نورنیوز-گروه بین الملل: آتش‌بس 42 روزه در نوارغزه، در میانۀ راه خود به صخره برخورده است. حماس با اعلام اینکه ارتش اسرائیل در سه هفتۀ گذشته، مفاد آتش‌بس را نقض کرده، از تعویق نامشخص تاریخ آزادی اسیران اسرائیلی خبر داده است.
در واکنش به اقدام حماس، ارتش اسرائیل به حال آماده‌باش درآمده و دونالد ترامپ نیز با تعیین ضرب‌الاجل اعلام کرده که «اگر حماس همۀ گروگان‌ها را تا ظهر شنبۀ آینده آزاد نکند» او خواهان لغو آتش‌بس خواهد شد. ترامپ آزادی «قطره‌چکانی گروگان‌ها» را رد کرده و گفته است که در صورت عدم آزادی آنها، درهای جهنم به روی حماس گشوده خواهد شد.
او توضیح بیشتری درباره جهنم مورد نظرش ارائه نکرده است! در واقع درخواست ترامپ، ابطال توافق آتش‌بس جاری در نوارغزه است؛ توافقی که بر تحویل تدریجی اُسرا در قالب مبادلۀ آنها با زندانیان فلسطینی و جابه‌جایی ارتش اسرائیل در مناطق اشغالی نوارغزه تأکید دارد.
حماس خطاب به ترامپ گفته است که اُسرا فقط از طریق اجرای توافقنامۀ آتش‌بس آزاد می‌شوند که این به معنای رد ضرب‌الاجل اعلام‌شده از سوی ترامپ است. با این همه، مشخص است که اگر حماس «گروگان‌ها» را تا ظهر شنبۀ آینده آزاد نکند، ترامپ پایان آتش‌بس را از نقطه‌نظر دولت آمریکا اعلام خواهد کرد.
آغاز دوبارۀ جنگ اما به تصمیم اسرائیل بستگی دارد. طبق نظرسنجی‌ها 70 درصد جمعیت اسرائیل از تداوم آتش‌بس و ورود به مراحل بعدی آن به قصد آزادی تمام اُسرا حمایت می‌کنند و همین موضوع آغاز جنگ را برای دولت بنیامین نتانیاهو مشکل می‌کند.
نتانیاهو در حقیقت تحت فشار داخلی و خارجی مجبور به امضای توافق آتش‌بس شد. در داخل اسرائیل، «آزادی گروگان‌ها» از هر راه ممکن، اولویت نخست اکثریت جامعه و احزاب اپوزیسیون است. از همین رو، روزانه مردم بسیاری در شهرهای مختلف اسرائیل دست به تظاهرات می‌زنند تا دولت را برای ادامۀ آتش‌بس تحت فشار بگذارند.
در صحنۀ بین‌المللی نیز عموم کشورها از ادامۀ آتش‌بس حمایت می‌کنند. دولت جو بایدن در آخرین روزهای حیات خود، برای مجبور کردن نتانیاهو به پذیرش آتش‌بس او را به شدت تحت فشار گذاشت و استیون ویتکاف فرستادۀ ویژۀ ترامپ به خاورمیانه نیز قبل از آغاز مسئولیت رسمی، در این باره به کمک دولت بایدن برخاست تا جایی که ترامپ به نتیجه رسیدن آتش‌بس را حاصل ابتکار و قدرت خود معرفی کرد.
اینک اما نظر ترامپ دربارۀ کارکرد آتش‌بس کاملاً تغییر کرده است و او با اعلام ضرب‌الاجل برای آزادی تمام اُسرا در جهت ابطال آن می‌کوشد. این تغییر موضع ترامپ، قاعدتاً به نتانیاهو کمک خواهد کرد که در مقابل فشارهای داخلی و خارجی برای ادامۀ آتش‌بس مقاومت کند و جنگ را از سر گیرد.
نتانیاهو به دو دلیل از ادامۀ آتش‌بس ناخشنود است. دلیل اول به خطر افتادن بقای کابینۀ اوست. پس از موافقت نتانیاهو با آتش‌بس، حزب فوق افراطی «اقتدار یهود» به رهبری ایتامار بن گویر در اعتراض به این موضوع از کابینۀ ائتلافی خارج شد و با خروج آن از کابینه، اکثریت پارلمانی ائتلاف به 64 کرسی از 120 کرسی تقلیل یافت.
بزالل اسموتریچ رهبر حزب «صهیونیست مذهبی» نیز تهدید کرده است که اگر نتانیاهو با مرحلۀ دوم آتش‌بس موافقت کند و جنگ در نوارغزه را از سر نگیرد، حزب او هم از ائتلاف خارج می‌شود. با خروج این حزب از دولت ائتلافی شمار کرسی‌های ائتلاف به 60 کرسی کاهش می‌یابد و دولت عملاً سقوط می‌کند.
