×
فرهنگی
شناسه خبر : 220282
تاریخ انتشار : دوشنبه 1404/01/25 ساعت 08:20
آنچه امروز از عطار می توان آموخت

نورنیوز در روز بزرگداشت عارف نیشابوری از میراث او برای امروز گزارش می‌دهد

آنچه امروز از عطار می توان آموخت

عطار را به اعتبار خلق شخصیت سیمرغ می توان راوی و سخنگوی صادق «رؤیای ایرانی» یا «آرمان ایرانی» دانست. سیمرغ در روایت عطار، موجودی کمال‌یافته است که با عبور از تفرّد و تفرّق، و در یک هم‌افزایی فداکارانه با خودهای دیگر، به وضعیتی آرمانی و رؤیایی واصل می‌شود.

نورنیوز- گروه فرهنگی: میراث ادبی، عرفانی و فرهنگی عطار نیشابوری چنان غنی و پرمایه است که اختصاص یک روز در تقویم ملّی برای بزرگداشت او را کاملا موجّه و معقول می‌سازد. درست است که مربع مشاهیر بلامنازع ادبیات فارسی، شامل فردوسی، سعدی، مولوی و حافظ است اما اگر قرار باشد ستارگان هفتگانه آسمان ادب فارسی را رصد کنیم در کنار آن خوشه چهارتایی، یک خوشه سه تایی نیز باید گنجاند که عبارتند از خیام،‌ نظامی، و عطار. به این ترتیب، هرچند فرهنگ و ادبیات ایران، کهکشانی از ستاره‌های پرنور است اما صورت فلکی درخشانی دارد که عطار نیشابوری یکی از ستاره‌های قطبی راهنما در آن است. به این اعتبار، اختصاص روز 25 فروردین به عنوان روز ملی بزرگداشت عطار نیشابوری، اقدامی موجه، بجا و پسندیده است.

عطار؛ خالق استعاره‌های جاودانه

در باب وجوه شعری یا عرفانی یا ادبی عطار نیشابوری، نکات فراوانی می‌توان گفت و هریک از این حوزه‌ها نشانه‌های آشکاری از نبوغ و نوآوری این چهره ممتاز فرهنگی ایران دارند؛ اما در کنار تمام این مشخصات، آنچه مایه ماندگاری عطار بوده خلق استعاره‌هایی بوده که به صورت گسترده مورد ‌پسند مردم قرار گرفته است. شخصیت‌پردازی او از شیخ صنعان، به عنوان نماد دلدادگی اهل معنا به زیبایی‌های زمینی و وداع با نام و اعتبار عاریتی یکی از این استعاره‌های جاودان است. اکنون تقریبا کسی را نمی توان یافت که از داستان چندلایه عشق پیر صنعان به دختر ترسا چیزی نشنیده باشد. عطار با خلق این داستان نمادین و طراحی و شخصیت‌پردازی هوشمندانه از یک زاهد سالخورده و دخترکی نورس، یک استعاره جاودانه برای ذهن جمعی ایرانیان خلق کرده است. عطار با این ابتکار حکیمانه و هوشمندانه، جایگاهی رفیع در حافظه جمعی ایرانیان پیدا کرد.

 سیمرغ؛ نماد آرمان ایرانی

صورتبندی یک موجود نمادین با عنوان «سیمرغ» در اثر جاودانه منطق الطیر، نمونه ای دیگر برای نبوغ بی‌رقیب عطار در معناسازی‌های ماندگار است. ذهن ایرانی، پیش از عطار نیز با سیمرغ آشنایی داشت. حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه، بارها از پرنده اسطوره‌ای سیمرغ سخن گفته بود اما عطار با بازآفرینی عرفانی سیمرغ، تصویرسازی ابداعی خود از این پرنده را جایگزین روایت فردوسی کرد. در توانایی خیره‌کننده عطار همین بس که توانسته است در این عرصه، میدان را از داستان‌پرداز حکیم و نابغه‌ای همچون فردوسی بازپس گیرد تاجایی که ذهن جمعی ایرانیان، اکنون با شنیدن استعاره «سیمرغ»، بیش از آنکه نام فردوسی به ذهنش متبادر شود نام عطار در خاطرش زنده می‌شود.

عطار را به اعتبار خلق شخصیت سیمرغ می توان راوی و سخنگوی صادق «رؤیای ایرانی» یا «آرمان ایرانی» دانست. سیمرغ در روایت عطار، موجودی کمال‌یافته است که با عبور از تفرّد و تفرّق، و در یک هم‌افزایی فداکارانه با خودهای دیگر، به وضعیتی آرمانی و رؤیایی واصل می‌شود. عارف نامدار در روایت خود، هویت‌های فردی را نفی نمی‌کند بلکه درست برخلاف این، به مخاطب ایرانی می‌آ‌موزاند که آن موجود رؤیایی و آرمانی، در میان خود ماست، و خودهای پراکنده و پرشمار وقتی به هم برآمیزند آن رؤیای به ظاهر دوردست را تمثّل و تعیّن می‌بخشند. اینگونه است که عطار، می‌تواند آموزگار رؤیاهای ازلی و محبوب ما ایرانیان باشد و با الهام از تخیل سرشار و پویای او، طراحی و دستیابی به «آرمان ایرانی» را عملیاتی کنیم.

