نورنیوز-گروه اقتصادی: یک کارآزمایی بالینی فاز یک که روز چهارشنبه نتایج آن در نیچر منتشر شد، نشان داد واکسن‌های mRNA شخصی‌سازی شده به عنوان درمان سرطان لوزالمعده امیدوارکننده هستند.
به نقل از ان‌بی‌سی، کمتر از ۱۳ درصد از افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده بیش از پنج سال پس از تشخیص عمر می‌کنند و اکنون در یک کارآزمایی کوچک، نیمی از شرکت‌کنندگان یک پاسخ ایمنی پایدار در برابر سلول‌های سرطانی ایجاد کرده‌اند.
سرطان لوزالمعده یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان محسوب می‌شود که تا حدی به این دلیل است که حدود ۹۰ درصد موارد زمانی تشخیص داده می‌شوند که بیماری پیشرفت کرده است.
سلول‌های سرطانی لوزالمعده نیز بسیار زودتر از سایر سرطان‌ها به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند و معمولا تنها زمانی گسترش می‌یابند که تومورهای اصلی بزرگ باشند. این بیماری معمولا تا مراحل بعدی علائمی ایجاد نمی‌کند و غربالگری معمولی برای این سرطان مانند ماموگرافی یا کولونوسکوپی وجود ندارد. پس از شناسایی نیز درمان‌های مؤثر کمی وجود دارد.
اگرچه با امواج جدیدتر درمان‌های سرطان، پیشرفت قابل‌توجهی در بهبود نتایج در بسیاری از سرطان‌های دیگر داشته‌ایم، اما اینها تأثیر زیادی بر سرطان پانکراس نداشته‌اند. با وجود بهترین درمان‌های فعلی، میزان بقای این گروه از بیماران حدود ۱۰ درصد است.
پیش از اینکه واکسن‌های مبتنی بر آران‌ای پیامرسان به طور گسترده برای بیماری کووید مورد استفاده قرار گیرند، محققان در حال توسعه این فناوری برای درمان سرطان بودند. این نسخه از واکسن‌ها به سیستم ایمنی فرد می‌آموزد که تومورها را شناسایی کرده و به آنها حمله کند و سیستم ایمنی بدن را به ماشینی برای مبارزه با سرطان تبدیل می‌کنند. فناوری آران‌ای پیامرسان در حال حاضر برای سرطان پوست و سرطان روده بزرگ و سایر تومورهای جامد در حال بررسی است.
واکسن‌های سرطان mRNA برای اینکه اثرگذار باشند، باید سلول‌های T زیادی تولید کنند. این نوعی سلول ایمنی است که از بدن در برابر مهاجمان محافظت می‌کند. سلول‌های T همچنین باید برای مدت طولانی در بیماران سرطانی دوام بیاورند و توانایی خود را برای شناسایی و مبارزه با سلول‌های سرطانی حفظ کنند. آموزش سلول‌های T یک فرد برای مبارزه با سلول‌های غیر خارجی که خود بدن آنها ساخته است، بسیار دشوارتر از آموزش آنها برای از بین بردن عوامل خارجی همچون ویروس‌هاست. برای درمان سرطان لوزالمعده، این کار بسیار مهم است.
برای اینکه واکسن، تشخیص تومورها را به بدن بیاموزد، باید روی سلول‌های تومور هدف‌هایی را مد نظر داشته باشد که منحصربه‌فرد هستند، به این معنی که در جای دیگری از بدن ظاهر نمی‌شوند. از آنجایی که تومورها از جهش ایجاد می‌شوند، این جهش‌ها که به صورت پروتئین در سطح سلول‌های سرطانی بیان می‌شوند، به عنوان هدف در نظر گرفته می‌شوند. در سرطان‌های لوزالمعده معمولا اهداف زیادی برای انتخاب وجود ندارد.
این فقدان جهش که به عنوان هدف واکسن سرطان mRNA عمل می‌کند، سرطان پانکراس را به گزینه‌ای نامناسب برای درمان تبدیل می‌کند. اما یک مطالعه جدید نشان داده است که این فرض ممکن است اشتباه باشد.
