نورنیوز-گروه بینالملل: پس از تماس تلفنی ۹۰ دقیقهای دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، موجی از واکنشها در فضای سیاسی جهان به راه افتاد. ترامپ اعلام کرد که دو کشور توافق کردهاند مذاکراتی فوری میان تیمهای مذاکرهکننده خود آغاز کنند، اما این اقدام در اروپا با نگرانی و واکنشهای منفی روبهرو شد. از سوی دیگر، جی دی ونس، معاون ترامپ، در کنفرانس زوریخ از رهبران اروپایی خواست تا هزینههای بیشتری برای امنیت خود متحمل شوند، موضوعی که موجب ایجاد تنش میان آمریکا و اروپا شد. این تحولات باعث شد ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، با ناخرسندی اعلام کند که دوران حمایت آمریکا از اروپا به پایان رسیده و این قاره باید به فکر تشکیل ارتش مستقل خود باشد.
اختلافات میان آمریکا و اروپا زمانی شدت گرفت که ونس، در اظهاراتی تند، رهبران اروپایی را به ناتوانی در مدیریت مهاجرت و سانسور آزادی بیان متهم کرد. او مدعی شد که تهدید اصلی برای امنیت اروپا، نه از سوی روسیه یا چین، بلکه از داخل خود این قاره نشأت میگیرد. به گفته او، اروپا در حال فاصله گرفتن از ارزشهای مشترک با آمریکا است و باید برای تأمین امنیت خود مسئولیت بیشتری بپذیرد. با این حال، اروپاییها این اظهارات را بهشدت محکوم کردند. وزیر خارجه فرانسه در پاسخ تأکید کرد که اروپا از آزادی بیان خود دفاع خواهد کرد و هیچ کشوری حق ندارد مدل حکمرانی خود را به این قاره تحمیل کند. صدراعظم آلمان نیز این سخنان را غیرقابل قبول دانست و اعلام کرد که هیچ کشوری نباید برای دموکراسی اروپا تصمیمگیری کند.
در واکنش به این تنشها، رسانههای بینالمللی به تحلیل پیامدهای این اختلافات پرداختند. اندیشکده بریتانیایی «چتم هاوس» برنامه ترامپ برای اوکراین را به “شوک الکتریکی” تشبیه کرده و هشدار داده است که اروپا دیگر نمیتواند برای امنیت خود به آمریکا تکیه کند. روزنامه فایننشال تایمز نیز تأکید کرده که اختلافات داخلی اروپا به همان اندازه که فشارهای آمریکا و روسیه تهدیدآمیز است، میتواند امنیت این قاره را به خطر بیندازد. در این میان، تحلیلگران هشدار دادهاند که سیاستهای ترامپ موجب تضعیف اتحاد ناتو و اصل دفاع متقابل خواهد شد، که برای بیش از ۷۵ سال، پایه امنیت اروپا بوده است.
علاوه بر این، رسانه آمریکایی پولیتیکو گزارش داده که ترامپ با رویکرد خود در مذاکرات اوکراین، متحدان اروپاییاش را غافلگیر کرده و بدون مشورت با آنها، امتیازاتی به پوتین داده است. به اعتقاد این رسانه، این اقدام ترامپ شکاف میان آمریکا و اروپا را عمیقتر کرده و نشان داده که رئیسجمهور آمریکا برخلاف سنت دیپلماتیک، تمایلی به نظرخواهی از متحدانش ندارد. در همین راستا، نیویورک تایمز نیز هشدار داده که اروپا از کاهش اهرم فشار ترامپ بر پوتین نگران است و سیاستهای او را نوعی “مماشات” با روسیه ارزیابی میکند.
در مجموع، تحولات اخیر نشان میدهد که سیاست خارجی دولت ترامپ، اروپا را به یک نقطه عطف تاریخی رسانده است. از یک سو، مقامات اروپایی بهدنبال تقویت توان دفاعی مستقل خود هستند و از سوی دیگر، تلاش میکنند تا موضع خود را در مذاکرات اوکراین حفظ کنند. در این میان، کشورهای اروپایی اکنون با چالشهای پیچیدهای روبهرو هستند: چگونه امنیت خود را بدون اتکا به آمریکا تأمین کنند و در عین حال، در برابر فشارهای روسیه مقاومت نمایند. این شرایط میتواند مسیر سیاست خارجی اروپا را بهطور بنیادین تغییر داده و به شکلگیری نظم جدیدی در روابط بینالملل منجر شود.
