپا نسبت به دهه‌های قبل رو به افول گذارده، موقعیت اقتصادی و فناوری آنها نسبت به دو قدرت کنونی اقتصاد جهان پایین‌تر بوده، با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم کرده و زندگی برای شهروندان آنان سخت‌تر شده است.

در این راستا سفر ترامپ به کشورهای حاشیه خلیج فارس، یک اقدام راهبردی در جهت انجام قراردادهای جدید اقتصادی و تعمیق نفوذ منطقه‌ای آمریکا در فضای جدید جهانی است. آمریکا به کشورهای خلیج فارس، به چشم شرکای بلندمدت نگاه کرده که در قبال تضمین امنیت این کشورها، قراردادهای گسترده مالی و توسعه همکاری در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته را در دستور کار خود دارد. ازاین‌رو افرادی مانند زاکربرگ و ایلان ماسک برای تحقق این ایده، ترامپ را همراهی می‌کردند.

از منظر آمریکا، خاورمیانه جدید با اتکا به منابع عظیم انرژی و ورود فناوری جدید می‌تواند در یک افق میان‌مدت جایگزین اروپا شود و این چالشی بزرگ برای اروپای امروز است.

مدت‌هاست کشورهای حاشیه خلیج فارس این تغییر را درک کرده و با رویکردی باز به استقبال آن رفته‌اند. به همین دلیل به بازتعریف نقش خود به‌عنوان قطب جهانی نوآوری پرداخته‌اند. آنان تصور می‌کنند دستیابی به این موقعیت با شراکت و پذیرش رهبری آمریکا امکان‌پذیر است. بر این اساس، عربستان در راستای تحقق چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود متعهد به سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری در زمینه توسعه هوش مصنوعی شد، قطر نیز ۲.۴ میلیارد دلار برای توسعه هوش مصنوعی در نظر گرفت. امارات نیز از طرح سرمایه‌گذاری هزار و 400‌ میلیارد دلاری برای مشارکت با آمریکا طی دهه آینده در زمینه زیرساخت‌های هوش مصنوعی، نیمه‌هادی‌ها و... خبر داد. در این سفر، این کشورها از ترامپ خواسته‌اند قانونی ‌‌که صادرات نیمه‌هادی‌های پیشرفته به خلیج فارس را محدود می‌کند، حذف کند. در واقع براساس سرمایه از کشورهای منطقه خلیج فارس و فناوری از آمریکا، مشارکت دنبال می‌شود.

این کشورها برای تحقق آرمان خویش نیازمند ثبات منطقه و امنیت کشورهای خود هستند. بر این اساس آنان خواستار تقویت سامانه‌های پدافند هوایی میان ایالات متحده و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شدند. شاید بتوان گفت در صورتی که امور آن‌طور پیش برود که آنان می‌خواهند، در آینده شاهد ناتویی جدید جایگزین ناتوی قبلی باشیم که بار مالی آن را کشورهای منطقه خلیج فارس بر دوش می‌کشند.

بر این اساس بازسازی سوریه، مذاکرات هسته‌ای با ایران، و مسئله اسرائیل نیز در این گفت‌وگوها مطرح بوده است. پس از مذاکرات، عربستان بدهی‌های سوریه به بانک جهانی را پرداخت کرد. آمریکا تحریم‌های سوریه را حذف کرد. کشورهای عربی آماده مشارکت در بازسازی سوریه شدند.

این رؤیاپردازی با چالش‌هایی روبه‌رو است. نفوذ فزاینده چین یکی از مهم‌ترین‌هاست. به‌طور طبیعی موضوع ایران در کانون توجه طرف‌های این سفر بوده است. ایران می‌تواند تهدیدی برای تحقق چشم‌انداز یادشده باشد. ازاین‌رو توافق یا همراه‌کردن ایران برای آمریکا اهمیتی بیش از گذشته یافته است.

به نظر می‌رسد دستیابی به توافق پایدار می‌تواند منافع ایران، آمریکا و کشورهای منطقه را تأمین کند. این توافق برای ایران هم مفید است، می‌تواند با اتکا به ظرفیت‌های خود، از این بحران‌ها خارج شود و رونق اقتصادی و نشاط اجتماعی در کشور ایجاد کند. ایران می‌توان در قالب همکاری‌های جدید، جایگاهی متفاوت در منطقه پیدا کند. ایران امروز با انتخاب مسیر مذاکره و چانه‌زنی مسیر درستی را طی می‌کند. در غیر این صورت، شاهد شکاف‌های بزرگ‌تری میان کشورهای همسایه و ایران خواهیم بود.

کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز با پذیرش همکاری و سرمایه‌گذاری در ایران، ثبات و امنیت خود را تضمین می‌کنند؛ اما آمریکا برای تحقق هدف‌های خود نیازمند کنش‌های بیشتری برای حفظ موقعیت جهانی خویش است. همچنین بدون حل نزاع اسرائیل و فلسطین، خاورمیانه رنگ ثبات را نمی‌بیند شاید به همین دلیل باشد که چندی پیش ترامپ از تشکیل یک دولت فلسطینی سخن گفت.