این کارآزمایی دنباله‌ای طولانی‌تر از یک کارآزمایی اولیه در سال ۲۰۲۳ بود که برای اولین بار کارایی واکسن‌ها را در زیرمجموعه‌ای از افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده آزمایش کرد. کارآزمایی‌های بالینی فاز یک مراحل بسیار اولیه از تحقیقات به شمار می‌روند و به این منظور تعیین می‌شوند که آیا یک درمان خاص بی‌خطر است و نوید اثربخشی را می‌دهد یا خیر.
در یک آزمایش جدید، ۱۶ بیمار مبتلا به سرطان پانکراس شرکت کردند که با جراحی می‌شد تومورها را از بدن آنها خارج کرد. این یک اتفاق نسبتا نادر در سرطان لوزالمعده است و فقط حدود ۲۰ درصد از سرطان‌های لوزالمعده را می‌توان تحت عمل جراحی قرار داد و این تنها درمانی است که می‌تواند این نوع سرطان را متوقف کند. شیمی درمانی، پرتودرمانی و ایمونوتراپی می‌توانند تومورها را کوچک کنند یا از رشد آنها جلوگیری کنند، اما درمان محسوب نمی‌شوند. در درصد کمتری از افراد، جراحی بدون کوچک کردن تومورها با شیمی درمانی امکان پذیر است، اما سرطان حدود نیمی از مواقع عود می‌کند.
محققان ۱۶ بیمار را در این کارآزمایی تا چهار سال دنبال کردند. شرکت‌کنندگان ابتدا تومورهای خود را بین سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ برداشتند. سپس، محققان از مواد ژنتیکی از تومورهای هر فرد برای طراحی واکسن‌های شخصی‌سازی شده mRNA استفاده کردند که امیدوار بودند به سیستم ایمنی بیماران آموزش دهد تا به سلول‌های سرطانی آنها حمله کند.
علاوه بر این واکسن، همه ۱۶ نفر با استانداردهای فعلی مراقبت، جراحی، شیمی درمانی و یک داروی ایمونوتراپی به نام اتزولیزوماب تحت درمان قرار گرفتند.
نیمی از افراد در این مطالعه به واکسن پاسخ دادند و سلول‌های T تولید کردند که تومورهای آنها را هدف قرار می‌داد. نیمی دیگر به واکسن پاسخ ندادند.
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های استفاده از سیستم ایمنی فرد برای مبارزه با سرطان، اطمینان از طول عمر پاسخ آنها است. این پاسخ باید برای مدتی طولانی باقی بماند و با بیماری مبارزه کند و تنها مدت کوتاهی ظاهر نشود.
محققان تخمین زدند که در افرادی که در کارآزمایی پاسخ دادند، این واکسن به سلول‌های T که با سرطان مبارزه می‌کنند، طول عمری تقریبا هشت ساله می‌دهد. آنها معتقدند که حدود ۲۰ درصد از سلول‌های T می‌توانند به طور بالقوه برای چندین دهه زنده بمانند و کار کنند. هر چه سلول‌های T بیشتر زنده بمانند، برای فرد مفیدتر است.
یافته‌ها نشان می‌دهد که این واکسن می‌تواند نویدبخش باشد. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا این سلول‌های T عمر فرد را افزایش می‌دهند یا خیر و اگر چنین است، تا چه حد این کار را می‌کنند. این گزینه‌ای است که در مراحل بعدی آزمایش‌ها باید بررسی شود. تنها دو نفر از بیمارانی که به واکسن پاسخ داده بودند، در طی سه سال پیگیری، با عود مجدد سرطان مواجه شدند. در مقایسه هفت نفر از هشت نفری که به درمان‌های واکسن پاسخ ندادند، با عود مجدد مواجه شدند.
از آنجایی که سلول‌های سرطانی لوزالعمده در انتشار زودرس مهارت دارند، ممکن است برخی از اندام‌ها سلول‌های سرطانی غیرقابل شناسایی را در خود جای دهند که در اسکن‌ها نشان داده نمی‌شوند، به این معنی که این تومورها درمان نمی‌شوند.
علیرغم عود مجدد در گروه کوچکی از بیماران، نتایج دلگرم کننده است. این مطالعات برای دستیابی به نتایج بیشتر و امیدوارکننده‌تر باید ادامه یابد.