نورنیوز-گروه سیاسی: میل به توسعه و پیشرفت هرچه بیشتر صنعت هسته‌ای کشور در همه ابعاد و همچنین تغییر نگاه به ماهیت آن با توجه به جوسازی‌ها و غوغاسالاری‌های این چند ساله علیه ایران از ماموریت های اصلی فعالیت سازمان انرژی اتمی در این دوره بوده است. ماموریتی که از سال 1400 نخستین گام خود را با تدوین سند جامع صنعت هسته‌ای کشور در افق 1420 برداشته تا سازمان انرژی اتمی بتواند وارد فاز تجاری‌‌سازی شود. رویکردی که توانست برای کشور و جامعه جلوه‌ای از دستاوردهای قدرت‌‌ساز و اقتدارآفرین را در حوزه‌های مختلف انرژی، صنعتی، پزشکی، کشاورزی و محیط زیست داشته باشد. در این مسیر متخصصان و کارشناسان مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور توانسته‌اند گام‌های اساسی در زمینه ارتقای ایمنی هسته‌ای، اندازه‌گیری پرتوی، و نیز اجرای پایش گاز رادون در منازل مسکونی در سراسر کشور بردارند.
محمدرضا کاردان، معاون سازمان انرژی اتمی ایران، ضمن تبریک آغاز سال 1404 و تقارن بهار طبیعت و بهار قرآن، اظهار کرد: امیدوارم سال 1404 برای تمامی مردم دنیا سرشار از صلح و آرامش باشد و بتوانیم با همدلی بر همه مشکلات اقتصادی در کشور غلبه کنیم. همکاران ما نیز در صنعت هسته‌ای مانند همیشه با تلاش و پشتکار در عرصه‌های مختلف موفقیت‌های جدیدی را رقم زنند.
رییس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور با بیان اینکه در سال 1403 اتفاقات مهمی در صنعت هسته‌ای رقم خورد، افزود: بدون تردید مهم‌ترین اتفاق سال گذشته برای مرکز که یکی از نواقص عمده و قدیمی صنعت هسته‌ای را برطرف کرد، تصویب بند «پ» ماده 43 قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت بود که در این بند تصریح شده که مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور باید به یک موسسه دولتی با شخصیت مستقل تبدیل شود؛ ما سالها آرزوی تصویب این مصوبه را داشتیم تا مرکز نظام ایمنی تبدیل به یک مرکز مستقل شود. این بند یک نوع الزام بین‌المللی در حوزه ایمنی هسته‌ای است که نهاد نظارتی هسته‌ای باید از استقلال کافی برخوردار باشد.
وی ادامه داد: در قانون برنامه هفتم پیشرفت اعلام شده که اساسنامه این مرکز باید ظرف مدت زمان یک سال به تصویب هیات وزیران برسد که خوشبختانه در سال گذشته این اتفاق رخ داد و برای تایید به شورای نگهبان ارسال شد که ان‌شالله به زودی ابلاغ خواهد شد و پس از ابلاغ به عنوان یک موسسه مستقل دولتی عمل خواهیم کرد. برای این موضوع باید از ریاست محترم سازمان انرژی اتمی ایران تشکر کنم؛ اگر تلاش‌ها و پیگیری‌های ایشان نبود، این مصوبه به تصویب نمی‌رسید. به عبارت دیگر، این مهم پس از تشکیل مرکز نظام ایمنی و تصویب قانون حفاظت در برابر اشعه، در حوزه نظارت بر فعالیت‌های هسته¬ای یکی از بزرگترین اتفاق‌هایی بود که رخ داد.
راه اندازی مرکز ملی پایش و مشاوره رادیولوژیکی برای مدیرت سوانح پرتوی
رییس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور توضیح داد: راه‌اندازی مرکز ملی پایش، ارزیابی و مشاوره رادیولوژیکی در هنگام سوانح پرتوی از دیگر اقدامات حائز اهمیت در سال گذشته بود. براساس طرح ملی مقابله با شرایط اضطراری پرتوی که مصوبه شورای عالی امنیت ملی است، یک مرکز برای پایش، مشاوره و ارزیابی رادیولوژیکی در هنگام بروز سوانح باید ایجاد می‌شد؛ وظیفه مرکز ملی پایش این است که وضعیت سراسر کشور، کشورهای همسایه و همچنین نیروگاه‌های مختلف را پایش کرده و پخش مواد پرتوزا را با کدهای شبیه‌سازی پیش‌بینی کند و به مراجع ذی‌صلاح در کشور مشاوره دهد که در هنگام بروز سانحه چه اقداماتی انجام دهند.
