نورنیوز-گروه‌بین‌الملل: بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی عربستان (واس)، شرکت سعودی - آفریقایی سرمایه‌گذاری و توسعه (SADC) امتیاز بهره‌برداری از این بندر را از مقامات تانزانیایی دریافت کرده است. این واگذاری در چارچوب پروژه‌ای موسوم به "دروازه شرق" انجام شده که باهدف تسهیل و تقویت ارتباطات تجاری میان عربستان و کشورهای شرق آفریقا طراحی شده است. از منظر راهبردی، این پروژه را می‌توان بخشی از سیاست کلان عربستان در جهت تنوع‌بخشی به اقتصاد و توسعه نفوذ در بازارهای نوظهور به‌ویژه در قاره آفریقا دانست.
حسن بن معجب الحویزی، رئیس اتحادیه اتاق‌های بازرگانی عربستان، ضمن تأکید بر اهمیت این پروژه، تصریح کرده است که این طرح نه‌تنها به توسعه تجارت بین‌المللی کمک می‌کند، بلکه موجب ایجاد فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری خواهد شد. همچنین، این اقدام باهدف تقویت جایگاه عربستان به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در اقتصاد جهانی و بهره‌برداری از ظرفیت‌های روبه‌رشد بازارهای آفریقایی انجام شده است.
باتوجه‌به موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی بندر باگامویو، این پروژه می‌تواند پیامدهای قابل‌توجهی برای تجارت منطقه‌ای، همگرایی اقتصادی شرق آفریقا و افزایش نقش‌آفرینی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در مناسبات اقتصادی قاره آفریقا به همراه داشته باشد.
بندر باگامویو: چشم‌اندازی برای توسعه لجستیکی شرق آفریقا
بندر باگامویو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های لجستیکی شرق آفریقا، نقش مهمی در تقویت تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا می‌کند. این بندر که در ساحل تانزانیا و در مجاورت اقیانوس هند واقع شده، از موقعیتی استراتژیک برخوردار است که آن را به یکی از اصلی‌ترین دروازه‌های تجاری آفریقا تبدیل می‌کند.
برنامه‌ریزی برای توسعه این بندر بر پایه اهدافی همچون تسهیل صادرات مواد خام و منابع طبیعی آفریقا به بازارهای جهانی و تأمین نیازهای اساسی کشورهای همسایه آفریقایی صورت‌گرفته است. از سوی دیگر، ایجاد زیرساخت‌های پیشرفته لجستیکی و حمل‌ونقل در این منطقه، به کاهش ازدحام در بنادر قدیمی و افزایش ظرفیت رقابتی تانزانیا به‌عنوان یک قطب تجاری و ترانزیتی در شرق آفریقا کمک خواهد کرد.
این بندر از دیرباز یکی از مراکز مهم تجارت دریایی در آفریقا محسوب می‌شده و بین قرن پانزدهم تا نوزدهم میلادی نقشی محوری در مبادلات تجاری منطقه‌ای داشته است. بااین‌حال، در سال ۲۰۱۸ طرحی جامع برای بازسازی و توسعه این بندر آغاز شد که هدف آن تبدیل این مجموعه به بزرگ‌ترین بندر شرق آفریقا تا سال ۲۰۴۵ است. بر اساس برآوردهای انجام‌شده، ظرفیت این بندر پس از تکمیل مراحل توسعه تا سال ۲۰۴۵ به ۲۰ میلیون کانتینر استاندارد خواهد رسید.
علاوه بر این، این پروژه شامل ایجاد یک منطقه اقتصادی ویژه به مساحت ۱۷۰۰ هکتار است که از طریق شبکه‌های اصلی راه‌آهن تانزانیا به سایر نقاط متصل خواهد شد.
پیش‌بینی می‌شود که این منطقه اقتصادی ویژه بتواند جذب‌کننده بیش از ۷۰۰ صنعت مختلف باشد و زمینه را برای سرمایه‌گذاری‌های گسترده در حوزه‌های تولیدی و خدماتی فراهم کند. ورود عربستان سعودی به پروژه توسعه بندر باگامویو نشان‌دهنده یک استراتژی اقتصادی گسترده برای تقویت نفوذ تجاری و سرمایه‌گذاری در آفریقا است. این اقدام، ضمن تسهیل ارتباطات تجاری و ترانزیتی در منطقه، ظرفیت‌های اقتصادی گسترده‌ای را در یکی از مهم‌ترین بازارهای نوظهور جهان ایجاد خواهد کرد.
گسترش حضور عربستان سعودی در آفریقا
در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری‌های عربستان سعودی در قاره آفریقا روندی روبه‌رشد داشته است. این روند، بخشی از استراتژی کشور برای تحقق اهداف چشم‌انداز ۲۰۳۰ است که بر توسعه صنایع داخلی، تأمین نیازهای معدنی و افزایش واردات تمرکز دارد. آفریقا به‌عنوان یک قاره با ظرفیت‌های اقتصادی قابل‌توجه، فرصت‌هایی در زمینه‌های زیرساخت، انرژی، املاک و مستغلات، و پروژه‌های گردشگری ارائه می‌دهد.
