نروینوز-گروه سیاسی: اما دوران تصدی ایشان از نظر تحولات راهبردی، یکی از پرتلاطم‌ترین ادوار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بود. مذاکرات احیای برجام که از دولت قبل به‌جا مانده بود، نیازمند پیگیری دقیق، هوشمندانه و در عین حال صبورانه بود. شهید امیرعبداللهیان این مسیر را با واقع‌بینی و صیانت از خطوط قرمز نظام دنبال کرد.
همزمان، بحران اوکراین و پیامدهای بین‌المللی آن، از جمله فشارهای سیاسی و رسانه‌ای علیه ایران، فضای دیپلماسی کشور را با چالش‌های متعددی مواجه ساخت. اما نقطه عطف دوره وزارت ایشان، بدون شک در واکنش جمهوری اسلامی ایران به تحولات پرشتاب منطقه‌ای رقم خورد.
عملیات «طوفان الاقصی» و متعاقب آن، حمله رژیم صهیونیستی به بخش کنسولی سفارت ایران در دمشق که به شهادت چند تن از سرداران سپاه انجامید، آغازگر مرحله‌ای جدید بود. در این شرایط، جمهوری اسلامی ایران ناگزیر به اجرای عملیات «وعده صادق۱» شد؛ عملیاتی که در آن، هماهنگی بی‌نظیری میان میدان و دیپلماسی به نمایش گذاشته شد.
شهید امیرعبداللهیان نه‌تنها در حین عملیات، بلکه در پی آن، با مجموعه‌ای از رایزنی‌های پرحجم دیپلماتیک، مسیر جلوگیری از تبدیل تنش به جنگی فراگیر را هموار کرد. او بار دیگر ثابت کرد که دیپلماسی می‌تواند دستاوردهای میدان را تثبیت، تبیین و تأمین کند. «وعده صادق ۱» نمونه درخشانی از این هم‌افزایی راهبردی بود.
از دیگر اقدامات ماندگار در دوره وزارت ایشان، پیوستن ایران به سازمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بود. گرچه فرآیند عضویت در سازمان همکاری شانگهای در دولت قبل آغاز شده بود، اما نهایی شدن آن در دولت شهید رئیسی و با پیگیری‌های دقیق امیرعبداللهیان محقق شد. اما پیوستن ایران به بریکس، حاصل ابتکار و تدبیر کاملاً مستقل دولت سیزدهم بود. این عضویت در لحظه‌ای تاریخی و تعیین‌کننده رقم خورد، اگر ایران آن فرصت را از دست می‌داد دیگر امکان الحاق به این بلوک مهم اقتصادی و سیاسی برایش فراهم نمی‌شد؛ چنان‌که اکنون نیز درِ بریکس بر بسیاری از کشورها بسته شده است.
در کنار تحولات کلان بین‌المللی، یکی دیگر از وجوه برجسته دیپلماسی دولت سیزدهم، پیگیری سیاست همسایگی در دوره وزارت شهید امیرعبداللهیان و تبدیل مرزها از عرصه تهدید به فرصت بود. در نگاه او، مرزها نه خطوط گسست، بلکه پیوندهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی میان ملت‌ها به شمار می‌رفت که در همین چهارچوب سیاست همسایگی را با رویکردی عمل‌گرایانه و مستمر دنبال کرد. هرچند همسایگی همواره بخشی از راهبرد سیاست خارجی ایران بوده است، اما در دولت سیزدهم به‌صورت هدفمند و با عنوان مشخص «سیاست حسن همسایگی» دنبال شد. نتیجه این سیاست، بهبود کم‌سابقه روابط با کشورهای منطقه، به‌ویژه حاشیه خلیج فارس بود.
بازسازی اعتماد میان ایران و برخی همسایگان به‌ویژه عربستان سعودی، یکی از دستاوردهای برجسته سیاست همسایگی است. شرایطی که پیش‌تر به‌دلیل سوءظن ها و فاصله سیاسی، برخی کشورهای منطقه را به سمت بازیگران فرامنطقه‌ای سوق داده بود، با پیگیری‌های مداوم وزارت خارجه و اعتمادسازی تدریجی، به سمت تعامل و گفت‌وگو تغییر مسیر داد. این تغییر، محصول یک رویکرد راهبردی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بود که بر پایه فهم دقیق از مختصات منطقه‌ای، توازن منافع و نیاز به سازوکارهای بومی امنیت‌ساز طراحی و پیاده‌سازی شد. گفت‌وگوهای امنیتی و سیاسی با عربستان سعودی که در چندین دور مذاکره در بغداد و عمان دنبال شد، نمایانگر بلوغی در دیپلماسی منطقه‌ای ایران بود؛ بلوغی که همزمان از منافع ملی صیانت کرد و راه را برای آغاز فصل جدیدی از همکاری‌های منطقه‌ای گشود.
شهید امیرعبداللهیان، چه در میدان بحران و چه در حوزه فرصت سازی، دیپلماسی را ابزاری برای پیشبرد اهداف ملی می‌دانست؛ ابزاری هوشمندانه، صبورانه و عزتمند. کارنامه او نشان داد که سیاست خارجی اگر بر پایه تجربه، عقلانیت و انسجام عمل کند، می‌تواند از دل تهدیدها فرصت بسازد و از دل میدان، دیپلماسی مؤثر استخراج کند.
نام او در حافظه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با دیپلماسی صبورانه، مؤثر و مبتکرانه‌ای گره خورده است که در پرتو آن، اعتماد بازسازی شد، فرصت‌ها خلق شدند و ایران بار دیگر در جایگاه طبیعی خود در معادلات منطقه‌ای قرار گرفت.