×
سیاسی
شناسه خبر : 219511
تاریخ انتشار : دوشنبه 1404/01/18 ساعت 10:00
ترامپ کارت جنگ را رو کرد؛ ایران چگونه بازی را تغییر می‌دهد؟

نورنیوز بررسی می‌کند؛

ترامپ کارت جنگ را رو کرد؛ ایران چگونه بازی را تغییر می‌دهد؟

در تقابل کم سابقه میان تهران و واشنگتن ، ترامپ برای نخستین‌بار مستقیماً ایران را به «حمله نظامی سخت» تهدید کرده است. ایران اما با بازدارندگی ترکیبی، از آرایش نظامی تا دیپلماسی چندلایه، در حال مهار این تهدید و تبدیل بازی به یک قمار پرهزینه برای واشنگتن است.

نورنیوز-گروه سیاسی: در فضای پٌرتنش منطقه، گزینه حمله نظامی آمریکا به ایران بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده است؛ اما این بار، نه صرفاً به‌عنوان یک شعار تکراری در ادبیات سیاسی آمریکا، بلکه به شکل یک تهدید مستقیم و بی‌سابقه از زبان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور کنونی ایالات متحده. این تهدید که به صراحت از «حمله‌ای سخت به ایران» در صورت شکل نگرفتن توافق میان تهران و واشنگتن سخن می‌گوید، از نظر مفهومی و حقوقی تفاوت زیادی با ادبیات پیشین آمریکایی‌ها دارد.

در چارچوب نظریه بازی‌ها، چنین تهدیدی را می‌توان به‌عنوان یک حرکت در بازی چندمرحله‌ای تحلیل کرد، اما نکته کلیدی این است که در فضای واقعی و از منظر راهبردی،  تهدیدی از این دست را حتی اگر محتمل باشد باید قطعی تلقی کرد. یعنی حتی اگر در نظریه بازی‌ها احتمال اجرای تهدید پایین باشد، بازیگر مقابل باید آن را جدی گرفته و برای خنثی‌سازی یا مقابله با آن آماده شود.

مرحله اول: تهدید صریح و بی‌سابقه - سنگینی یک کارت تازه

برای نخستین‌بار، یک رئیس‌جمهور آمریکا مستقیماً ایران را به اقدام نظامی و بمباران تهدید کرده است. دراین چارچوب پنتاگون با اعزام ناوهای هواپیمابر به منطقه و استقرار بمب افکن‌های بی ۲ در پایگاه دیگو گارسیا در اقیانوس هند تلاش کرده که تهدیدات رییس جمهور آمریکا را جدی نشان دهد. این تهدیدات در حالی بیان شده که طبق ماده ۲ منشور ملل متحد، هرگونه تهدید به توسل به زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی کشورها ممنوع است. با این حال جامعه جهانی با سکوت نسبت به این اقدام آمریکا به نگرانی ها در خصوص تداوم رفتارهایی از این دست از سوی آمریکا دامن زد. نکته قابل توجه این است که پس از مطرح شدن تهدیدات ترامپ، هیچ جلسه‌ای برای رسیدگی به این تهدید در شورای امنیت سازمان ملل برگزار نشد؛ سکوتی که بیش از هر چیز، نشانه‌ای از تضعیف نظم حقوقی بین‌الملل و انفعال نهادهای بین‌المللی در برابر قدرت‌نمایی یک‌جانبه آمریکاست.

در نظریه بازی‌ها، این تهدید را می‌توان در دسته «تهدیدات معتبر اما پرهزینه» جای داد. آمریکا تلاش می‌کند با نمایش توانمندی نظامی و حضور در منطقه، به ایران این پیام را منتقل کند که در صورت عبور از خطوط قرمزی کجانبه واشنگتن، اقدام نظامی روی میز است. اما مخاطب این تهدید، تنها ایران نیست؛ بلکه کشورهای منطقه، اروپا ، روسیه و چین و حتی مخالفان داخلی ترامپ نیز  مخاطب بخشی از این نمایش هدفمند هستند.

مرحله دوم: واکنش ایران – بازدارندگی ترکیبی و بازآرایی راهبردی

در واکنش به تهدید آشکار آمریکا، ایران رویکردی چندوجهی و مرحله‌بندی‌شده اتخاذ کرده که تنها به عرصه دیپلماسی محدود نمی‌شود.

یکی از مهم‌ترین اقدامات ایران، ایجاد آمادگی‌های گسترده دفاعی و بازآرایی توان نظامی کشور در چهار حوزه پدافندی، موشکی، دریایی و جنگ نامتقارن است. این بازآرایی نه صرفاً در قالب مانورهای نمایشی، بلکه در تقویت واقعی زیرساخت‌های دفاعی و آرایش جدید نیروها متناسب با تهدیدات احتمالی طراحی شده است.

