نورنیوز- گروه سیاسی: تحکیم پایه‌های اقتدار ملی، به همان اندازه که متوقف بر تقویت ابعاد عینی و مادی است، به افزایش غنای درونی و محتوایی هم وابسته است؛ و چه بسا بیشتر. در شرایطی که مدت‌هاست کشورهای مختلف برای نقش‌آفرینی مؤثرتر در معادلات بین‌المللی، رقابتی سخت و همه‌جانبه را شروع کرده‌اند، برخی نظام‌های سیاسی، صرفه را در آن دیده‌اند که با تقویت فناورانه‌ی خود، مسیر نفوذ در ساختارهای جهانی را هموار کنند. این کشورها، بیش از هرچیز بر استحکام پایه‌های نظامی و دفاعی متمرکزند و به نحو آشکاری از ایجاد یا تقویت بنیه و بضاعت روانی و ذهنی غفلت می‌ورزند. چنین راهبردی، هرچند به احتمال زیاد می‌تواند مجاری غلبه بر دیگران بگشاید یا منافذ نفوذ قدرت‌های دیگر در ساختار سیاسی خودی را مسدود کند اما تمام بار این را بر دوش حاکمیت می‌گذارند و از مشارکت و مداخله‌ی "مردم" بی‌بهره می‌مانند. به بیان بهتر، قدرت سخت‌افزاری را بر اقتدار نرم‌افزاری برتری می‌بخشند.
اقتدار ملی؛ توازن میان سخت‌افزار و نرم‌افزار
راهبرد تک پایه که صرفا بر اساس تقویت قدرت سخت افزاری طراحی شده با منطق حکمرانی مردم‌مدار، نسبتی ندارد و به همین دلیل، ظرفیت چندانی برای دوام و پایداری ندارد. فقط در یک حاکمیت مردم‌مدار است که می‌توان بهترین و مؤثرترین و البته ماندگارترین وضعیت‌های ثبات و سیاسی را پیدا کرد. اگر مردم، که حاملان اقتدار نرم‌افزاری یک نظام سیاسی‌اند در طول اعمال قدرت حاکمیت‌ها قرار نگیرند، تهدیدهای خارجی یا نابسامانی‌های داخلی می‌توانند در حکم تهدیدهای بالقوه و بالفعل عمل کنند و خسارت‌های جدی به بار بیاورند. به این اعتبار است که صاحب‌نظران جهانی دانش سیاسی اکنون راهبرد "توانمندسازی مردم در کنار قدرتمندکردن نظام‌های سیاسی" را به عنوان راهکاری معقول و موجه برای تثبیت یک حاکمیت توصیه می‌کنند.
توانمندسازی مردم؛ ضرورت اقتدار پایدار
در این معادله، کاری که مردم انجام می‌دهند تشکیل یک خاکریز سراسری مستحکم در برابر زبانه‌های نفوذ و هجوم دشمنان و رقباست.
راهبرد توانمندسازی مردم، که برخی با تعبیر "قوی‌سازی جامعه مدنی" از آن یاد می‌کنند، در واقع چیزی نیست جز حاکمیت مردم‌مدار. شرط رسیدن به این مقصود، تولید صادقانه و عالمانه‌ی محتواهایی در حوزه‌های مختلف است تا برای مصرف فرهنگی مردم، خوراک واقعی و مفید فراهم شود. مقام معظم رهبری در سخنان اخیر خود، با بهره‌گیری ازدو تعبیر دفاع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، موقعیت فعلی کشور را قرار گرفتن در برابر تهدیدهای نرم‌افزاری توصیف کردند و «مسئولان دستگاههای تبلیغاتی و آموزشی و رسانه‌ای، صاحبان بیان و قلم، اصحاب دانش و هنر و آحاد جوانان فعال در فضای مجازی» را فراخواندند تا «نقاط مورد توجه دشمن برای نفوذ در افکار عمومی را شناسایی و آنها را با تولید محتوا و فکر و اندیشه مسدود کنند.» رهبر انقلاب، معنای تهدید نرم‌افزاری را دستکاری افکار عمومی، ایجاد اختلاف و ایجاد تردید در «محکمات انقلاب اسلامی و ضرورت پایداری در مقابل دشمن» دانستند و گفتند: «بدخواهان به این نتیجه رسیده‌اند که راه فائق آمدن بر ملت ایران و عقب راندن جمهوری اسلامی از مواضع قدرتمندانه خود، بکارگیری تهدیدهای نرم‌افزاری است که البته تا امروز موفق نبوده و نتوانسته‌اند با وسوسه‌های خود، ملت و جوانان ایران را از عزم و حرکت بازدارند.»
