×
بین الملل
شناسه خبر : 212139
تاریخ انتشار : یکشنبه 1403/11/21 ساعت 09:57
ترامپ و  رویای تغییر نظم در منطقه و واقعیت‌های عربی

عارف دهقاندار*

ترامپ و رویای تغییر نظم در منطقه و واقعیت‌های عربی

دونالد ترامپ با رویکردی متفاوت و غیرمتعارف، به دنبال تغییر بنیادین در معادلات منطقه است. او که توافق‌نامه‌های ابراهیم را مهم‌ترین دستاورد دوره اول ریاست‌جمهوری خود می‌داند، اکنون با طرحی برای غزه، به دنبال گسترش توافق ابراهیم است. اما این راهبرد با چالش‌های متعددی روبه‌رو است

نورنیوز-گروه بین الملل: خاورمیانه همواره یکی از پیچیده‌ترین مناطق جهان برای سیاست‌گذاری خارجی ایالات‌متحده بوده است. در این میان، دونالد ترامپ با رویکردی متفاوت و غیرمتعارف، به دنبال تغییر بنیادین در معادلات منطقه است. او که توافق‌نامه‌های ابراهیم را مهم‌ترین دستاورد دوره اول ریاست‌جمهوری خود می‌داند، اکنون با طرحی برای غزه، به دنبال گسترش توافق ابراهیم است. اما این راهبرد با چالش‌های متعددی روبه‌رو است: از مخالفت قاطع کشورهای عربی با طرح جابه‌جایی فلسطینی‌ها گرفته تا خشم فزاینده افکار عمومی در جهان عرب و تضاد آشکار میان مواضع اسراییل و عربستان‌سعودی در مورد تشکیل کشور فلسطین. این تحلیل به بررسی راهبرد ترامپ در خاورمیانه و موانع پیچیده‌ای می‌پردازد که می‌تواند رویای او برای تغییر نظم منطقه‌ای را با شکست مواجه کند.

توافق‌نامه‌ ابراهیم؛ محور اصلی راهبرد منطقه‌ای ترامپ

مهم‌ترین محور راهبرد ترامپ در خاورمیانه، که بر پایه تغییر بنیادین در ساختارهای موجود و بازتعریف نقش امریکا در منطقه استوار است، گسترش توافق‌نامه ابراهیم است که او آن را بزرگ‌ترین دستاورد سیاست خارجی دوره اول ریاست‌جمهوری خود می‌داند. این توافق‌نامه‌ در سال 2020 منجر به برقراری روابط رسمی میان اسراییل و چهار کشور عربی شامل امارات متحده عربی، بحرین، مراکش و سودان شد. اکنون ترامپ به دنبال تکمیل این پازل با افزودن مهم‌ترین قطعه آن یعنی عربستان‌سعودی است.

او معتقد است پیوستن عربستان به این توافق‌نامه‌ می‌تواند تحول عظیمی در منطقه ایجاد کند و موازنه قدرت را به نفع متحدان امریکا تغییر دهد. در راستای پیشبرد این راهبرد، ترامپ طرح جدید خود را برای غزه ارایه کرده است که نشان‌دهنده رویکرد غیرمتعارف او به مسائل منطقه است. این طرح که صرفا یک مانور سیاسی یا تاکتیک مذاکراتی نیست و بخشی از یک برنامه گسترده‌تر برای تغییر اساسی در نظم منطقه‌ای است، شامل انتقال تمامی دو میلیون فلسطینی از نوار غزه و سپس بازسازی این منطقه می‌شود. این طرح نشان می‌دهد که راهبرد ترامپ بر پایه شکستن تابوهای سیاسی و تغییر قواعد بازی در منطقه استوار است. او به جای تمرکز بر راه‌حل‌های سنتی مانند مذاکرات دو جانبه یا تلاش برای تشکیل دولت فلسطینی، به دنبال تغییر کامل صورت مساله و ایجاد واقعیت‌های جدید در منطقه است.

از منظر اقتصادی و راهبردی، ترامپ این طرح را راهی برای کاهش هزینه‌های بلندمدت امریکا در منطقه می‌داند. او معتقد است که تداوم وضعیت فعلی، مستلزم صرف هزینه‌های گزاف امنیتی برای حمایت از متحدان امریکا، به‌ویژه اسراییل است. ترامپ امیدوار است با اجرای طرح خود و جلب مشارکت مالی کشورهای ثروتمند منطقه مانند قطر، عربستان‌سعودی و امارات، بتواند این هزینه‌ها را کاهش دهد و در عین حال، منافع اقتصادی قابل‌توجهی را برای امریکا تضمین کند.