هم‌زمان، بازدارندگی از جنس محور مقاومت به‌عنوان مکمل این آمادگی نظامی، نقشی اساسی در راهبرد پاسخ ایران ایفا می‌کند. برخلاف برخی روایت‌های رسانه‌ای غرب که از اصطلاح «نیروهای نیابتی» استفاده می‌کنند، ایران بر ظرفیت شبکه‌ای متحدان منطقه‌ای خود – از لبنان تا یمن و از سوریه تا عراق – تأکید دارد؛ شبکه‌ای از بازیگران هم‌راستا که به‌واسطه اشتراک در منافع راهبردی، بخشی از معادله بازدارندگی در برابر مداخلات خارجی به شمار می‌آیند.

از منظر میدانی، ایران با هشدار درباره احتمال آسیب‌پذیری پایگاه‌های آمریکا در منطقه، احتمال اخلال در تردد نفتکش‌ها در خلیج‌فارس و امکان گسترش آتش جنگ به کل منطقه، در حال انتقال پیام روشنی به کاخ سفید است: هزینه اجرای تهدید، بسیار فراتر از منافع احتمالی آن خواهد بود. این رویکرد، در نظریه بازی‌ها معادل «تزریق عدم قطعیت» به حریف است؛ یعنی آمریکا نمی‌تواند با اطمینان از کنترل پیامدها، تصمیم به آغاز حمله بگیرد.

در کنار این اقدامات میدانی، دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی نیز به‌صورت موازی و فعال در حال رایزنی با کشورهای دوست، تقویت محورهای منطقه‌ای، و گفتگوهای سطح عالی با دولت‌های تأثیرگذار است.

رفت‌وآمدهای دیپلماتیک و رایزنی های تلفنی در سطح روسای جمهور، وزرای خارجه و فرماندهان نظامی در هفته‌های اخیر، نشان‌دهنده آن است که ایران همزمان در حال تثبیت موقعیت منطقه‌ای خود و آماده‌سازی ائتلاف‌های پنهان و آشکار برای مواجهه احتمالی با سناریوی جنگ است.

در مجموع، راهبرد ایران در برابر تهدید نظامی آمریکا مبتنی بر «بازدارندگی ترکیبی» است؛ یعنی آمادگی عملیاتی در سطوح مختلف نظامی، همراه با استفاده هوشمندانه از ظرفیت‌های منطقه‌ای و سیاسی. چنین رویکردی، نه فقط به‌عنوان واکنشی به تهدید اخیر ترامپ، بلکه به‌مثابه پایه‌ریزی یک معادله پایدار برای مقابله با ماجراجویی‌های نظامی آینده طراحی شده است.

مرحله سوم: آمریکا و بازی چندگانه سیگنال‌دهی

یکی از ویژگی‌های بارز راهبرد آمریکا در برابر ایران، ارسال همزمان پیام به چند بازیگر مختلف است. در این چارچوب، تهدید نظامی علاوه بر تأثیر بر تصمیمات ایران، پیام‌هایی نیز برای اسرائیل، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و قدرت‌های اروپایی دارد. به اسرائیل این پیام منتقل می‌شود که واشنگتن هنوز به گزینه نظامی برای مقابله با پیشرفت‌های هسته‌ای ایران اعتقاد دارد ؛ کشورهای عربی با تضمین حمایت امنیتی آمریکا دلگرم می‌شوند؛ اروپایی‌ها نیز با امید به احیای دیپلماسی، همراهی خود را در فشار بر ایران افزایش می‌دهند و چین و روسیه نیز با محاسبه هزینه بالای حمایت از ایران در مقابله با زیاده خواهی های آمریکا با احتیاط رفتار می کنند.

در چارچوب نظریه بازی‌ها، این سیگنال‌دهی چندجانبه یک تاکتیک کلاسیک برای تقویت ائتلاف و همزمان افزایش فشار بر حریف اصلی است.

مرحله چهارم: ایران و نقطه تصمیم هسته‌ای

شاید مهم‌ترین واکنش ایران در برابر این تهدید، نه در میدان نبرد، بلکه در اتاق تصمیم‌گیری راهبردی هسته‌ای رقم بخورد. علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب اسلامی، اخیراً در گفت‌وگویی صریح هشدار داد:

«اگر آمریکایی‌ها بخواهند ایران را به تهدید موجودیتی بکشانند، طبیعی است که محاسبات ایران نیز تغییر خواهد کرد و ممکن است در خصوص راهبرد عدم ساخت سلاح هسته‌ای تجدیدنظر شود.»