واکنش اروپاییها به سخنان معاون ترامپ
این سخنان با واکنشهای زیادی از سوی مقامات اروپایی روبرو شد.
ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه روز شنبه در واکنش به حملات تند معاون رئیس جمهوری آمریکا به سیاستهای اروپا در زمینه مهاجرت، احزاب پوپولیستی و آزادی بیان، از سیاستهای اروپایی دفاع کرد و در پستی در ایکس نوشت: «آزادی بیان در اروپا تضمین شده است... هیچکس مجبور به پذیرش مدل ما نیست، اما هیچکس نمیتواند مدل خود را به ما تحمیل کند..
بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان هم به این اظهارات واکنش نشان داد و سخنان آقای ونس را «غیرقابل قبول» توصیف کرد. او تأکید کرد که آقای ونس نهتنها دموکراسی در آلمان، بلکه در کل اروپا را زیر سؤال برده است.
این اقدام آقای ونس با انتقاد شدید اولاف شولتس، صدراعظم آلمان مواجه شد. آقای شولتس تاکید کرد که مردم آلمان اجازه نخواهند داد اشخاص ثالث به نفع این حزب راست افراطی در انتخابات پارلمانی کشورش مداخله کنند.
اولاف شولتس، صدر اعظم آلمان، در پاسخ به انتقادات جیدی ونس، معاون رئیسجمهور آمریکا، نسبت به رویکرد اروپا در قبال سخنان گروهها و چهرههای تندرو راستگرا، اعلام کرد که هیچ کشوری نباید به آلمان و اروپا بگوید چه کاری انجام دهند.
شولتس گفت: «اینکه دیگران به ما توصیه کنند با حزبی همکاری کنیم که به دلایل موجهی با آن همکاری نمیکنیم، قابل قبول نیست. این کار، بهویژه بین دوستان و متحدان، نامناسب است و ما قاطعانه آن را رد میکنیم.»
فریدریش مرتس، رهبر اپوزیسیون محافظهکار در آلمان و رقیب آقای شولتس هم به انتقاد از حملات ونس به موضع اروپا در برابر سخنان نفرتانگیز و راستافراطی پرداخت و گفت: «ما به قوانینی که توسط نهادهای دموکراتیک [اروپا] تحمیل شده، پایبندیم.»
رهبران اروپایی روز گذشته در برابر سیاستهای جدید واشنگتن تحت هدایت و راهبری دونالد ترامپ قد علم کردند. از یک طرف، رئیس جمهوری اوکراین خواستار تشکیل «نیروهای مسلح اروپا» شد، و از طرف دیگر، صدر اعظم آلمان هرگونه مداخله خارجی در دموکراسی اروپا را محکوم کرد.
«ژان نوئل بارو» وزیر خارجه فرانسه هم گفت که اروپا برای مقابله با تهدیدات پیشرو و تضمین امنیت خود، به اتخاذ تصمیمات سخت و فداکاریهایی نیاز دارد.
او اظهار داشت: ما باید آماده شویم. باید با روزهای سخت روبهرو شویم، تصمیمات پیچیدهای بگیریم و حتی فداکاریهایی انجام دهیم که تا تاکنون انتظارش را نداشتیم تا این امنیت را تضمین کنیم.
وی ادامه داد: حتی اگر پیوستن اوکراین به ناتو فورا محقق نشود، اروپا تضمینهای امنیتی در اختیار کییف قرار خواهد داد.
دونالد توسک نخست وزیر لهستان هم در پیام رسان شبکه اجتماعی ایکس عنوان کرد که اروپا به فوریت به طرح اقدام خود درباره اوکراین و امنیت خود نیاز دارد و گرنه، نقش آفرینان جهانی درباره سرنوشت ما تصمیم گیری خواهند کرد. این تصمیم گیری الزما در راستای منافع ما نخواهد بود.
