نورنیوز-گروه فرهنگی: خورشید فروردین که بالا می‌آید، خانواده‌ها از خانه‌ها بیرون می‌زنند، دست در دست هم، با سبدهای پر از غذا، امید و خاطره. از همان اولین ساعات صبح، جاده‌ها و پارک‌ها پر از هیاهو می‌شود. انگار طبیعت، منتظر این روز بوده است. روزی که ایرانیان، هزاران سال است آن را برای وداع با ماندگی و آغاز دوباره زندگی انتخاب کرده‌اند؛ روز طبیعت یا همان سیزده‌بدر.
روز طبیعت یا همان سیزده‌بدر، یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های ایرانی است که ریشه در باورهای کهن و زندگی کشاورزی مردم این سرزمین دارد. در گذشته، مردم پس از دوازده روز جشن نوروز، روز سیزدهم را به طبیعت‌گردی اختصاص می‌دادند تا سال جدید را با امید به سرسبزی و برکت آغاز کنند. باور داشتند که زمین و آسمان، در این روز نیروی تازه‌ای به انسان می‌بخشند. از دل همین باورها بود که سنت گره زدن سبزه و آرزوی خوشبختی شکل گرفت.
اما این آیین، تنها یک رسم قدیمی نیست، بلکه یک بیانیه فرهنگی است؛ بیانیه‌ای که از پیوند عمیق ایرانیان با طبیعت سخن می‌گوید. در روزگاری که زندگی شهری و آهن و دود، انسان را از طبیعت جدا کرده است، این آیین هنوز هم می‌تواند روح جمعی ما را به ریشه‌های سبز خود بازگرداند.
طبیعت، خانه دوم ایرانیان و سفارش دین
شاید مهم‌ترین ویژگی روز طبیعت ، همین بازگشت به دامان طبیعت باشد. مردم، کوه و دشت و رودخانه را خانه دوم خود می‌دانند و هر سال در این روز، دوباره با آن پیوند می‌خورند. اما آیا این پیوند، همیشه به درستی حفظ شده است؟ امروزه یکی از دغدغه‌های مهم، حفظ طبیعت در برابر آسیب‌های ناشی از ازدحام و بی‌توجهی است. رها کردن زباله، شکستن شاخه درختان و آلوده کردن رودخانه‌ها، چالش‌هایی هستند که می‌توانند این آیین را از معنا تهی کنند.
حقیقت این است که سیزده‌بدر، نه‌تنها فرصتی برای لذت بردن از طبیعت، بلکه تعهدی برای حفاظت از آن نیز هست. این نگاه، نه‌تنها در باورهای ملی، بلکه در تعالیم دینی ما نیز جایگاه والایی دارد. در قرآن آمده است: «قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ» (بگو در زمین سیر کنید)؛ این دعوت الهی، تأکیدی است بر شناخت، تفکر و تأمل در آفرینش. روز طبیعت، تحقق عملی این فرمان است، فرصتی برای دیدن شگفتی‌های خلقت، درک عظمت پروردگار و احترام به زمین و آنچه در آن است.
احادیث و روایات بسیاری نیز بر اهمیت حفظ طبیعت و درختان تأکید دارند. پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند: «اگر کسی درختی بکارد و از آن مراقبت کند تا میوه دهد، هر ثمره‌ای که از آن خورده شود، برای او صدقه محسوب می‌شود.» این نگاه، مسئولیت ما را نسبت به محیط زیست دوچندان می‌کند.
از خوش‌یمنی تا افسانه نحسی
در میان داستان‌های مرتبط با سیزده‌بدر، یکی از رایج‌ترین آن‌ها، باور به نحسی عدد سیزده است. برخی می‌گویند که بیرون رفتن از خانه در این روز، برای دفع بلا و بدشانسی بوده است. اما آیا واقعاً چنین است؟
بررسی منابع تاریخی نشان می‌دهد که ایرانیان باستان، برخلاف بسیاری از فرهنگ‌های دیگر، به عدد سیزده به چشم یک عدد نحس نگاه نمی‌کردند. در واقع، این عدد در بسیاری از باورهای کهن، نماد تحول، دگرگونی و آغاز فصلی نو بوده است. پس شاید بیرون رفتن در روز سیزدهم، نه برای فرار از نحسی، بلکه برای آغاز دوباره و تجدید پیوند با طبیعت بوده باشد.
روز طبیعت؛ آیینی برای همدلی
در روزگاری که زندگی مدرن، افراد را از هم دور کرده، آیین‌هایی مانند روز طبیعت ، می‌توانند بهانه‌ای برای همدلی و دیدار دوباره باشند. در این روز، دوستی‌ها تجدید می‌شود، خانواده‌ها کنار هم می‌نشینند و شادی، بدون هیچ بهانه‌ای میان مردم جریان پیدا می‌کند.
این همبستگی، یکی از ارزشمندترین جنبه‌های این روز است. چرا که در دنیای امروز، سرمایه اجتماعی، یعنی همان اعتماد و پیوند میان مردم، بیش از همیشه به خطر افتاده است. اما سنت‌هایی مانند سیزده بدر، همچنان می‌توانند ما را به یکدیگر نزدیک‌تر کنند.
میراثی که باید پاس داشت
روز طبیعت یا همان سیزده‌بدر، تنها یک روز تفریحی نیست، بلکه یک میراث فرهنگی و دینی است؛ میراثی که باید آن را پاس داشت، حفظ کرد و به نسل‌های آینده سپرد. این روز، تجلی روحیه سرزندگی، امیدواری و نگاه متعادل ایرانیان به زندگی و طبیعت است، روحیه‌ای که قرن‌ها، این سرزمین را زنده نگه داشته است.
اما اگر قرار است این سنت همچنان باقی بماند، لازم است که آن را به درستی اجرا کنیم. طبیعت، مهمانخانه‌ای نیست که تنها برای یک روز به آن سر بزنیم و سپس فراموشش کنیم. بلکه بخشی از وجود ماست؛ جایی که زندگی از آن سرچشمه می‌گیرد. روز طبیعت، فرصتی است تا به این حقیقت بیندیشیم و مسئولیت خود را در برابر آن بپذیریم.
پس امسال، وقتی به دل طبیعت می‌رویم، بیایید بیشتر مراقب باشیم، کمتر آسیب برسانیم و این روز را نه‌تنها به عنوان یک جشن، بلکه به عنوان یک عهد با زمین، زندگی و ایمان گرامی بداریم.
نورنیوز