این اظهارات از منظر نظریه بازی‌ها یک «تهدید بازدارنده متقابل» است؛ یعنی ایران با اعلام اینکه اگر موجودیتش تهدید شود، ممکن است وارد فاز ساخت سلاح هسته‌ای شود، تلاش می‌کند مانعی پیش‌دستانه در برابر اقدامات احتمالی آمریکا ایجاد کند. در اصطلاح بازی‌ها، این وضعیت می‌تواند به عنوان یک «خط قرمز تقابلی» در نظر گرفته شود؛ اگر آمریکا از تهدید فراتر رفته و اقدام کند، ایران نیز ممکن است از راهبرد صلح‌آمیز خود عبور کند.

 بازی در لبه پرتگاه با چاشنی تهدید و محاسبه

در تحلیل نهایی، تهدید حمله نظامی آمریکا علیه ایران، در عین حال که ممکن است صرفاً یک تاکتیک برای افزایش فشار باشد، باید به‌عنوان یک تهدید واقعی و بالقوه در نظر گرفته شود. از آنجا که این تهدید برای نخستین‌بار به‌طور مستقیم و با ادبیاتی بی‌پرده از سوی رئیس‌جمهور ایالات متحده مطرح شده، نمی‌توان آن را در ردیف تهدیدات کلیشه‌ای گذشته دسته‌بندی کرد.

در چنین شرایطی، ایران ناگزیر است با محاسبه دقیق، تلفیقی از بازدارندگی منطقه‌ای، هشدارهای سیاسی و آمادگی راهبردی را در دستور کار قرار دهد. هم‌زمان، ضعف نهادهای بین‌المللی در واکنش به تهدید آشکار نظامی، نشان می‌دهد که اتکا صرف به سازوکارهای حقوقی جهانی برای مهار تهدید کافی نیست.

در نظریه بازی‌ها، بازی در لبه پرتگاه یعنی دو طرف با تهدید به اقدامات شدید، طرف مقابل را به عقب‌نشینی وادار می‌کنند بدون آنکه وارد فاز عملی شوند. اما هرچه لحن تهدیدها تندتر شود، احتمال خطا یا سوءتفاهم بیشتر می‌شود و یک حرکت اشتباه می‌تواند بازی را از تهدید به واقعیت تبدیل کند؛ واقعیتی که شاید هیچ‌کدام از طرفین نخواهند آن را تجربه کنند.

 

 


