نورنیوز-گروه سیاسی: سفر اخیر خالد بن سلمان وزیر دفاع عربستان سعودی به تهران و دیدار او با رهبر معظم انقلاب، آن هم در میانه تنش‌های فزاینده منطقه‌ای و مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا، نمی‌تواند صرفاً در قالب توسعه روابط دوجانبه تفسیر شود. این سفر حامل پیامهای راهبردی مهمی است که شایسته تحلیل و بررسی دقیق‌تری است؛ به‌ویژه آنکه در این سفر، پیامی رسمی از پادشاه سعودی به رهبر انقلاب تسلیم شده است.
عربستان سعودی نه‌تنها یک کشور مهم در منطقه، بلکه یکی از اضلاع اصلی سیاست امنیتی آمریکا در غرب آسیا به شمار می رود. مناسبات تاریخی و امنیتی ریاض با واشنگتن، عربستان را در کانون معادلاتی قرار می‌دهد که طی دهه‌های اخیر، مستقیماً با امنیت ملی ایران در ارتباط بوده است. با این حال، اعلام اخیر عربستان و برخی کشورهای منطقه مبنی بر عدم مشارکت در هرگونه حمله آمریکا یا اسرائیل به ایران و امتناع از در اختیار گذاشتن فضای هوایی‌شان، نشان از تغییر لحن قابل توجهی دارد. اما این تغییر، گرچه از منظر حفظ بی‌طرفی قابل‌توجه است اما هنوز به سطح یک « تعهد امنیتی موثر» نرسیده است.
منطقه غرب آسیا به‌دلیل ویژگی‌های ژئوپلیتیکی و مذهبی، بستری بسیار شکننده برای تحولات نظامی است. هرگونه درگیری نظامی میان ایران و آمریکا یا رژیم صهیونیستی، به‌سادگی در قالب یک منازعه محدود باقی نخواهد ماند. چنین درگیری‌ای می‌تواند به‌سرعت به جنگی فراگیر بدل شود که به صورت اجتناب ناپذیر دود آن به چشم همه کشورهای منطقه، به‌ویژه کشورهای بزرگ چون عربستان خواهد رفت. در این میان، اتخاذ موضع بی‌طرفی، قطعا نمی تواند امنیت ساز باشد و نه برای ایران سودی خواهد داشت و نه ریاض را از پیامدهای ناگزیر وقوع احتمالی جنگ مصون می‌دارد.
سفر وزیر دفاع سعودی اگر در چارچوب دیپلماسی تشریفاتی محصور بماند و زمینه ساز مشارکت تهران و ریاض برای ایفای نقش فعال در جلوگیری از تنش‌آفرینی و جنگ نباشد نمی تواند دستاورد قابل توجهی برای منطقه داشته باشد. نقش آفرینی عربستان در جایگاه بازیگری مسئول در منطقه که شریک راهبردی آمریکا نیز محسوب می شود، مستلزم بهره گیری این کشور از ظرفیت‌های گسترده خود برای میانجی‌گری، فشار همه جانبه به واشنگتن،کاهش تنش و تلاش برای برقراری آتش‌بس در محورهای بحرانی است. روابط ریاض و تهران اگر با چنین چشم‌اندازی تقویت شود، می‌تواند سنگ‌بنای یک نظم امنیتی جدید در غرب آسیا باشد.
بیانیه توییتری محمد بن سلمان ولیعهد عربستان که بلافاصله پس از پایان سفر وزیر دفاع این کشور به ایران منتشر شد حاوی نکات بسیار مهمی است که توجه به آن می تواند بسیار راهگشا باشد. وی در پیام خود از جامعه بین‌المللی خواسته است،اسرائیل را از حمله به ایران و برادران عرب در لبنان و فلسطین بازدارد. این پیام اگرچه گامی مثبت است، اما می‌تواند به شکلی دوپهلو نیز تعبیر شود: نخست آنکه ظاهراً حمله‌ای قریب‌الوقوع توسط اسراییل در جریان است، و دوم آنکه نقش عربستان در این میان، به سطح یک «همسایه نگران» تقلیل یافته است.
با توجه به گفتگوهای مهمی که میان وزیر دفاع عربستان و مقامات عالی ایران صورت پذیرفت، ایران به اراده عربستان برای کمک به حفظ ثبات و امنیت وقوف یافته اما لازم است دو کشور با مساعی مشترک برای عینیت یافتن این اراده نیز به صورت جدی تلاش نمایند.
ایران نشان داده که در برابر هرگونه تهدید، توانایی پاسخ قاطع و مؤثر دارد. اما بار مسئولیت تأمین امنیت منطقه نباید تنها بر دوش تهران باشد. کشورهای منطقه و به‌ویژه عربستان سعودی، نیز با مسئولیت‌پذیری بیشتر می توانند در قالب ابتکارهای سیاسی، اقدام‌های بازدارنده و حتی ایجاد چارچوب‌های منطقه‌ای برای امنیت جمعی نقش موثرتری را ایفا کنند.
سفر وزیر دفاع عربستان سعودی، اگرچه یک نقطه عطف در روابط دوجانبه تلقی می‌شود، اما برای آنکه به یک دستاورد راهبردی پایدار تبدیل شود، نیازمند مدیریت هوشمندانه فرآیندهای سیاسی، امنیتی و رسانه ای و اعلام مواضع شفاف تهران و ریاض است. کم توجهی به ضرورتهای اجتناب ناپذیر در این مهم ممکن است به جای بلوغ دیپلماتیک، به‌مثابه نشانه‌ای از تردید و بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری ادراک شود؛ هم از سوی مخاطبان داخلی و هم توسط شرکای منطقه‌ای.
سفر خالد بن سلمان وزیر دفاع عربستان سعودی به ایران و دیدار وی با رهبر انقلاب، حامل پیامی راهبردی از پادشاه سعودی بود که می تواند به عنوان مکان یابی جدید عربستان در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه باشد.
نورنیوز