وی ادامه داد: ساختمان اصلی مرکز ملی پایش در سازمان انرژی اتمی ایران در حال ساخت است اما با توجه به تکلیف قانونی، محلی موقت برای این مرکز اختصاص داده شد و تجهیزات به آن محل انتقال یافت و سال گذشته این مرکز عملیاتی شد. این مرکز تمام کشور و سراسر دنیا را پایش می‌کند به عنوان مثال نیروگاه اتمی زاپروژیا در اوکراین مورد رصد قرار گرفته که اگر آنجا اتفاقی رخ دهد، چه مخاطراتی برای کشور ما خواهد داشت. همکاران ما در این مرکز تمام کشور و منطقه را پایش می‌کنند و موظف هستند تا روند گسترش سوانح احتمالی را پیش‌بینی کنند و به تصمیم‌گیرندگان مشاوره دهند در صورت بروز سوانح و اتفاقات و براساس طرح ملی، فرماندهی عالی مدیریت بحران با رییس جمهور خواهد بود.
نصب ایستگاه‌های اندازه گیری پرتوی جدید و ادامه پایش گاز رادون در منازل مسکونی
کاردان در ادامه با اشاره به سایر اقدامات انجام شده در سال 1403 خاطرنشان کرد: تجهیزات مرکز ملی بسیار به روز است و می‌توان گفت آخرین تجهیزاتی است که در دنیا وجود دارد. بر اساس همکاری‌هایی که با اتحادیه اروپا داشتیم، سال گذشته تعداد 141 ایستگاه برای اندازه‌گیری پرتوی وارد کشور شد که پس از نصب، اطلاعات آن در این مرکز ثبت خواهد شد. اطلاعات 150 ایستگاهی که از قبل داشتیم نیز در این مرکز موجود است. سامانه‌هایی نیز برای مدل‌سازی پخش با استفاده از اطلاعات هواشناسی و اطلاعات راکتورها قرار داده شده است.
وی ادامه داد: یکی دیگر از اتفاقاتی که در سال گذشته رقم خورد و در سال آینده نیز ادامه خواهد یافت، بحث پایش گاز رادون در منازل مسکونی بود. منشا تولید گاز رادون، رادیوم است که به‌صورت طبیعی در خاک وجود دارد و عنصر گازی رادون 222 از خاک متصاعد شده و در منازل مسکونی و محل‌های سر بسته جمع میشود. استنشاق گاز رادون یک گاز پرتوزا بوده و دومین عامل ایجاد سرطان ریه پس از استعمال دخانیات در میان مردم است.
معاون سازمان انرژی اتمی ایران تصریح کرد: این طرح ملی با همکاری وزارت بهداشت در شش استان کشور انجام شد و در سال 1404 نیز در 10 استان دیگر اجرا خواهد شد و به مرور کل کشور پایش میشود.
وی ادامه داد: در این طرح آشکارسازها توسط سازمان انرژی اتمی ایران و مرکز نظام تامین شده و دوره‌های آموزشی را برای همکارانمان در وزارت بهداشت برگزار می‌کنیم؛ این عزیزان آشکارسازها را در منازل مسکونی نصب می‌کنند و پس از شش ماه آشکارسازها جمع‌آوری میشود و مورد قرائت قرار می‌گیرد و غلظت گاز رادون را بررسی می‌کنیم و سپس می‌توانیم به یک نقشه ملی دست یابیم و توصیه‌هایی برای کاهش غلظت گاز رادون داشته باشیم.
آشکارسازهای ساخت داخل با دقت بالا در سطح ملی به کار می‌رود
کاردان عنوان کرد: خوشبختانه آشکارسازهای مورد استفاده در این طرح کاملا طراحی متخصصان کشور بوده و در داخل تولید شده است و هیچ قطعه‌ای از آن‌ها از خارج کشور وارد نمی‌شود. به همین علت این طرح ارزان تمام شده و در سطح ملی اجرایی میشود. این آشکارسازها دقت بسیاری بالایی دارند و در برنامه‌های مقایسه‌ای بین‌المللی، نتایج خوبی داشته‌اند.
