نورنیوز-گروه سیاسی: وقتی مذاکرات ایران و آمریکا، با میانجی‌گری عمان، به رم کشیده شد و خبر از پیشرفت در گفت‌وگوهای غیرمستقیم رسید، بسیاری منتظر واکنش فوری و صریح نخست‌وزیر اسرائیل بودند. اما نتانیاهو در یکی از معدود سخنرانی‌هایش که درست پیش از دور دوم این مذاکرات برگزار شد، حتی اشاره‌ای هم به روند گفت‌وگوها نکرد؛ غیبتی عجیب در کلام که به‌مراتب پر معنا‌تر از هر موضع‌گیری صریح بود.
این سکوت، نه از سر بی‌خبری، بلکه از جنس یک تصمیم هدفمند بود؛ چرا که تل‌آویو به‌خوبی دریافته، بازی در این دور از مذاکرات، نه در میدان دیپلماسی علنی، بلکه پشت درهای بسته و در سایه اهرم‌های فشار غیررسمی معنا پیدا می‌کند. اسرائیل شاید روی صندلی مذاکره ننشسته باشد، اما هیچگاه از صحنه خارج نشده؛ بلکه حالا بیش از هر زمان دیگر، در تلاش است تا با ابزارهای اطلاعاتی، دیپلماتیک و تهدیدات نظامی، جای پای خود را در روند تصمیم‌سازی آمریکا نسبت به پرونده هستهای ایران محکم کند.
اسرائیلِ بیرون از قاب، ناظر در سایه
آنچه که در ظاهر، غیبت اسرائیل از روند مذاکرات خوانده می‌شود، در واقع یک «حضور تاکتیکی پنهان» است. سفر دیوید بارنیا (رئیس موساد) و ران درمر (وزیر امور راهبردی) به رم، تنها چند روز پس از آغاز دور دوم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا، نشانه‌ای آشکار از تلاش تل‌آویو برای بازی در پشت‌صحنه است. در دیداری محرمانه با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، آنها نه‌تنها نگرانی‌های امنیتی خود را مطرح کردند بلکه کوشیدند تا در تعیین خطوط قرمز توافق، مشارکت داشته باشند؛ بدون آنکه مسئولیت مستقیم نتایج را بر عهده بگیرند.
این بازی دو لبه به اسرائیل اجازه می‌دهد همزمان هم منتقد مذاکرات باشد و هم بر آنها تأثیر بگذارد. تحلیلگران اسرائیلی هم بر این باورند که رژیم صهیونیستی ترجیح می‌دهد از فضای رسانه‌ای دور بماند تا بتواند در خلوت، آنچه را که تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌پندارد، مهار کند؛ بی‌آنکه هزینه‌های سیاسی مخالفت مستقیم با دولت آمریکا را بپردازد.
وقتی هدف، تغییر نظام است نه فقط غنی‌سازی
در عمق راهبرد امنیتی تل‌آویو، آنچه بیش از همه نگران‌کننده است، تنها رسیدن ایران به سلاح هستهای نیست، بلکه تداوم نظام جمهوری اسلامی به‌عنوان بستر ایدئولوژیک و فناورانه این برنامه است. رون بن یشای، تحلیلگر نظامی یدیعوت آحارونوت، به‌صراحت می‌نویسد که هدف اسرائیل، نه‌فقط تخریب تاسیسات بلکه حذف کامل ساختار تصمیم‌ساز در تهران است.
این موضع، در سال‌های گذشته نیز بارها تکرار شده اما تفاوت اکنون در این است که به باور محافل صهیونیستی، فرصتی تاریخی که گفته می شود به‌وجود آمده بود و با تصمیم ترامپ به توقف عملیات، از بین رفت تل‌آویو را در وضعیت انفعالی قرار داده است. اسرائیل، حالا به‌شدت نگران است که واشنگتن با امتیازدهی به ایران، این فرصت را برای همیشه از بین ببرد.
توازن رعب و بازدارندگی آمریکایی
برخلاف لفاظی‌های سنتی تل‌آویو درباره «خط قرمزها»، آنچه در تحلیل‌های جدید دیده می‌شود، نوعی پذیرش ضمنی بازدارندگی دوطرفه است. حییم آسا، رئیس مؤسسه ایمپکت، صراحتاً می‌نویسد که اسرائیل امروز «ببری گرسنه» است؛ قدرتمند در عرصه نظامی اما بی‌اثر در سطح راهبردی، چرا که واشنگتن مهار او را در دست دارد.
به گفته او، آمریکا در حال ارسال پیامی غیرمستقیم به تهران است: «ما اسرائیل را مهار کرده‌ایم، حالا نوبت شماست که در میز مذاکره جدی باشید.» چنین پیامی، در واقع تلاش ایالات متحده برای متوازن‌سازی قدرت در منطقه است؛ بدون آنکه درگیر هزینه‌های یک جنگ دیگر شود.
این رویکرد ترامپ از نظر مقامات ایران هیچگاه به عنوان امتیازی که می‌بایست در قبال امتیاز داده شود تلقی نخواهد شد چرا که ایران بارها اعلام کرده در صورت بروز هرگونه شرارت از سوی تلاویو، توان و اراده تنبیه اسرائیل را دارد و در برخورد سخت بازگشت این رژیم درنگ نخواهد کرد.
جزییات مذاکرات مهم است نه کلیات
روزنامه هاآرتص با انتشار تحلیلی در این خصوص است نوشت؛ برای خوش‌بینی به توافق، هنوز راه درازی در پیش است. در مرحله فعلی، چالش بر سر جزئیاتی‌ست که می‌توانند به‌سادگی مسیر را از تفاهم به تخاصم تغییر دهند. پیچیدگی این مرحله، فضای مانور اسرائیل را هم محدود کرده است. وقتی توافقی در حال شکل‌گیری است که هنوز مفاد آن روشن نیست، تل‌آویو مجبور است با پیش‌فرض‌های مبهم، نقشه تهدید و بازدارندگی خود را طراحی کند و در انتظار بماند.
البته مجموعه شواهد نشان می داد که رژیم صهیونیستی با فعال نمودن مجموعه ظرفیت‌های سیاسی و اطلاعاتی پنهان و آشکار خود بدنبال ایفای نقش در نتیجه مذاکرات است و تا زمانی که توافقی بر خلاف منافع تل‌آویو شکل نگیرد به این روند ادامه خواهد داد.
نقشه تل‌آویو برای حضور غایبانه
اسرائیل در حال بازتعریف موقعیت خود در برابر پرونده هستهای ایران است؛ از بازیگری مستقیم و پر سر و صدا، به تأثیرگذاری خاموش و حساب‌شده. سکوت نتانیاهو نه از سر بی‌اهمیتی مذاکرات، بلکه ناشی از برنامه ریزی برای حفظ قدرت مانور در لحظه تصمیم‌گیری است. غیبت اسرائیل از میز مذاکره، به هیچ‌وجه به معنای خروج از صحنه نیست، بلکه روایتی از یک حضور خزنده و پر نفوذ است.
نورنیوز