نورنیوز-گروه‌سیاسی: طرح پایلوت استحصال و خالص‌سازی هلیوم از گاز طبیعی با حضور محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی، جمعی از معاونان سازمان و کارکنان صنعت هستهای به بهره‌برداری رسید.
با توجه به اهمیت استراتژیک هلیوم در صنایع مختلف، متخصصان پرتلاش سازمان انرژی اتمی در پایان تابستان ۱۴۰۱، فاز امکان‌سنجی اولیه و طراحی مفهومی واحد استحصال، خالص‌سازی و مایع‌سازی گاز هلیوم را به اتمام رساندند و با دستور اسلامی طراحی و ساخت این واحد در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ به‌طور رسمی آغاز شد.
برای انجام فاز طراحی پایه، قراردادی میان سازمان انرژی اتمی و دانشگاه صنعتی شریف به امضا رسید و هم‌زمان به‌منظور بررسی صحت طراحی پایه و گردآوری اطلاعات مورد نیاز برای تکمیل فاز طراحی تفصیلی، سازمان انرژی اتمی ایران اقدام به طراحی، ساخت و راه‌اندازی پایلوت استحصال و خالص‌سازی گاز هلیوم از گاز طبیعی کرد.
از مهم‌ترین فعالیت‌های قابل اجرا در این طرح پایلوت می‌توان به بررسی شرایط عملیاتی مختلف در استحصال هلیوم از گاز طبیعی در برج‌های تقطیر برودتی، بررسی شرایط عملیاتی گوناگون در خالص‌سازی هلیوم در برج‌های تقطیر برودتی، بررسی شرایط عملیاتی مختلف واحد آمایش خوراک با استفاده از روش‌های مبتنی بر جذب سطحی، استخراج داده‌های تعادلی گاز- مایع در سیستم‌های چندجزئی متان/ نیتروژن/ هلیم در دما‌های پایین، بررسی عملکرد مبدل‌های لوله‌ای و یا صفحه‌ای فین‌دار برای مایع‌سازی گاز طبیعی و اندازه‌گیری مقدار دقیق هلیوم در خوراک، جریان‌های میانی و محصول نهایی این طرح پایلوت اشاره کرد.
گاز هلیم در راکتور‌های هستهای به‌عنوان خنک‌کننده، در ردیاب‌ها، لیزر هلیوم - نئون، مطالعات فیزیک بنیادی، صنایع فضایی، جوشکاری، غواصی، ساخت نیمه‌هادی و فیبر نوری و بالن‌های تحقیقاتی کاربرد دارد؛ هلیوم مایع نیز با دمای جوش حدود ۴.۲K به عنوان خنک‌کننده به‌طور گسترده‌ای دردستگاه‌های MRI مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در حال حاضر هلیوم تنها از ذخایر گاز طبیعی دنیا استحصال شده، پس از خالص‌سازی در واحد‌های مایع ساز به هلیوم مایع تبدیل می‌شود.
کشور‌های تولیدکننده هلیوم، مانندآمریکا، قطر و روسیه، نقش کلیدی در تامین این ماده دارند؛ براساس مطالعات انجام‌شده حدود ۱۷ درصد از ذخایر هلیوم جهان متعلق به ایران است.
اسلامی، در آیین افتتاح و بهره‌برداری از طرح پایلوت استحصال و خالص‌سازی هلیوم از گاز طبیعی گفت: روز بسیار خرسند‌کننده‌ای است و خداوند متعال را شاکرم که با تلاش‌های ارزشمند همکاران ما و نیز تیم پشتیبانی که در زنجیره فعالیت سازمان نقش ایفا می‌کنند، موفق شدیم برای نخستین‌بار طرح پایلوت استحصال و خالص‌سازی هلیوم از گاز طبیعی را رونمایی کنیم.