 


نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
وضعیت آب و هوا امروز جمعه 14 شهریور 1404
همکاری OpenAI و Broadcom برای ساخت تراشه اختصاصی
تحول در فناوری پوشیدنی‌ها؛ کشی که گرمای بدن را به برق تبدیل می‌کند
اسطوره شیرجه آمریکا مدال‌های المپیکش را برای تأمین هزینه‌هایش حراج کرد
مصرف پروتئین حیوانی و کاهش اندک مرگ‌ومیر ناشی از سرطان
جزئیات قیمت و حافظه آیفون 17 ایر فاش شد
آزمایش سه‌دقیقه‌ای جدید، شناسایی زودهنگام آلزایمر را ممکن می‌کند
اسفنج‌های خوراکی برای لاغری؛ نوآوری تازه دانشمندان چینی
ستاره نامدار تنیس که سرطان را شکست داد
کمپین تبلیغاتی رژیم صهیونیستی با کمک گوگل
مدودف: روسیه تهدید نمی‌کند اما باید رویکردهای نظامی مرزی را بازنگری کند
صدراعظم آلمان: اروپا همچنان به کمک آمریکا وابسته است
پایان خاموشی ها با راه اندازی نیروگاه های خورشیدی
دولت با اعطای اختیارات جدید، مسیر سرمایه‌گذاری در استان‌ها را تسهیل می‌کند
مسئول آمریکایی: نتایج جلسه کابینه لبنان تا حدی مثبت بود
هشدار وزیر آمریکایی به هند درباره همکاری با روسیه و چین
پروازهای باکو -تهران فردا از سر گرفته می‌شود
فراتحلیل و فرامتن سفر رئیس جمهور محترم ایران به چین و اجلاس شانگهای
درویش: با وجود فشارها، پرسپولیس آماده ادامه رقابت‌هاست
عکس های منتخب جهان، 5 سپتامبر 2025
ولایتی: شانگهای در آینده نقش اول را در تعیین سرنوشت جهان دارد
قتل مشکوک پدر 77 ساله؛ بازداشت پسر به اتهام قتل
ایران و ازبکستان برای دومین بار در فینال کافا رودررو می‌شوند
واکنش روسیه به حمایت از قطعنامه پیشنهادی ایران در آژانس انرژی اتمی
اردن و قطر اظهارات نتانیاهو درباره کوچ اجباری فلسطینی‌ها را محکوم کردند
وزیر آموزش و پرورش: برگزاری المپیادهای مدرسه‌ای راهی برای کشف استعدادهای ورزشی است
برگزاری تمرین تاکتیکی تیم ملی زیر نظر قلعه‌نویی در ازبکستان
دومین بانک بزرگ روسیه در ایران افتتاح می شود
تلاش آمریکا برای جاسوسی از رهبر کره شمالی شکست خورد
اتمام تعمیرات اساسی سکوهای فاز یک پارس جنوبی
خلبان، پرواز قشم-تهران را به سلامت فرود آورد
انتقاد عراقچی از سکوت کرکننده غرب نسبت به توسعه هسته‌ای رژیم اسرائیل
تعطیلی دوباره راکتور هسته‌ای در فرانسه به دلیل هجوم عروس‌های دریایی
اروگوئه، کلمبیا و پاراگوئه بلیت جام جهانی را رزرو کردند
واکنش نتانیاهو به بیانیه وزارت خارجه مصر درباره کوچاندن مردم غزه
افت نرخ ارز، قیمت سکه را کاهشی کرد
رئیس پیشین صداوسیما: تا تغییر ساختار، رفع فیلترینگ امکان‌پذیر نیست
اتحادیه اروپا بر استمرار دیپلماسی با ایران تاکید کرد
سفارت روسیه: فروش دارایی‌های روسیه از سوی انگلیس غیرقانونی است
مصر خواستار آتش‌بس فوری و خروج نیروهای اسرائیلی از غزه شد
عدالت مالیاتی در دستور کار؛ حذف مالیات برای اقشار کم‌درآمد
اعتراف ترامپ به عقب‌نشینی آمریکا در برابر چین، روسیه و هند
استقبال زلنسکی از موضع پوتین درباره عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا
فنلاند حمایت خود را از راه‌حل دو کشوری در مسئله فلسطین اعلام کرد
هفت افتخار جهانی ایران در کمتر از 2 ماه
نشست فوق‌العاده برخط سران بریکس دوشنبه برگزار می‌شود
بیانیه حماس در واکنش به دستور وزیر جنگ رژیم صهیونیستی برای تشدید بمباران غزه
سفر هیات 5 نفره افغانستان به ایران برای حل مشکلات هویتی افغان‌ها
نظم ترامپ؛ جهان شرکت، آمریکا مدیرعامل!
وضعیت بحرانی کیفیت هوا در 11 شهر خوزستان
X
آگهی تبلیغاتی