اهمیت دفاع نرم‌افزاری در برابر تهدیدات نوین
سرمایه‌گذاری جدی برای تولید و تقویت دفاع نرم‌افزاری، هم وظیفه‌ی حاکمیت و هم رسالت مردم است. نظام جمهوری اسلامی ایران از آغاز شکل‌گیری، به انحاء گوناگون در پی چنین تولیداتی بوده است. اما فراخوان رهبری برای دفاع نرم‌افزاری از نظام، این معنا را هم در دل خود دارد که شاید لازم باشد در شیوه یا مضمون محتواهایی که تاکنون تولید شده بازنگری کنیم و تولیداتی روزآمدتر یا مؤثرتر یا گیراتر طراحی شود. برای جامعه‌ای که اکثریت مطلقش را شهروندانی تشکیل می‌دهند که شناخت مستقیمی از انقلاب نداشته‌اند باید محتواهایی جدید و خلاقانه و باورپذیر و عقلایی تولید کرد؛ محتواهایی که از قالب‌های تبلیغی مستعمل فاصله داشته باشد و ذهن معمایی نسل‌های نو را متقاعد کند. دعوت مقام معظم رهبری به این تولیدگری، البته محدود به روزها و حتی سال‌های اخیر نیست. ایشان از سال‌ها پیش، تعبیر «جنبش نرم‌افزاری" و جهاد تبیین را مطرح و از دانشگاهیان و حوزویان و نهادهای فرهنگی درخواست کردند که این موضوع را جدی بگیرند.
ضرورت تحول در تولید محتوا برای تثبیت اقتدار نرم‌افزاری
شاید در تولید محتواهایی که تاکنون داشته‌ایم نقص و خللی بوده است که رهبری در شرایط بسیار ویژه‌ی کنونی بار دیگر موضوع «تهدید و دفاع نرم‌افزاری» را به میان کشیده‌اند. به هر روی، یکی از الزامات تولید محتوا برای تقویت بعد نرم‌افزاری نظام، بازاندیشی در راه طی شده‌ی نهادهای فرهنگی و صاحبان تریبون و فکر و قلم است.
نکته‌ی بسیار مهم دیگر در کلام رهبری، اشاره به این موضوع است که قدرت سخت‌افزاری به رغم اهمیت و ضرورتش، ابزاری ناکامل و ناکافی در فرایند دفاع ملی است. شک نیست که هر نظام سیاسی به قدرت سخت‌افزاری نظامی نیازمند است اما چیزی که می‌تواند نقص‌های احتمالی در ساختارهای سخت‌افزاری را جبران کند اقتدار نرم‌افزاری است. ایشان دفاع نرم‌افزاری در شرایط کنونی را مهمتر از دفاع سخت‌افزاری برشمردند و در تبیین علت این اهمیت گفتند: «نقص در دفاع سخت‌افرازی با دفاع نرم‌افزاری قابل جبران است همچنانکه تاکنون بارها این کار انجام شده اما مشکلات نرم‌افزاری با ابزارهای سخت‌افزاری قابل رفع نیست.» مصداق این نکته‌ی دقیق برای اهل نظر روشن است اما آنچه ضرورت دارد موقعیت‌شناسی در فهم اهمیت و برتری ابعاد نرم‌افزاری است.
این مخاطره‌ای بالقوه است که برخی افراد یا جریانات سیاسی، با تفسیر به رأی، سخن اخیر مقام معظم رهبری را دستمایه‌ی رفتارهای مخرب قرار دهند. آنچه به نظر می‌رسد در بطن سخن ایشان قرار دارد توجه‌دادن به یک ضرورت و الزام اساسی است: اقناع ذهنی توده‌های مردم نسبت به موقعیت خطیر ایران. چنین اقناعی، اگر به شیوه‌های معهود پیشینی انجام شود چه‌بسا نتیجه‌ای نامطلوب و حتی معکوس داشته باشد. مجموعه‌ی نظام، لازم است با توانمندسازی مردم، در مسیر حاکمیت مردم‌مدار حرکت کند. در این حرکت، توجه به تولید محتواهایی واقعی، عقلایی، باورپذیر، صادقانه، روزآمد، کارآمد و متناسب با سلیقه و ذائقه‌ی نسل نو ضرورت دارد.
نورنیوز