از این رو، نتانیاهو برای حفظ دولت ائتلافی خود و جلوگیری از برگزاری انتخابات زودهنگام به شدت علاقه‌مند است که آتش‌بس را تمام و جنگ را آغاز کند.
دلیل دوم به اهداف اعلام‌شدۀ نتانیاهو در جنگ با حماس برمی‌گردد. نتانیاهو بارها اعلام کرده است که جنگ را بدون نابودی کامل حماس به پایان نخواهد برد. حماس اما به‌رغم نابودی شهرها و اردوگاه‌های فلسطینی در نوارغزه و از دست دادن بسیاری از رهبران و نیروهای آموزش‌دیده‌اش، همچنان مشغول قدرت‌نمایی است و خود را به عنوان طرف پیروز در جنگ معرفی می‌کند.
نتانیاهو این رفتار را به نوعی تحقیر خود می‌داند و تلاش می‌کند به آن پایان دهد. با این حال، وجود اُسرا و فشار طاقت‌فرسای افکار عمومی برای آزادی آنها از هر راه ممکن، کار را بر نتانیاهو برای ازسرگیری جنگ بسیار سخت کرده است.
در این میان ترامپ با اعلام ضرب‌الاجل خود به کمک نتانیاهو آمده است. ترامپ با این ضرب‌الاجل نه‌فقط می‌خواهد نتانیاهو را از زیر فشار احزاب مخالف و متحد آن خلاص کند بلکه ظاهراً درصدد زمینه‌سازی برای اجرای نقشۀ خود در نوارغزه است.
آغاز جنگ قاعدتاً جان «گروگان‌ها» را به خطر می‌اندازد اما همانطور که جان آنها برای بن‌گویر و اسموتریچ و شخص نتانیاهو در مقابل دستیابی به اهداف اعلام‌شدۀ جنگ چندان مهم نیست برای ترامپ هم اهمیتی ندارد. ترامپ بر این باور است که اگر «گروگان‌ها» به زودی آزاد نشوند، خواهند مرد و بنابراین، یا باید همگی به سرعت آزاد شوند و یا جنگ در ابعاد «جهنمی» آن علیه حماس آغاز شود.
ترامپ مانند نتانیاهو خواهان حذف کامل حماس و نابودی تمام نیروهای آن در نوارغزه و غیرنظامی کردن منطقه است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور آمریکا برافروخته شدن آتش جنگ و به خطر افتادن کمک‌رسانی به فلسطینی‌ها را زمینۀ مناسبی برای ترک نوارغزه از سوی آنان می‌داند. او به احتمال زیاد عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر را از طریق تهدید به قطع کمک‌های مالی و نظامی آمریکا به قاهره، تحت فشار خواهد گذاشت تا مانع خروج فلسطینی‌ها از مرز رفح نشود.
تصور ترامپ بر این است که اگر گذرگاه رفح باز شود، ساکنان نوارغزه برای فرار از بمباران و گرسنگی، از مرز می‌گذرند به‌خصوص اگر وعدۀ زندگی بهتری به آنها در نقطه‌ای در همان نزدیکی داده شود. اصرار ترامپ بر خروج ساکنان نوارغزه و خرید و بازسازی این باریکه، به‌رغم نارضایتی و خشم متحدان عرب او، بسیاری از ناظران سیاسی را حیرت‌زده کرده است.
مشاوران ترامپ ظاهراً او را متقاعد کرده‌اند که ادامۀ وضعیت گذشته و کنونی به معنای تداوم متناوب بی‌ثباتی در خاورمیانه و به خطر افتادن امنیت اسرائیل است. بدین لحاظ او با کله‌شقی تمام درصدد است که با تغییرات جغرافیایی و جمعیتی در نوارغزه و کرانۀ باختری و در واقع با پاک کردن صورت‌مسئلۀ فلسطین به‌زعم خود نظم دلخواهش را بر خاورمیانه حاکم کند.
این کاری بی‌نهایت دشوار و همراه با موانع بسیار است. ترامپ اما گویی از چالش‌های بزرگ لذت می‌برد. او گمان می‌کند که خدا برای انجام کاری بزرگ او را از ترور نجات داده و جانش را حفظ کرده است. با چنین تصوری او خود را رویین‌تن و مأمور به انجام مأموریت‌های بزرگ در جهت منافع آمریکا و مسیحیت مورد نظرش می‌داند و بنابراین اهل خطر کردن است.
*روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب