مهلت دوماهه ترامپ، تشدید تنش‌ها و بازیگران جدید در میدان

نور نیوز-گروه سیاسی: اوایل هفته جاری سفر غیرمنتظره شیخ طحنون بن زاید، مشاور امنیت ملی امارات به آمریکا و دیدارش با ترامپ گمانه‌هایی را در خصوص احتمال شکل گیری فاز جدیدی از تحولات سیاسی و امنیتی پس از ارسال نامه ترامپ به ایران شکل گرفت.  بسیاری از تحلیل گران این سفر را نشان‌دهنده نگرانی شدید کشورهای حوزه خلیج فارس از افزایش دانستند.. این کشورها که میزبان پایگاه‌های نظامی آمریکا هستند، در صورت وقوع هرگونه درگیری، در معرض خطر مستقیم قرار خواهند گرفت.

امارات عربی متحده تاکنون در این بحران، نقش دوگانه‌ای را ایفا کرده است. از یک‌سو، انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجی این کشور، نامه ترامپ را به ایران رسانده و تلاش کرده نقش میانجی را بازی کند. اما از سوی دیگر این کشور کوچک حاشیه جنوبی خلیج فارس به عنوان یک متحد منطقه ای واشنگتن بدنبال استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک خود برای جلوگیری از تصاعد بحران در منطقه است.

پاسخ ایران؛ مذاکره تحت فشار یا مقاومت؟

ایران هنوز پاسخ رسمی خود به نامه ترامپ را ارسال نکرده و با صراحت اعلام نموده که عجله ای برای پاسخ دادن ندارد. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، تأکید کرده که این نامه بیشتر جنبه تهدید دارد و جمهوری اسلامی «برای جنگ آماده است، اما از آن استقبال نمی‌کند.» به گفته عراقچی، سال آینده «سال سخت، مهم و پیچیده‌ای خواهد بود»، که نشان می‌دهد ایران این ضرب‌الاجل را یک فشار سیاسی و نه یک پیشنهاد دیپلماتیک تلقی می‌کند.

تحرکات اسرائیل و آمریکا؛ آماده‌سازی برای گزینه‌های سخت‌تر

بنیامین نتانیاهو که احتمال توافق ایران و آمریکا را پایین می‌داند، یک هیئت امنیتی ارشد را به کاخ سفید فرستاده است. این گروه قرار است در اولین نشست گروه مشورتی راهبردی آمریکا-اسرائیل (SCG) از زمان روی کار آمدن ترامپ شرکت کند. این گروه عالی‌ترین نهاد مشورتی برای هماهنگی اقدامات در قبال ایران است برخی تحلیلگران با اشاره به ترکیب هیئت اسراییلی که  عمدتا از مقامات دفاعی و امنیتی رژیم صهیونیستی هستند  پیش بینی کرده اند که احتمالا گزینه نظامی در این نشست مطرح شود.

یمن؛ بازیگر غیرمنتظره در معادلات منطقه‌ای

در حالی که واشنگتن و تل‌آویو تلاش دارند ایران را تحت فشار قرار دهند، درگیری‌های آمریکا با یمن وارد مرحله جدیدی شده است. علی‌رغم تهدیدات ترامپ، نیروهای یمنی حملات موشکی و پهپادی خود به اهداف اسرائیلی را ادامه داده‌اند. همچنین، ارتش یمن شناورهای نظامی آمریکا را در دریای سرخ و اقیانوس هند هدف قرار داده است. این تحولات نشان می‌دهد که محور مقاومت، بدون توجه به تهدیدات آمریکا، به اقدامات خود ادامه می‌دهد و هرگونه درگیری در منطقه، تنها به تهران و واشنگتن محدود نخواهد شد.

ورود بازیگران بزرگ؛ آیا تنش جهانی خواهد شد؟

شکل‌گیری هرگونه درگیری در منطقه، ورود بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را اجتناب‌ناپذیر خواهد کرد. اگر آمریکا و اسرائیل بخواهند با ایجاد تنش، بحران را تشدید کنند، ورود روسیه و چین به این معادله بسیار محتمل خواهد بود.

چند روز قبل، مسکو و پکن در جریان اجلاس سه‌جانبه‌ای که با حضور ایران در پکن برگزار شد، مواضع مشترکی را درباره حمایت از حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای اعلام کردند. در این نشست، روسیه و چین نسبت به ادامه سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا هشدار دادند و بر ضرورت حفظ توازن راهبردی در منطقه تأکید کردند. این موضع‌گیری، پیامی روشن به واشنگتن و تل‌آویو است که هرگونه اقدام یکجانبه علیه ایران، می‌تواند پیامدهایی فراتر از منطقه داشته باشد.

منطقه در آستانه بحران؟

اگر خبر رسانه های آمریکایی در مورد  ضرب‌الاجل تعیین‌شده از سوی ترامپ درست باشد، تنش‌ها در خلیج فارس و سایر نقاط منطقه به نقطه حساسی رسیده است. ایران از پذیرش مذاکره تحت فشار خودداری کرده، اسرائیل برای سناریوهای سخت‌تر آماده می‌شود، و آمریکا در حال بررسی واکنش‌ها به پاسخ احتمالی تهران است. در همین حال، روسیه و چین نشان داده‌اند که اجازه نخواهند داد سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا، نظم منطقه‌ای را برهم بزند. از سوی دیگر، تحولات یمن نیز معادلات را پیچیده‌تر کرده و نشانه‌هایی از یک جبهه گسترده‌تر در برابر آمریکا و متحدانش دیده می‌شود.

آیا این بحران به یک درگیری تمام‌عیار تبدیل خواهد شد، یا طرفین در لحظات آخر راهی برای دیپلماسی خواهند یافت؟ آنچه مسلم است، سال آینده همان‌گونه که عباس عراقچی وزیر خارجه ایران اعلام کرر برای خاورمیانه «سالی سخت، مهم و پیچیده» برای منطقه خواهد بود.