نورنیوز
اخبار مرتبط
چرا ترامپ دنبال جنگ نیست؟
سه‌شنبه 1404/01/19 ساعت 15:42
محسن پاک آیین *
چرا ترامپ دنبال جنگ نیست؟
در شرایط کنونی، ترامپ به دنبال جنگ با ایران نیست. دلایل این موضوع در ادامه بررسی می‌شود.
مذاکره مستقیم ایران و آمریکا؛ بازی با کارت‌های پنهان
یکشنبه 1404/01/17 ساعت 11:09
نورنیوز بررسی می‌کند؛
مذاکره مستقیم ایران و آمریکا؛ بازی با کارت‌های پنهان
در بازی راهبردی میان تهران و واشنگتن، مذاکره نه یک کارت که زمین بازی است. هر حرکت ایران و آمریکا تلاشی برای بهره‌برداری حداکثری از موقعیت‌هایی است که استفاده از کارت موثر را ضروری می کند. اکنون سوال اینجاست: کدام‌طرف هوشمندانه تر از کارت های بازی استفاده خواهد کرد؟
آیا لاریجانی از تغییر سیاست هسته‌ای ایران خبر داد؟
چهارشنبه 1404/01/13 ساعت 10:47
نورنیوز زمینه‌ها و مستندات اظهارات جنجالی لاریجانی را بررسی می‌کند؛
آیا لاریجانی از تغییر سیاست هسته‌ای ایران خبر داد؟
اظهارات علی لاریجانی، مشاور مقام معظم رهبری، درباره احتمال تغییر سیاست‌های هسته‌ای ایران در صورت تهدیدات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی بازتاب‌های گسترده‌ای در داخل و خارج داشت. لاریجانی تأکید کرد که ایران طبق فتوا و سیاست‌های رهبری از ساخت سلاح هسته‌ای خودداری می‌کند، اما فشار خارجی ممکن است ایران را به سمت بهره گیری از احکام ثانویه و ساخت سلاح سوق دهد.
آیا ایران و آمریکا در آستانه جنگ هستند؟
دوشنبه 1404/01/11 ساعت 18:15
نورنیوز از آثار افزایش تنش ها در روابط ایران و آمریکا گزارش می دهد؛
آیا ایران و آمریکا در آستانه جنگ هستند؟
نشانه‌های نزدیک شدن ایران و آمریکا به آستانه جنگ بیش از هر زمان دیگری نمایان شده است. یک اشتباه محاسباتی یا اقدام تحریک‌آمیز می‌تواند وضعیت را به نقطه‌ای غیرقابل بازگشت برساند. تصمیمات ایران و آمریکا در روزها و هفته‌های آتی تعیین خواهد کرد که آیا تنش‌ها به سوی جنگ حرکت می‌کنند یا دیپلماسی فرصت دیگری خواهد یافت.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
امید به صعود تیم ملی ایران در جام جهانی 2026
عراقچی: دنبال توافق عادلانه هستیم
هشدار به صهیونیست‌ها: ایرانی‌ها پشت خط هستند
ترامپ به دنبال ارسال نیروی نظامی به پورتلند
عامل مجازی گروهک‌های تروریستی در کرمان دستگیر شد
زلنسکی: از اسرائیل سامانه پاتریوت دریافت کردیم
سید الحوثی: حسن نصرالله کابوس صهیونیست‌ها بود
رشد صددرصدی اعتبارات بخش گردشگری
هشدار مجدد عراقچی نسبت به پیامدهای فعال‌سازی مکانیزم ماشه
لاوروف: بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران و استفاده از مکانیسم پس‌گشت غیرقانونی است
ابزار خوشحالی پاشینیان از صلح ارمنستان ـ آذربایجان
المیادین آخرین تصویر از شهید سیدحسن نصرالله را منتشر کرد
کوثری: ایران برنامه‌های موشکی و هسته‌ای را کنار نمی‌گذارد
جدول لیگ برتر پس از اتمام بازی های هفته پنجم
پیکان برابر چادرملو متوقف شد
پزشکیان: سفر به نیویورک فرصتی برای تبیین مواضع ایران در سطح جهانی بود
واردات خودرو در 6 ماه اول سال برابر صفر
جمهوری اسلامی ایران همواره حامی لبنان مقتدر و عزتمند است
شرح وظایف جدید در شرایط بن‌بست دیپلماسی
حال سعید پیردوست رو به بهبود است
آژیر خطر برای ترامپ؛ رشد چشمگیر نارضایتی در پایگاه جمهوری‌خواهان
شیخ نعیم قاسم: راه و روش سید حسن نصرالله جاودان است/هرگز خلع‌سلاح مقاومت را نمی‌پذیریم
جاده چالوس یکطرفه شد
دکتر پزشکیان در بازگشت از نیویورک وارد تهران شد
رئیس جمهور لهستان: آماده گشودن فصل نوینی در مناسبات تاریخی و فرهنگی با ایران هستیم
مسدود شدن 4 میلیارد دلار کمک‌‌های خارجی آمریکا
سود سهام عدالت تا آخر هفته واریز می شود
عراقچی: تهدید علیه حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی ونزوئلا را محکوم می‌کنیم
سقف خرید و نگهداری تتر محدود شد
بهره‌برداری فاز نهایی‌ انتقال آب سد طالقان به کرج و تهران‌ تا نیمه مهرماه
لاریجانی با نخست وزیر لبنان دیدار کرد
ایران نه منزوی است و نه طالب جنگ
انزوای اسرائیل و ضرورت شکل‌گیری نظم نوین جهانی
چه خبر از آخرین آمار از بازسازی ساختمان‌ها و واحدهای آسیب دیده از جنگ 12 روزه؟
زمین‌لرزه 4.6 ریشتری گلستان را لرزاند
جدیدترین نقشه‌های پیش‌بینی فصلی بارش چه می گوید؟
درخواست نمایندگان مجلس انگلیس برای حمایت لندن از کاروان صمود
تداوم کاهش تورم اجاره مسکن در شهریور
رئال 2-5 اتلتیکو مادرید | ژابی در اولین دربی خود سنگین باخت+ خلاصه بازی
سازمان پزشکان بدون مرز فعالیت‌ خود در غزه را متوقف کرد
صعود مقتدرانه ایتالیا به فینال والیبال قهرمانی جهان
سیاست‌ های خرید تضمینی گندم در حال تغییر است
مادری که نجات بخش شد
پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب در پی درگذشت مادر حدّاد عادل
ثبت سرعت 2.9 گیگا‌بیتی 5G همراه اول در بیرجند
دستور دادستانی برای تعیین تکلیف پارکینگ‌های متخلف تا پایان مهر
نگرانی صنعت پتروشیمی از کاهش تخصیص گاز در زمستان جاری
خیابانی در تهران به نام «فریدون شهبازیان» شد
دادن مجوز واردات برنج و نهاده‌ها به افراد خاص منجر به انحصار می‌شود
سالگرد شکست حصر آبادان؛ آغاز تغییر موازنه و بلوغ مقاومت
X
آگهی تبلیغاتی