نورنیوز– گروه اقتصادی : هرچند بارندگی‌های دهه سوم بهمن ماه، امیدواری‌ها برای بهبود ذخایر آبی کشور را اندکی بالا برد اما انتشار جداول بارش در سال آبی جدید همچنان از نگران‌کننده بودن این ذخایر حکایت دارند. داده‌های آماری نهادهای تخصصی، از جمله گزارش‌های سازمان هواشناسی، که اخیرا در رسانه‌های کشور منتشر شده، گویای این واقعیت تلخ‌است که بارش‌های 5 ماه اول در سال آبی جدید (از اول مهرماه تا اواخر بهمن ماه) نسبت به میانگین درازمدت، افتی بیش از 43 درصد داشته است. این گزارش، وضعیت تراز بارندگی‌ها را در چند مقطع اینگونه توصیف کرده است:
از ابتدای ماه جاری منتهی به ۲۷ بهمن‌ماه به‌طور میانگین ۲۵ میلیمتر بارش ثبت شده، در حالی که میزان آن در بلندمدت ۳۳.۶ میلیمتر است. در نتیجه ۲۵.۵ درصد با کاهش بارش نسبت به بلند مدت روبرو بوده‌ایم.
از ابتدای فصل جاری منتهی به ۲۷ بهمن‌ماه در کشور به‌طور میانگین۳۷.۱ میلیمتر بارش دریافت شده که نسبت به بارش ۶۶ میلیمتری بلندمدت ۴۳.۸ درصد کاهش یافته است.
از ابتدای سال جاری تا ۲۷ بهمن‌ماه به‌طور میانگین ۷۰.۹ میلیمتر بارش در کشور ثبت شده که نسبت به میانگین بلندمدت با مقدار ۱۲۵ میلیمتر با کاهش ۴۳.۳ درصدی بارش روبرو هستیم.
به این ترتیب با اینکه ظرف یکی دوهفته‌ی اخیر، بارش های برف و باران تقریبا تمام مناطق کشور را دربرگرفت اما تراز بارش‌ها هنوز نسبت به درازمدت، کاهش زیادی را نشان می‌دهد. چنین وضعیتی، از هم‌اکنون برخی دغدغه‌های جدی درباره‌ی تأمین آب در سال آینده را ایجاد کرده است. براین اساس به نظر می‌رسد رعایت صرف‌جویی و مدیریت مصرف،علاوه بر برق و گاز برای آب نیز ضرورت مبرم دارد.
وضعیت نگران‌کننده سدها
در کنار صورت‌وضعیت بارش‌ها، گزارش‌هایی که از وضعیت سدهای کشور منتشر می شود هم مثبت نیست. این گزارش‌ها حکایت از آن دارند که در آستانه‌ی ششمین ماه از سال آبی جاری، سدهای کشور ،تقریبا 43 درصد پرشدگی دارن؛ یعنی 57 درصد ظرفیت سدهای کشور خالی‌اند.
از ابتدای سال آبی تا ۲۷ بهمن ماه میزان ورودی مخازن کل سدها معادل ۷ میلیارد ۴۲۰ میلیون متر مکعب بوده که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته که این عدد به ۸ میلیارد ۹۴۰ رسید، نشان دهنده کاهش ۱۷ درصدی ورودی سدها است.
خروجی سدها هم با ۹ میلیارد و ۸۹۰ میلیون متر مکعب نسبت به سال گذشته افزایش ۵ درصدی را نشان می‌دهد، زیرا در مدت زمان مشابه، خروجی سدها به ۹ میلیارد و ۴۷۰ میلیون متر مکعب می‌رسید.
البته حجم آب موجود مخازن اکنون ۲۲ میلیارد و ۷۰ میلیون متر مکعب ثبت شده که این عدد نسبت به سال قبل که عددی معادل ۲۱ میلیارد و ۶۳۰ میلیون متر مکعب بوده که نشان دهنده رشد ۲ درصدی است.
به این ترتیب، از یکسو ورودی آب سدها کاهش داشته و از سوی دیگر خروجی سدها، افزایشی بوده است.
براین اساس در 70 روز اخیر، سه میلیارد و ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای مهم و بزرگ کشور شده که نسبت به سه میلیارد و ۴۵۰ میلیون متر مکعب سال گذشته ۶ درصد کاهش نشان می دهد. حجم آب موجود در سدها نیز از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۰ آذرماه ۲۲ میلیارد و ۶۶۰ میلیون متر مکعب شد که این میزان در مقایسه با ۲۰ میلیارد و ۳۵۰ میلیون متر مکعب سال گذشته ۱۱ درصد بیشتر شده است. در این مدت ۹ سد مهم و بزرگ کشور بین ۲۵ تا ۷۵ درصد کاهش حجم آب دارند و ۹ سد هم با رشد بیش از ۹۰ درصدی حجم آب روبرو شده اند.
