نورنیوز-گروه بین الملل : سرانجام دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در نخستین سفر خارجی خود بر خلاف سنت پیشین، نه به اروپا یا اسرائیل، بلکه به عربستان سعودی و سپس به قطر و امارات سفر کرد. درباره این سفر، مقالات و تحلیل های زیادی در رسانه ها منتشر شده اما آنچه ما در این یادداشت پی می گیریم حقایق و نکاتی است که کمتر مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است.
ترامپ در این سفر خیلی بیشتر از آنچه خودش انتظار داشت، پول پارو کرد: جمعا چهار تریلیون دلار به اضافه یک کاخ پرنده از قطر. اما همه این پول ها بر خلاف گذشته، باج خواهی در مقابل امنیت نبود بلکه ورود و بده بستان در اقتصاد مبتنی بر زندگی دیجیتالی و هوش مصنوعی بود که در ساحل جنوبی خلیج فارس مدت هاست عربستان سعودی، قطر، امارات و حتی سلطان نشین عُمان در این زمینه به تکاپو افتاده اند و کویت تنها کشوری است که هنوز وارد این میدان نشده است.
نگاهی به هیات همراه ترامپ این واقعیت جدید را نشان می دهد. این بار سران کارتل های نفتی و تسلیحات سازی همراه ترامپ نبودند و به جای آنها تعداد زیادی از سران شرکت های بزرگ فناوری نوین مانند میکروسافت، آمازون، انویدیا، اوبر و غیره او را همراهی می کردند و همه این شرکت ها به قراردادهای تجاری مهمی با شُرکای عرب دست یافتند که به تعدادی از این قراردادها بطور گذرا اشاره می کنیم. عربستان سعودی بجز قرارداد تسلیحاتی ۱۴۲ میلیارد دلاری، قرار شد ۶۰۰ میلیارد دلار نیز ظرف سه سال آینده در آمریکا سرمایه گذاری کند.
شرکت بزرگ چند ملیتی انویدیا (Nvidid) واقع یر سانتاکلارای ایالت کالیفرنیا که رهبری جهانی در توسعه سخت افزارها و نرم افزارهای هوش مصنوعی را برعهده دارد و نیز شرکت رقیبش «ای. ام. دی.»(Advanced Micro Devices (AMDبرای وارد کردن تراشه های هوش مصنوعی، به قراردادهای چند ده میلیارد دلاری دست یافتند.
شرکت بزرگ آمازون نیز برای ایجاد زیرساخت های پیچیده و سرورهای مجهز به تراشه های بسیار پیچیده، علاوه بر سرمایه گذاری های قبلی، یک قرارداد ۵ میلیارد دلاری جدید با عربستان امضا کرد. سایر شرکت های مشابه نیز به قرادادهای هنگفتی در عربستان، قطر و امارات دست یافتند. جالبتر اینکه حتی شرکت چند ملیتی اوبر (Uber) متخصص در ایجاد وسیله نقلیه کرایه ای با استفاده از اپapp موبایل نیز که خود عربستان سعودی از سهامداران عمده اش است، توانست با مدیر ایرانی اش یک قرارداد شامل ۵۰۰ خودران را با عربستان امضا کند.
اینها فقط مشتی از نمونه خروار بود که صرفا به منظور دریافت فضای جدید معاملات به آن اشاره کردیم.
با توجه به آنچه گذشت و بررسی ابعاد سفر ترامپ، نتایج زیر به دست می آید:
۱: کشورهای عرب یاد شده که از درآمد های هنگفت نفت و گاز و ساختن برج و اجرای پروژه های حیرت انگیز ترفیهی اشباع شده اند اینک در جهت پیشبرد اقتصاد غیر نفتی و دست اندازی به زمینه های دیگر بویژه شهرهای دیجیتالی و نفوذ در خارج روی آورده اند و معیارهای اقتصادی آنها تغییر یافته است.