رییس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور گفت: برگزاری المپیاد آتش¬نشانان در صنعت هسته‌ای از دیگر اقدامات سال 1403 محسوب میشود؛ بر این اساس که آتش نشانان در حوزه ایمنی و مدیریت بحران و مقابله با سوانح نقش موثری دارند، المپیاد عملی و تئوری آتش‌نشانان را برگزار کردیم. ان‌شاءلله این المپیاد در سال آینده نیز برگزار خواهد شد.
وی درباره سایر اقدامات انجام شده در مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور در سال 1403 عنوان کرد: در سال 1403 هفتمین کنفرانس سنجش و ایمنی پرتوهای یون‌ساز و غیریون‌ساز را با همکاری انجمن حفاظت در برابر اشعه در دانشگاه شهید بهشتی و به مدت 2 روز برگزار کردیم. یکی از اهداف و وظایف ما این است که فرهنگ ایمنی و حفاظت در برابر اشعه را در سطح کشور گسترش دهیم؛ برگزاری چنین کنفرانس‌هایی می‌تواند کمک فراوانی در این زمینه باشد.
استقلال مرکز نظام ایمنی هسته‌ای از مهم‌ترین برنامه‌های سال 1404 است
کاردان با بیان اینکه اجرایی و عملیاتی کردن استقلال مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور از مهم‌ترین برنامه‌های ما برای سال 1404 محسوب میشود؛ افزود: به حتم ما باید یک دوران گذار را طی کنیم. ما نمی‌توانیم کار را متوقف کنیم به عبارت دیگر پروانه، مجوز، نظارت، بازرسی، تدوین ضوابط، پایش پرتوی و مقابله با سوانح باید انجام شود و در عین حال حرکت به سمت استقلال نیز پیش رود.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از برنامه‌های ما برای سال جاری گسترش دفاتر نمایندگی است، زیرا یکی از نقاط ضعف ما کمبود بازرسی از مراکز محسوب میشود. به میزان کافی نمی‌توانیم از 7300 مرکز موجود در سراسر کشور بازرسی کنیم. یکی از راهکارهایی که در نظر گرفتیم، ایجاد دفاتر نمایندگی در 10 نقطه کشور است و بر این اساس در بعضی از استان‌هایی که سایت هسته‌ای نداریم، دفتر نمایندگی ایجاد خواهیم کرد و از طریق این دفاتر، نظارت و بازرسی مراکز هسته‌ای را افزایش می‌دهیم.
رییس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور افزود: یکی دیگر از راهکارها این بود که با همکاری انجمن‌های علمی به‌ویژه انجمن حفاظت در برابر اشعه، بازرسی‌ها را افزایش دهیم یعنی با انعقاد تفاهم‌نامه از اعضای انجمن درخواست کنیم که پس از آموزش، از مراکز بازدید به‌عمل آورند و به ما گزارش دهند.
کاردان خاطرنشان کرد: به حتم ادامه پایش گاز رادون در منازل مسکونی یکی دیگر از برنامه‌های ما برای سال 1404 است.
انتخاب برگزیدگان حوزه حفاظت در برابر اشعه در دستور کار
معاون سازمان انرژی اتمی ایران اظهار کرد: سال 1403 انتخاب برگزیدگان در حوزه حفاظت در برابر اشعه در سطح کشور صورت گرفت که بر اساس فراخوان منتشر شده تاکنون بیش از 80 مرکز کاندیدا شده‌اند و در سال جاری اشخاص حقیقی و حقوقی برتر را در این زمینه انتخاب خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: ایجاد سامانه جامع پادمان نیز در سال جاری در دستور کار است. ما برای صدور پروانه و مجوز، سامانه سیناپ را در اختیار داریم که چندین سال است سازمان انرژی اتمی ایران به دلیل دارا بودن این سامانه؛ رتبه نخست را بین همه دستگاه‌های اجرایی در صدور مجوز کسب می‌کند. در نظر داریم این سامانه را به مباحث پادمانی و حسابرسی مواد هسته‌ای تسری دهیم تا نظارت بر مواد هسته‌ای با سهولت بیشتری انجام شود.
کاردان در پایان خاطرنشان کرد: یکی از برجستگی‌های سال 1403 پشت سر گذاشتن پنجاهمین سال تاسیس سازمان انرژی اتمی ایران بود که سرمایه بزرگی برای کشور عزیزمان است. همکاران عزیز ما 50 سال در صنعت هسته‌ای تلاش کردند. این تجربه و سابقه با هیچ چیز دیگری جایگزین نخواهد شد. امسال نیز مقارن با پنجاهمین سال تاسیس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور است.