سدهای پنجگانه تهران در وضعیت قرمز
در عین حال وضعیت پنج سد تأمین‌کننده آب استان تهران، وضعیتی نگران کننده است. مسئولان و کارشناسان صنعت آب خبر داده اند که سدهای پنجگانه تهران کمتر از ۲۰ درصد پرشدگی دارند. سخنگوی صنعت آب چندی پیش خبر داد که سدهای پنج گانه تهران شامل طالقان، امیرکبیر، ماملو، لار و لتیان در وضعیت نامناسبی قرار دارند به طوری که سد امیرکبیر با ۳۰ درصد پرشدگی ۶۳ میلیون متر مکعب آب دارد. البته گویا سد طالقان از وضعیت بهتری برخودار است به گونه‌ای که با ۵۴ درصد پرشدگی ۲۳۹ میلیون متر مکعب آب دارد. موجودی آب در سد لتیان، ۲۵ میلیون مترمکعب است و سد لار با ۳۴ میلیون مترمکعب، فقط ۳ درصد پرشدگی دارد که پایین ترین میزان در بین سدهای ۵ گانه است. درصد پرشدگی سد ماملو هم ۱۴ درصد است و فقط ۳۴ میلیون مترمکعب آب دارد.
به این ترتیب، سدهای تهران کمتر از ۲۰ درصد آب دارند و میزان کلی آب آنها حداکثر ۳۷۳ میلیون متر مکعب است. این مقدار، کمترین میزان پرشدگی سدهای تهران در 60 سال اخیر است. این وضعیت نقش مدیریت مصرف را برای تامین پایدار آب در کشور و به خصوص تهران جدی تر می کند و ضروری است همه شهروندان مصرف درست را رعایت کنند. سدهای پنج گانه تهران، جمعیتی نزدیک به ۲۰ میلیون نفر را پوشش می دهند.
در مردادماه امسال فقط در یک روز چهار میلیون مترمکعب آب در تهران مصرف شد که عدد بالایی است. به گفته مقامات مسئول، رعایت ۲۰ درصدی صرفه جویی در مصرف آب می تواند مشکل را حل کند. مشترکان آب، به سه دسته خوش مصرف (که تا الگو مصرف دارند)، پرمصرف (که تا ۲ برابر الگو مصرف دارند) و بد مصرف ها تقسیم می شوند. الگوی مصرف آب برای هر خانوار در تهران ۱۲ متر مکعب در روز است که لازم است همه آن را رعایت کنند.
مصرف بی رویه در منابع آبی کشور
متوسط بارندگی در دنیا حدود 800 تا 850 میلی متر، در قاره آسیا 600 تا 650 میلی متر، و در کشور ما حدود 200 تا 250 میلی متر است. در ایران، اکنون در حوزه شهری حدود 9/99 درصد جمعیت شهری و در روستاها بیش از 87 درصد جمعیت تحت پوشش آب شرب قرار دارند. به طور میانگین 16 درصد هدر رفت آب داریم و هر شهروند تهرانی در شبانه‌روز ۲۵۰ لیتر آب مصرف می‌کند.
این در حالی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته که از میانگین بارندگی بالاتری در مقایسه با ایران برخوردارند، سرانه مصرف هر شهروند ۱۷۰ لیتر در شبانه‌روز است. 23 درصد از مجموع آب شرب مصرفی کشور در استان تهران توزیع می‌شود.
برای جلوگیری از مصرف بی رویه آب و جریمه مشترکان پرمصرف در لایحه بودجه ۱۴۰۳ کل کشور وزارت نیرو از طریق شرکت های آب و فاضلاب استانی سراسر کشور مکلف شد علاوه بر نرخ آب به ازای هر مترمکعب فروش آب شرب بالاتر از الگوی مصرف تا دو برابر بیش از الگو، پانزده درصد نرخ آب بها را افزایش دهد و در مورد مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کرده اند به ازای هر مترمکعب مازاد، 35 درصد نرخ را افزایش و از آنان دریافت و به خزانه داری کل کشور واریز کند.
با افزایش جمعیت ایران به ۱۰۶ میلیون نفر در سال ۱۴۲۰، پیش‌بینی می‌شود سرانه آب تجدیدپذیر کشور به حدود ۹۷۶ مترمکعب در سال کاهش یابد که بر اساس شاخص فالکن مارک، به معنای عبور کشور از شرایط فعلی (تنش آبی) به شرایط بحران آبی در سال ۱۴۲۰ است.
در حال حاضر حدود ۸۸.۹ درصد آب تجدیدپذیر کشور مصرف می‌شود که بیش از دوبرابر شاخص کمیسیون پایدار سازمان ملل است. سرانه آب تجدیدپذیر کشور برابر با ۱۲۷۱ مترمکعب و سرانه آب تجدیدپذیر حوضه آبریز فلات مرکزی و شرقی برابر ۴۷۳ مترمکعب است. در چهار دهه گذشته، سرانه آب تجدیدپذیر کشور، یک‌سوم شده است.
نورنیوز