نورنیوز-گروه سیاسی: نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه روز جمعه در پکن با محوریت برنامه هسته‌ای ایران برگزار شد. این نشست نشان‌دهنده تحکیم روابط این سه کشور در برابر فشارهای غرب، به‌ویژه ایالات متحده، بود. اجلاس پکن در شرایطی برگزار شد که واشنگتن همچنان بر افزایش فشارها بر تهران برای پذیرش توافقی جدید پافشاری می‌کند، اما پکن و مسکو بر ضرورت پایان تحریم‌های یک‌جانبه و رسمیت داشتن توافقنامه برجام برای هرگونه تعامل پیرامون برنامه هسته‌ای ایران تأکید دارند. بیانیه پایانی نشست نیز حاکی از اتفاق نظر سه کشور بر سر احترام به معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای (NPT) و حمایت از نظارت بی‌طرفانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود.
چین در این نشست نقشی کلیدی ایفا کرد. اظهارات وزیر خارجه چین مبنی بر اینکه شورای امنیت نباید در موضوع هسته‌ای ایران مداخله شتاب‌زده کند، پیام روشنی به غرب بود که نشان می‌داد پکن مخالف رویکردهای تنش‌زا و تحمیلی است. در همین راستا، وزارت خارجه روسیه نیز تأکید کرد که هرگونه تهدید یا استفاده از زور علیه تأسیسات هسته‌ای ایران غیرقابل‌قبول است، که نشان‌دهنده تلاش مسکو برای مدیریت تنش‌ها و جلوگیری از اقدام نظامی علیه تهران بود.
مواضع چین و روسیه در حمایت از ایران
نشست پکن در شرایطی برگزار شد که در آخرین نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر گزارشی جهت دار و یکطرفه از برنامه هسته ای ایران ارائه شد. بر همین اساس آمریکا و متحدانش در شورای امنیت، با برگزاری جلساتی، فشارهای دیپلماتیک و تحریمی علیه تهران را به بهانه فعالیتهای هسته ای ایران تشدید کردند. با این حال، چین و روسیه در بیانیه مشترک خود از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران حمایت کرده و تحریم‌های یک‌جانبه را غیرقانونی خواندند.
ما ژائوشو، معاون وزیر خارجه چین، تصریح کرد که "گفتگوی دیپلماتیک و احترام متقابل، تنها گزینه مؤثر برای حل بحران هسته‌ای ایران است." وانگ یی، وزیر خارجه چین، نیز تأکید کرد که هرگونه توافق جدید باید بر اساس برجام شکل بگیرد و هشدار داد که "فعال‌سازی مکانیسم ماشه، دیپلماسی را از بین خواهد برد."
نامه ترامپ به رهبر انقلاب و تناقض آشکار آمریکا
هم‌زمان با این نشست، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نامه‌ای را از طریق انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجی امارات، برای رهبر معظم انقلاب ارسال کرد. این اقدام در حالی انجام شد که تنها چند ساعت پس از تحویل نامه، واشنگتن تحریم‌های جدیدی را علیه تهران اعمال کرد.
تحریم‌های جدید شامل وزیر نفت ایران، شرکت‌های مرتبط با صنعت انرژی و نفتکش‌های ایرانی بود. این هم‌زمانی نشان‌دهنده تناقض آشکار در سیاست‌های آمریکا بود؛ از یک‌سو، کاخ سفید تلاش داشت با ارسال نامه، ژست دیپلماتیک بگیرد، اما از سوی دیگر، با اعمال تحریم‌های گسترده، سیاست فشار حداکثری را ادامه داد. این رفتار نشان داد که واشنگتن ابزار مذاکره را نه برای حل اختلافات، بلکه برای تحمیل اراده سیاسی خود به کار می‌گیرد.
نشست سه‌جانبه پکن، علاوه بر بررسی روند مذاکرات هسته‌ای، پاسخی راهبردی به سیاست‌های دوگانه آمریکا نیز بود. همکاری نزدیک‌تر ایران، چین و روسیه برای مقابله با فشارهای غرب و حفظ توازن در روابط بین‌المللی ضروری به نظر می‌رسد و اجلاس پکن مصداق بارز این رویکرد است.
موافقت مشروط پوتین با طرح آتش‌بس ترامپ در اوکراین
هم‌زمان با نشست پکن، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به‌صورت مشروط با طرح آتش‌بس پیشنهادی ترامپ در جنگ اوکراین موافقت کرد. این تحول پیام‌های مهمی داشت
این تصمیم نشان داد که مسکو همچنان به دنبال مدیریت تعاملات خود با واشنگتن در سطح کلان است، اما حاضر به عقب‌نشینی از مواضع استراتژیک خود نیست.
روسیه در حالی مذاکراتی را درباره اوکراین آغاز کرد که روابطش با ایران و چین روزبه‌روز مستحکم‌تر می‌شود. کرملین تلاش دارد تا تعادلی میان گفتگو با غرب و حفظ اتحاد راهبردی خود با شرق ایجاد کند، بی‌آنکه یکی را فدای دیگری کند.
واکنش آمریکا و اروپا به نشست پکن
دولت ترامپ با دیده تردید به نشست پکن نگریست. ترامپ در اظهارنظری گفت: "شاید این کشورها در حال مذاکره درباره مسائل غیرهسته‌ای هستند، شاید هم درباره کاهش تنش‌های مرتبط با سلاح‌های هسته‌ای صحبت کنند." این سخنان نشان داد که واشنگتن نسبت به همگرایی استراتژیک ایران، چین و روسیه نگران است و نشست پکن را عاملی برای کاهش نفوذ آمریکا در معادلات جهانی می‌بیند.
از سوی دیگر، اتحادیه اروپا ضمن ابراز اطلاع از این نشست، اعلام کرد که دیپلماسی را تنها راه‌حل پایدار برای حل بحران هسته‌ای ایران می‌داند. اما مقامات اروپایی هشدار دادند که تهران باید پایبندی خود به تعهدات برجامی و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را نشان دهد.
پیامدهای راهبردی نشست پکن برای آینده برجام
نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه در پکن، نشان‌دهنده افزایش هماهنگی راهبردی این سه کشور در برابر فشارهای غرب است. بیانیه مشترک آن‌ها حاوی پیام‌هایی درباره لزوم پایان تحریم‌ها، حمایت از مذاکرات دیپلماتیک و مخالفت با تهدید و استفاده از زور علیه ایران بود.
همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و دیپلماتیک ایران با چین و روسیه در حال گسترش است. از رزمایش‌های مشترک در خلیج فارس تا حمایت از عضویت دائم ایران در پیمان‌های بریکس و سازمان همکاری شانگهای، همگی نشان از شکل‌گیری یک محور راهبردی میان این سه کشور دارد. اجلاس پکن گامی مهم در جهت تقویت این همکاری‌ها و مقابله با سیاست‌های متناقض غرب محسوب می‌شود.
ایران، چین و روسیه با درک تحولات پیچیده در نظام بین‌الملل، همکاری‌های خود را افزایش داده‌اند و نشست پکن نمادی از تعمیق این اتحاد راهبردی است. با ادامه این روند، می‌توان انتظار داشت که محور مسکو-پکن-تهران نقش فعال‌تری در تعیین معادلات جهانی ایفا کند.
نورنیوز