توسک در این پیام رسان افزود: اروپا باید اکنون طرح خود را برای امنیت و اوکراین آماده کند. زمان دیگری برای از دست دادن وجود ندارد.
ونس و فون رئیس کمیسیون اروپا در شبکه ایکس نوشت: از امنیت و ثبات گرفته تا وعده بزرگ فناوری من مشتاقانه منتظر ادامه همکاری با رئیس جمهور آمریکا هستم.
ونس با کاجا کالاس مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در رسانه های اجتماعی اعلام کرد که در دیدار خود با رئیس کمیسیون اروپا در مورد موضوعات کلیدی مانند جنگ روسیه و اوکراین، تقویت دفاع اروپا و اقدامات چین گفت وگو کردند.
وی در شبکه ایکس نوشت: از آنجایی که دشمنان ما درحال هماهنگ کردن اقدامات خود هستند، ما نیز باید چنین اقدامی انجام دهیم.
رسانه ها چه گفتند؟
تضعیف اعتماد اروپا به تعهد آمریکا
«چتم هاوس» اندیشکده بریتانیایی هم برنامه ترامپ در مورد اوکراین را به «شوک الکتریکی» تشبیه و تاکید کرد که با از دست رفتن اعتماد اروپا به آمریکا، قاره سبز دیگر نمیتواند برای امنیت خود به واشنگتن تکیه کند.
این اتاق فکر بریتانیایی آورده است که اروپا همچنان امیدوار است در هر مذاکره صلحی که ترامپ با مسکو برنامه ریزی می کند، از کارت های خود به خوبی استفاده کند. اما اکنون باید تصمیم بگیرد که چگونه هزینه دفاع خود را تامین کند.
علاوه براین، ترامپ بهطور اساسی اعتماد اروپا به تعهد ایالات متحده به ناتو و اصل دفاع متقابل –به عنوان اصل اساسی صلح و امنیت در اروپا برای بیش از ۷۵ سال- را تضعیف کرده است.
دربخش دیگری از گزارش با بیان اینکه ترامپ آشکارا نشان داد به دوستان و متحدانش اهمیت نمی دهد، افزود: کشورهای اتحادیه اروپا و بریتانیا اکنون با تصمیمات دشوار فوری مواجه هستند که چگونه از اوکراین حمایت کنند؛ چگونه قاره اروپا را دفاع کنند و روابط با ایالات متحده اکنون باید به چه شکلی باشد.
چتم هاوس پیام کاخ سفید برای اروپا را روشن دانست و افزود: همانطور که «امانوئل مکرون» رئیسجمهور فرانسه، آن را توصیف کرده است، یک «شوک الکتریکی»؛ کشورهای اروپایی باید هزینههای دفاعی خود را افزایش دهند، اگر قصد دارند از خود در برابر روسیه محافظت کنند.
ترامپ پس از رد تلویحی عضویت اوکراین در ناتو، حال خواستار آن شده که اعضا ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف دفاع کنند که به معنای دو برابر شدن هزینههای نظامی آنها است. این موضوع آنها را با انتخابهای سیاسی دشواری در زمینه راههای تأمین هزینههای دفاعی و کاستن از هزینههای رفاهی روبرو خواهد کرد.
غافلگیری اروپا از رویکرد دونالد ترامپ
پولیتیکو رسانه آمریکایی هم نوشت: ترامپ با طرح سازش به روسیه درباره اوکراین متحدان اروپایی اش را غافلگیر کرده است. مقام های اروپایی به تازگی نکته ای را که برخی از مدتها قبل می دانستند درک کرده اند؛ این که ترامپ از کسی نظر نمی خواهد.
پولیتیکو افزود: ترامپ در تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه قبل از شروع مذاکرات صلح اوکراین، امتیازات شیرینی را به وی داده است و به نظر می رسد اهمیتی به مشورت با متحدان آمریکا در اتحادیه اروپا یا انگلیس درباره اقداماتش نمی دهد.