در این راستا، عربستان سعودی قصد دارد از ظرفیت‌های اقتصادی آفریقا برای گسترش روابط تجاری و استراتژیک خود بهره‌برداری کند. محمد الجدعان، وزیر دارایی عربستان سعودی، در اکتبر گذشته اعلام کرد که پیش‌بینی می‌شود سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی عربستان در آفریقا طی دهه آینده به حدود ۲۵ میلیارد دلار برسد. وی افزود که عربستان سعودی معتقد است آفریقا نقش مهمی در مقابله با چالش‌های جهانی دارد و شراکت این کشور با کشورهای آفریقایی در حال گسترش است.
به گفته او، آفریقا می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های خود به یکی از منابع اصلی تأمین مواد غذایی برای جهان تبدیل شود. همچنین، خالد الفالح، وزیر سرمایه‌گذاری عربستان سعودی، اشاره کرده است که عربستان سعودی در آفریقا سرمایه‌گذاری و کمک‌های توسعه‌ای میلیاردی انجام داده است. این میزان سرمایه‌گذاری به حدود ۴۵ میلیارد دلار رسیده و شامل بیشتر کشورهای قاره آفریقا می‌شود.
نفوذ ژئوپلیتیکی عربستان سعودی در شرق آفریقا
دکتر علی دعدوش، کارشناس اقتصادی، بر این باور است که انگیزه‌های عربستان سعودی برای سرمایه‌گذاری در شرق آفریقا، به‌ویژه در راستای تنوع‌بخشیدن به منابع درآمدی کشور و تقویت جایگاه آن به‌عنوان یک مرکز لجستیکی جهانی است. وی تأکید می‌کند که این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند پیوندی میان سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا ایجاد کرده و ارتباطات تجاری و استراتژیک میان آن‌ها را تسهیل نماید.
دعدوش در گفت‌وگو با "الخلیج آنلاین" همچنین اظهار داشت که سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها موجب تقویت نفوذ ژئوپلیتیکی عربستان سعودی در منطقه خواهد شد. این نفوذ به عربستان این امکان را می‌دهد تا روابط خود را با کشورهای آفریقایی تقویت کرده و در فرایند تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی منطقه‌ای نقش مؤثری ایفا کند.
فرصت‌ها و چالش‌های سرمایه‌گذاری عربستان سعودی در شرق آفریقا
شرق آفریقا به‌عنوان منطقه‌ای درحال‌توسعه با رشد اقتصادی سریع، فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف فراهم می‌آورد. سرمایه‌گذاری‌های عربستان سعودی در شرق آفریقا به‌ویژه در بخش‌های خدمات لجستیکی و زیرساختی، به دلیل عوامل مختلف در حال افزایش است. دولت عربستان از این سرمایه‌گذاری‌ها به‌منظور تنوع اقتصادی و تقویت نفوذ منطقه‌ای خود حمایت می‌کند و این امر باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری‌ها با پشتیبانی مالی گسترده همراه باشند. عربستان سعودی با برخورداری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ، قادر است پروژه‌های بزرگ زیرساختی در آفریقا را تأمین مالی کند.
از سوی دیگر، نیاز فزاینده آفریقا به توسعه بنادر، جاده‌ها، فرودگاه‌ها و شبکه‌های برق و آب، فرصتی مناسب برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی فراهم کرده است. علاوه بر این، آفریقا با ارائه فرصت‌هایی در بخش‌های انرژی، کشاورزی، معدن و گردشگری که نیاز به زیرساخت‌های پیشرفته دارند، بستر مناسبی برای گسترش همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها به شمار می‌رود.
از این رو، عربستان از طریق این سرمایه‌گذاری‌ها، همکاری‌های خود را با کشورهای آفریقایی تقویت می‌کند و زمینه‌های رشد بیشتر را فراهم می‌آورد. باوجود فرصت‌های زیادی که در آفریقا برای سرمایه‌گذاری عربستان سعودی وجود دارد، چالش‌هایی نیز پیشروی این کشور قرار دارد.
از جمله این چالش‌ها می‌توان به عدم ثبات سیاسی و درگیری‌های مسلحانه (مانند درگیری‌ها در سودان، لیبی و سومالی) در برخی کشورهای آفریقایی اشاره کرد که ریسک‌های سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد. همچنین، فساد و پیچیدگی‌های بروکراتیک در بسیاری از کشورهای آفریقا ممکن است مانعی برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند. ضعف زیرساخت‌ها در برخی مناطق، هزینه‌های سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد و موجب تأخیر در عملیاتی‌شدن پروژه‌ها می‌شود.
علاوه بر این، رقابت کشورهای دیگر مانند چین و ترکیه در حوزه زیرساخت‌ها، چالش دیگری است که عربستان سعودی با آن روبه‌روست. پیچیدگی قوانین ملی در برخی کشورها نیز می‌تواند فعالیت‌های تجاری را دشوار کند. در برخی از کشورهای آفریقایی، کمبود نیروی کار ماهر وجود دارد که نیازمند سرمایه‌گذاری در آموزش‌وپرورش است.
*پژوهشگر اقتصاد بین‌الملل
نورنیوز