۲: وضعیت امنیت برای این کشورها کاملا دچار تغییر شده و منبع تهدید، زمانی نفوذ کمونیسم بود که با فروپاشی اتحاد شوروی، دیگر وجود ندارد. از داخل نیز با توجه به امکانات رفاهی گسترده ای که ایجاد کرده اند احساس خطر نمی کنند. تروریسم نیز که خود آنها برایش هزینه کرده اند دامنگیرشان نخواهد شد و تهدیدی برای آنها محسوب نمی شود،
تاجایی که ابومحمد الجولانی بزرگترین تروریست منطقه را که آمریکا برای سرش ۱۰ میلیون دلار جایزه تعیین کرده بود، اینک با کت و شلوار و کراوات نزد ترامپ آوردند و پس از تعهد وی مبنی بر ورود به توافق ابراهیم (عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی) و دوستی با اسرائیل، ترامپ دست وی را فشرد و فورا همه تحریم ها را از سوریه برداشت.
ایران نیز دیگر تهدید نیست زیرا همه آنها روابط دوستانه ای با تهران دارند و دیگر اینکه اگر در گذشته آمریکا را تشویق به حمله نظامی به ایران می کردند، اینک نه تنها مخالف حمله هستند بلکه برای توافق آمریکا با جمهوری اسلامی پافشاری و وساطت می کنند. لذا در این دادوستدها نگرانی امنیتی جای زیادی ندارد.
۳: ترامپ همچنان که خود بارها بر زبان آورده، دنبال جنگ نیست چون جنگ هزینه دارد. البته او هم از سیاست هویج و چماق استفاده می کند اما هویجش سرمایه گذاری در فناوری های مدرن و چماقش تحریم های خردکننده است و با همین روش به دیگران دستور می دهد. به نتانیاهو می گوید جنگ در نوار غزه را متوقف کند.
با حماس مذاکره می کند و ورود کمک های انسانی به غزه آغاز می شود. با انصارالله یمن هم به توافق و آتش بس می رسد. به هند و پاکستان دستور آتش بس می دهد و آنها هم بلافاصله اعلام آتش بس می کنند. ملاقات پوتین و زلنسکی را به جای ریاض به استانبول می برد و اردوغان را دوست خود می خواند و مشخص است که نفوذ ترکیه در شمال و نفوذ اسرائیل در جنوب سوریه را پذیرفته است.
۴: آیا ترامپ، اسرائیل را دور زده و برایش اهمیتی ندارد؟ قطعا چنین نیست. او با دولت نتانیاهو اختلاف دارد ولی همانطور که به "ران درمر" (مغز متفکر سیاست‌های خارجی نتانیاهو) تاکید کرده، به امنیت راهبردی اسرائیل پایبند است اما طبق فهم خودش و نه خواسته های نتانیاهو. توافق ابراهیم را نیز همچنان پیگیری می کند، هرچند به عرستان سعودی برای پیوستن علنی به این پروژه فشار نمی آورد و فقط از احتمال پیوستن سعودی ابراز خوشحالی می کند چون موانع پیش روی عربستان را می داند.
۵: مدتی است که تحلیلگران، روی واژه ترامپیسم کار می کنند تا اصول و قواعدی را در این چهارچوب تعریف کنند اما ترامپ قاعده پذیر نیست. ترامپ، ترامپ است و همه چیز را از زاویه " اول آمریکا" می بیند. نه به ایدئولوژی پایبند است و نه به پروتکل و مقررات بین المللی اهمیت می دهد. حال و حوصله مذاکرات طولانی و تشریفات آن را هم ندارد و قابل پیش بینی نیست.
ناگهان تصمیم می گیرد و حتی با حماس و انصارالله یمن وارد معامله می شود. طرف های مقابل به این نتیجه رسیده اند که باید با ترامپ همچون خودش تعامل کرد و این چیزی است که بسیاری از کشورها از جمله روسیه، ترکیه، عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس آن را دریافته اند.
اینک سؤال مهم این است که آیا این پدیده یا این روند در سیاست خارجی آمریکا، تا سه سال آینده و بعد از ترامپ نیز ادامه خواهد یافت یا اینکه مخالفان این پدیده بویژه وال استریت و لابی های مختلف که اینک ظاهرا ساکت هستند وارد عمل خواهند شد؟