این رسانه، ائتلاف ترانس آتلانتیک (آمریکا-اروپا) را بنیان امنیت اروپا از سال ۱۹۴۵ توصیف کرد و اقدامات ترامپ را عامل تضعیف آن دانست و افزود: درست ساعاتی قبل از تماس تلفنی ۹۰ دقیقه ای ترامپ و پوتین در روز چهارشنبه، اولاف شولتس صدراعظم آلمان به عنوان بزرگترین اقتصاد اتحادیه اروپا گفت که انتظار دارد ترامپ از کی یف حمایت کند.
شولتس در مصاحبه با پولیتیکو اظهار داشت، رایزنی هایش با ترامپ وی را به این نتیجه رسانده که «می توان امیدوار بود که ترامپ به حمایت از اوکراین ادامه می دهد» اما آنچه که در تماس تلفنی پوتین و ترامپ رخ داد این ارزیابی را رد کرد.
حتی کی یر استارمر نخست وزیر انگلیس نیز که بیشترین تلاش ها را برای جلب توجهات در کاخ سفیدِ ترامپ کرده است، تا قبل از تماس تلفنی ترامپ و پوتین چیزی از آن نمی دانست.
به گفته دو مقام ارشد آمریکا، که خواستند نامشان فاش نشود، آمریکایی ها تا قبل از این تماس، اطلاعاتی را به مقامات انگلیسی درباره مداخله بزرگ این کشور داده بودند اما محتوای آن را فاش نکردند.
یان لیپاوسکی (Jan Lipavský) وزیر خارجه جمهوری چک در این زمینه به پولیتیکو گفت: جنگ در اینجا، در اروپا رخ داده است بنابراین مفاد هرگونه آتش بس تاثیری فوری بر منطقه ما دارد. اروپا نمی تواند صرفا تماشاچی باشد.
پولیتیکو افزود، آتش بس در اوکراین برای اتحادیه اروپا از جمله انگلیس که در سه سال گذشته مقادیر هنگفتی پول و سلاح برای اوکراین ارسال، هزینه بالاتر انرژی را تحمل کرده اند و میزبان میلیون ها پناهنده هستند، حائز اهمیت است.
تحلیگران می گویند اروپا اکنون باید به جهان بدون حمایت آمریکا عادت کنند. کی یر گیلز تحلیلگر اندیشکده اروپایی در لندن در این زمینه مدعی شد «با حذف حمایت امنیتی آمریکا از اروپا اکنون این سوال مطرح نیست که آیا روسیه به دنبال پیشبرد بیشتر اهداف خود خواهد بود یا خیر، بلکه موضوع این است که این کشور در آینده کی و کجا را هدف قرار خواهد داد.
نمایش شکاف فزاینده میان آمریکا و اروپا
رسانه های چینی هم به شکاف بین اروپا و امریکا پرداختند. «شبکه تلویزیون جهانی چین» (CGTN) هم گزارش داد که در نشست امنیتی مونیخ موضوعاتی همچون تعرفهها و بحث صلح در اوکراین، شکاف فزاینده ایالات متحده و اروپا را نشان دادند.
این تارنمای چینی آورده است نشست امنیتی که در ابتدا برای تقویت همکاریهای فراآتلانتیکی تأسیس شده بود، اکنون به صحنهای برای نمایش شکاف فزاینده میان ایالات متحده و اروپا در طیف وسیعی از موضوعات، از تعرفهها و تجارت تا اوکراین و هزینههای دفاعی، تبدیل شده است.
شکاف میان ایالات متحده و اروپا در مونیخ در مورد پیدا کردن راهحلی مسالمتآمیز برای بحران روسیه و اوکراین هم مشهود بوده است. پس از گفت وگوی تلفنی رئیسان جمهوری روسیه و آمریکا، چند کشور اروپایی نگرانیهایی را درباره کنار گذاشته شدن خود از مذاکرات صلح بیان کردند. آنها ابراز داشتند که نگران هستند منافع اوکراین «قربانی معامله» شود و در نتیجه امنیت اروپا به واسطه این مذاکرات به خطر بیفتد.
نورنیوز