وی در ادامه گفت: امروز شاهد افتتاح و بهره‌برداری از طرح پایلوت استحصال و خالص‌سازی هلیوم از گاز طبیعی بودیم؛ با بهره‌برداری از این طرح و پس از آن با احداث نخستین کارخانه تولید این محصول، جمهوری اسلامی ایران به جرگه تولیدکنندگان خالص‌سازی هلیوم از گاز طبیعی ملحق خواهد شد.
اسلامی با اشاره به اینکه بهره‌برداری از طرح پایلوت استحصال و خالص‌سازی هلیوم را باید گام مقدماتی در این عرصه به‌شمار آوریم، گفت: با توجه به نقشه راه تهیه شده و هماهنگی با وزارت نفت نسبت به احداث کارخانه با ظرفیت تعریف شده‌ای اقدام خواهیم کرد؛ این دانش فنی با همکاری یکی از دانشگاه‌های کشور به‌دست آمده و همه اقلام و تجهیزات مورد نیاز در سازمان انرژی اتمی ساخته و توسط شبکه مهندسی داخلی کشور تامین شده است.
وی یادآوری کرد: این اقدام کاملا توسط جوانان ایرانی به سرانجام رسیده و این طرح شامل دانش فنی و مهندسی و نیز تجهیزات داخلی است؛ کشور با تکیه بر توان بومی وارد این صنعت شده است و ظرفیتی که ایجاد خواهیم کرد قادر است نیاز سالانه کشور را تامین کند و از واردات بی‌نیاز شویم.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: در گام‌های تکمیلی می‌توانیم نسبت به صادرات این محصول اقدام کرده و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تری داشته باشیم؛ در این مسیر کشور می‌تواند در راستای اقتصاد دانش‌بنیان از سهم درآمدی و بازار مصرف داخلی و صادراتی برخوردار شود؛ این محصول در صنایع گوناگون کاربرد دارد؛ استحصال و خالص‌سازی هلیوم را گام راهبردی برای کشور می‌دانیم، زیرا هم پاسخگوی نیاز‌های داخلی است و هم می‌تواند موجب حضور و سهم ایران در بازار‌های جهانی شود.
برنامه‌ریزی سالانه برای استحصال و خالص‌سازی ۲۲ تن هلیوم از گاز طبیعی
محمد قنادی مراغه، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی سازمان انرژی اتمی نیز درباره این طرح اظهار کرد: امروز طرح پایلوت استحصال و خالص‌سازی هلیوم از گاز طبیعی افتتاح شد؛ خوشبختانه این طرح در کوتاه‌ترین زمان ممکن به نتیجه رسیده است.
قنادی در ادامه گفت: این طرح با لطف پروردگار متعال و حمایت‌های بی‌دریغ رئیس سازمان انرژی اتمی و کارکنان به نتیجه رسیده است؛ همه تجهیزات این طرح در داخل سازمان انرژی اتمی طراحی و ساخته شده است.
وی با بیان اینکه گام‌های اساسی و برنامه‌ریزی‌های مناسبی در زمینه صنعتی‌سازی این طرح برداشته شده است، تاکید کرد: این طرح را باید گام مهمی در زمینه استحصال و خالص‌سازی هلیوم از گاز طبیعی در مقیاس صنعتی دانست؛ خوشبختانه طراحی اولیه و پایه این طرح براساس ظرفیت ۲۲ تن در سال به اتمام رسیده است و برای افتتاح کارخانه صنعتی، برنامه‌ریزی لازم را انجام خواهیم داد.
قنادی مراغه با اشاره به اینکه یکی از دانشگاه‌های کشور در به ثمر رسیدن این طرح با سازمان انرژی اتمی همکاری داشته است، گفت: از مسئولان و کارکنان این دانشگاه و نیز همکاران خود در سازمان انرژی اتمی بابت به ثمر رسیدن این طرح قدردانی می‌کنیم؛ بدون تردید می‌توانیم در مقیاس صنعتی نیز نیاز کشور به گاز هلیوم را تامین کنیم.
نورنیوز