نورنیوز-گروه سیاسی-نامه دونالد ترامپ به ایران که تهران را میان دو گزینه مذاکره یا جنگ مخیر کرده، نه یک پیشنهاد دیپلماتیک بلکه یک اولتیماتوم آشکار است. این در حالی است که مشاور امنیت ملی و وزیر دفاع آمریکا نیز به صراحت اعلام کرده‌اند که واشنگتن هدفی جز برچیدن کامل برنامه هستهای ایران ندارد. بنابراین، از نگاه آمریکا، مذاکره باید به این موضوع محدود شود . اما در شرایطی که آمریکا با لشکرکشی گسترده و تشدید فشارهای سیاسی، تحریمی و روانی تلاش دارد گزینه نظامی را جدی نشان دهد، پرسش اصلی این است که در صورت وقوع حمله، پاسخ ایران چه خواهد بود؟
آمریکا به‌دنبال حداقل اقدام نظامی با حداکثر نتیجه
با وجود افزایش تهدیدها، آمریکا از منظر راهبردی ترجیح می‌دهد که بدون ورود به یک جنگ گسترده، اهدافش را محقق کند. سیاست فشار حداکثری، در این چارچوب، نه‌تنها به‌عنوان یک ابزار مذاکره، بلکه به‌عنوان راهی برای تحمیل شرایط خود به ایران بدون درگیری نظامی به کار گرفته می‌شود. با این حال، اگر این سیاست موفق نشود، گزینه اقدام نظامی محدود می تواند به‌عنوان یک مرحله جایگزین روی میز قرار گیرد.
در این راستا،اقدام نظامی محدود به بخشی از تأسیسات هستهای ایران می تواند به عنوان یک فرضیه مطرح باشد. چنین حمله‌ای زمانی قابل‌تصور است که از نظر هزینه و فایده، برای واشنگتن توجیه‌پذیر باشد؛ به این معنا که آمریکا بتواند با کمترین هزینه، بیشترین بهره را در مسیر وادار کردن ایران به تسلیم ببرد. اما آیا این فرض در عمل امکان‌پذیر است؟
ایران: تهدیدپذیر نیست و نخواهد بود
هم‌زمان با ارسال پاسخ ایران به نامه ترامپ از طریق عمان، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در حاشیه مراسم نماز جمعه تهران در روز قدس بار دیگر بر موضع قاطع تهران تأکید کرد. او با تأیید تهدیدآمیز بودن نامه ترامپ، اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه تهدیدپذیر نبوده و نخواهد بود. این موضع‌گیری رسمی، در واقع پاسخی صریح به این پرسش است که ایران هرگز حاضر نخواهد شد تحت فشار و تهدید وارد مذاکره شود.
اما مسئله اصلی اینجاست که در صورت اقدام نظامی، ایران چه واکنشی نشان خواهد داد؟
راهبرد ایران: بازدارندگی فعال و گسترش دامنه درگیری
مهم‌ترین نشانه از رویکرد راهبردی ایران در قبال تهدیدات آمریکا را می‌توان در اظهارات محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی و عضو شورای عالی امنیت ملی، مشاهده کرد. او در مراسم روز جهانی قدس، موضع رسمی ایران را به‌طور شفاف اعلام کرد و هشدار داد که در صورت هرگونه تعرض به حریم ایران، منطقه به‌طور کامل شعله‌ور خواهد شد و پایگاه‌های آمریکا و متحدانش نیز در امان نخواهند ماند. این اظهارات نشان می‌دهد که ایران گزینه‌ای به‌نام "پاسخ محدود" را در دستور کار ندارد و هرگونه اقدام نظامی آمریکا را آغازگر یک جنگ منطقه‌ای گسترده می‌داند.
به این معنا که ایران در واکنش به حمله احتمالی، نه‌تنها منافع مهاجم را هدف قرار خواهد داد، بلکه دامنه درگیری را به‌طور گسترده به پایگاه‌های آمریکا و مواضع متحدانش در منطقه خواهد کشاند. این تهدید نه‌تنها یک هشدار دیپلماتیک، بلکه اعلام راهبرد عملیاتی ایران است که می‌تواند در صورت وقوع جنگ، به‌سرعت اجرایی شود.
آیا آمریکا آماده پرداخت هزینه‌های جنگ است؟
برآوردها نشان می‌دهد که اگرچه گزینه اقدام نظامی محدود برای آمریکا روی میز است، اما هزینه‌های آن به‌شدت سنگین خواهد بود. تجربه حمله به عراق و افغانستان نشان داده که ورود به یک درگیری در خاورمیانه، پیچیدگی‌هایی دارد که از پیش‌بینی‌های اولیه فراتر می‌رود.
بر این اساس، حتی اگر واشنگتن به این نتیجه برسد که حمله‌ای محدود می‌تواند برایش مفید باشد، واکنش ایران می‌تواند معادلات را تغییر داده و جنگی غیرقابل‌کنترل را به منطقه تحمیل کند. این مسئله عاملی است که موجب تردید در میان تصمیم‌گیران آمریکایی شده و هزینه جنگ را برای آنها افزایش داده است.
جمع‌بندی: بازدارندگی فعال، راهبرد قطعی ایران
ایران چنانکه بارها اعلام کرده از سیاست بازدارندگی فعال پیروی می‌کند. به این معنا که هرگونه اقدام نظامی علیه ایران، نه‌تنها بدون پاسخ نخواهد ماند، بلکه با گسترش درگیری در منطقه، هزینه‌های سنگینی را بر آمریکا و متحدانش تحمیل خواهد کرد. بنابراین، در حالی که واشنگتن تلاش دارد از تهدید برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند، ایران نشان داده که نه‌تنها تهدیدپذیر نیست، بلکه در صورت وقوع جنگ، معادلات را به ضرر مهاجمان تغییر خواهد داد.
این بدان معناست که آمریکا در انتخاب گزینه نظامی، با یک معادله پیچیده مواجه است: یا باید ریسک ورود به جنگی غیرقابل‌کنترل را بپذیرد یا در نهایت، به جای فشار و تهدید، به یک راهکار دیپلماتیک واقعی تن دهد.
نورنیوز