سیمرغ-عطار-نیشابوری
 

تأثیر عطار در دوران خود و امروز

بدون اینکه لازم باشد به شبیه‌سازی‌های زمان‌پریشانه دچار شویم باید این واقعیت آشکار را مورد توجه قرار داد که عصر عطار، از جهات فراوانی با عصر امروز مشابهت دارد. او در دورانی می زیست که در بازه‌ای حدودا 70 ساله، دو هجوم فراگیر خارجی به ایران رقم خورد:‌ حمله غزها و هجوم مغولان.  عطار این هردو هجوم را به همراه آشوب و اضطراب عمومی ناشی از آنها مستقیما تجربه کرده است. او در واکنش به چنین روزگار دشواری، با خلق استعاره‌های راهگشا و رهایی بخش، یک «ایران دوم» ساخت و در سایه آن، مخاطرات و مصائب زندگی آشوبناک را بر مردم آسان کرد. در زمانه‌ای که شدّت آلام و آشوب‌ها، ناامیدی را بر ذهن جمعی ایرانیان حاکم کرده بود او با خلق استعاره سیمرغ، رهایی کمال‌جویانه را به انسان این سرزمین یاد داد.

امروز هم ایران می‌تواند با الهام از تخیل پویای عطاری، به جنگ ناامیدی برود و «رؤیای ایران و انسان آرمانی» را بازسازی و نوسازی کند. میراث او از سویی می‌تواند نیاز شعری و عطش عرفانی آدمیان را برآورده کند اما از سوی دیگر قادر است با عنصر خیال، به احیای امید ملی مدد برساند. 


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
نورنما | جنگنده آمریکایی از دوران جنگ‌جهانی دوم زیر آب
فریاد «رهایی فلسطین» در خیابان‌های اروپا
اسرائیل با نقض آتش‌بس جنوب غزه را بمباران کرد
آب طالقان سرانجام به تهران رسید
جهش بورس همراه با افزایش عرضه‌ها
حضور گسترده غرفه ملی نشر ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت 2026
کشف محوله تریاکی که بوی قهوه می‌داد
فراخوان مشمولان اعزامی پایه خدمتی آبان ماه سال 1404
ایران نما | معرفی جاذبه های گردشگری شهرهای ایران(104) « بندر دیر»
داور کره‌ای دیدار شارجه - تراکتور را سوت می زند
واکنش حماس به بیانیه وزارت خارجه آمریکا
کاهش 60 درصدی خرید جهیزیه
سقوط خریداران خارجی در بازار مسکن ترکیه
خودکشی عامل جنایت در روستا اندیکا
غرب به‌جای صلح، به‌دنبال نابودی کامل اوکراین است
لیست قیمت جدید محصولات ایران خودرو اعلام شد+جدول قیمت ها
مرگ قاتل پیش از اجرای حکم قصاص
چندصدایی «درباره اسنپ‌بک»؛ چگونه ایستادگی ایران شکاف عمیق در نظم جهانی را آشکار کرد
جهش 5500 همتی در تجارت الکترونیک ایران
مداردیپلماسی | پایان برجام و آغازی بر دیپلماسی هسته‌ای جدید ایران
130 هزار مرگ سالانه در ایران به دلایل تغذیه‌ای مرتبط است
رئیس‌جمهور فردا به دانشگاه تربیت مدرس می رود
قیمت خودرو داخلی و خارجی امروز یکشنبه 27 مهر1404+ جدول
واگذاری کامل دونتسک شرط پوتین برای پایان جنگ اوکراین
دولت چهاردهم بستر «ما می‌توانیم» را در تحول دیجیتال فراهم کرد
55 درصد پیش‌ثبت‌نامی‌های حج تمتع 1405 بانوان هستند
افزایش ذخایر طلا برای تقویت پول ملی و کاهش وابستگی ارزی
مسیر تهران-اصفهان با راه آهن سریع السیر 2 ساعته می‌شود
حماس: میانجی‌ها اسرائیل را برای بازگشایی گذرگاه رفح تحت فشار قرار دهند
نه به دعوا‌های تاریخ‌مصرف‌دار
بازی ناعادلانه FATF و پالرمو در نظام مالی جهانی
آزادی 185 زندانی در تهران با مرخصی منتهی به آزادی
روز تاریخی پایان قطعنامه 2231
تخلیه قدرت
طلب 150 همتی تأمین اجتماعی از کارفرمایان
امروز آخرین مهلت استعفای مقامات برای کاندیداتوری در شوراها
کشف 31 حلقه فیلم قاجاری در کاخ گلستان
شوخی تلخ با آرمان حکمرانی علم
اولیانوف: نظارت قطعنامه 2231 از دستورکار آژانس حذف می‌شود
افشای شکنجه گسترده اسیران فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی
نتانیاهو نامزدی مجدد در انتخابات 2026 را اعلام کرد
مجلل در روئینگ قهرمانی آسیا مدال طلا گرفت
توافق پاکستان و طالبان بر آتش‌بس و صلح در دوحه
وضعیت آب و هوا امروز یکشنبه 27 مهر+ وضعیت استان ها
چرا نشستن طولانی برای سلامتی مفید نیست ؟
میلیون‌ها نفر حس بویایی خود را از دست داده‌اند
از دیابت بی مزه چه می دانید؟
خوردنی محبوب کاهش کلسترول را بشناسید
خطر آلودگی پلاستیکی برای قلب و عروق
انقلابی جدید در درمان پیرچشمی
X
آگهی تبلیغاتی