مخالفت جهان عرب با راهبرد جابه‌جایی فلسطینیان

اما این راهبرد با چالش‌های جدی و عمیقی مواجه شده است. مهم‌ترین چالش، مخالفت کشورهای عربی، به‌ویژه عربستان‌سعودی، با طرح جابه‌جایی فلسطینی‌های غزه است. عربستان‌سعودی که پیش از این نشانه‌هایی از تمایل به نرمش در موضع خود نسبت به اسراییل نشان داده بود، این طرح را معادل «پاکسازی قومی دانسته و با صدور بیانیه‌ای فوری پس از اعلام طرح ترامپ، تاکید کرده که تشکیل دولت فلسطینی پیش‌شرطی «غیرقابل مذاکره و غیرقابل مصالحه» برای عادی‌سازی روابط با اسراییل است. این موضع‌گیری نشان می‌دهد که راهبرد ترامپ با واقعیت‌های سیاسی و حساسیت‌های فرهنگی-تاریخی منطقه همخوانی ندارد. البته ممکن است که ترامپ پیشنهادهای وسوسه‌کننده‌ای را برای جلب رضایت حکام سعودی روی میز بگذارد. چالش عمیق دیگر، مخالفت مصر و اردن به عنوان دو کشور کلیدی در حل مساله فلسطین است. برای این کشورها، پذیرش آوارگان فلسطینی نه تنها یک مساله حقوق بین‌المللی، بلکه تهدیدی وجودی برای ثبات داخلی‌شان محسوب می‌شود. در اردن که بیش از نیمی از جمعیت آن فلسطینی‌تبار هستند، این نگرانی به‌ویژه جدی است و آنها نسبت به این مساله بسیار نگرانند. حتی تلاش‌های دولت امریکا برای نرم کردن این موضع، از جمله اظهارات مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، مبنی بر موقتی بودن این جابه‌جایی، تاثیری در تغییر موضع این کشورها نداشته است. البته باید دید که ترامپ در ادامه چه پیشنهادهایی را روی میز خواهد گذاشت. افکار عمومی در جهان عرب نیز چالش جدی و پیچیده‌ای برای راهبرد ترامپ محسوب می‌شود. پس از 15 ماه جنگ خونین در غزه و کشته شدن بیش از 46,000 نفر، خشم عمومی در کشورهای عربی به نقطه جوش رسیده است. حتی در کشورهایی که توافق‌نامه ابراهیم را امضا کرده‌اند، مانند امارات متحده عربی، مردم علیه این توافق‌ها اعتراض کرده و دولت‌ها مجبور شده‌اند فضا را برای این اعتراض‌ها باز کنند.

افکار عمومی در کشورهای عربی به‌ شدت با هرگونه طرحی که منجر به جابه‌جایی اجباری فلسطینی‌ها شود، مخالف است و این فشار می‌تواند حتی روابط موجود میان اسراییل و کشورهای عربی را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد.

تشکیل کشور فلسطین؛ محور اختلاف عربستان و اسراییل

مخالفت سرسختانه دولت راست‌گرای اسراییل با تشکیل کشور فلسطین و تغییر در موضع عربستان‌سعودی پس از حمله 7 اکتبر نیز چالش‌های اساسی دیگری هستند که راهبرد ترامپ را با بن‌بست مواجه می‌کنند. درحالی که عربستان‌سعودی اصرار دارد که منطقه باید در مسیری برگشت‌ناپذیر به سوی تشکیل کشور فلسطین قرار گیرد، دولت نتانیاهو قاطعانه با آن مخالف است. شاهزاده خالد بن بندر، سفیر عربستان در بریتانیا، تاکید کرده که عربستان «خطوط قرمزی» دارد و هر توافقی باید شامل تشکیل کشور فلسطین برای پایان دادن به 75 سال درد و رنج باشد. این تضاد آشکار در مواضع دو طرف، همراه با عدم درک عمیق ترامپ از واقعیت‌های منطقه، احتمال موفقیت این راهبرد را بسیار کاهش می‌دهد و می‌تواند منجر به تشدید تنش‌ها و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه شود. البته باید صبر کرد و دید که معادلات خاورمیانه به چه سمتی می‌رود و همان‌طور که اشاره شد ممکن است ترامپ گزینه‌های وسوسه‌کننده‌ای را روی میز حکام عربستان بگذارد و آنها نتوانند از منافع اقتصادی، نظامی و امنیتی این پیشنهادات به سادگی عبور کنند.

*پژوهشگر مسائل خاورمیانه


نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
لاریجانی با نخست وزیر لبنان دیدار کرد
ایران نه منزوی است و نه طالب جنگ
انزوای اسرائیل و ضرورت شکل‌گیری نظم نوین جهانی
چه خبر از آخرین آمار از بازسازی ساختمان‌ها و واحدهای آسیب دیده از جنگ 12 روزه؟
زمین‌لرزه 4.6 ریشتری گلستان را لرزاند
جدیدترین نقشه‌های پیش‌بینی فصلی بارش چه می گوید؟
درخواست نمایندگان مجلس انگلیس برای حمایت لندن از کاروان صمود
تداوم کاهش تورم اجاره مسکن در شهریور
رئال مادرید - اتلتیکو مادرید | رئال به دنبال تثبیت صدرنشینی در شهرآورد مادرید
سازمان پزشکان بدون مرز فعالیت‌ خود در غزه را متوقف کرد
صعود مقتدرانه ایتالیا به فینال والیبال قهرمانی جهان
سیاست‌ های خرید تضمینی گندم در حال تغییر است
مادری که نجات بخش شد
پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب در پی درگذشت مادر حدّاد عادل
ثبت سرعت 2.9 گیگا‌بیتی 5G همراه اول در بیرجند
دستور دادستانی برای تعیین تکلیف پارکینگ‌های متخلف تا پایان مهر
نگرانی صنعت پتروشیمی از کاهش تخصیص گاز در زمستان جاری
خیابانی در تهران به نام «فریدون شهبازیان» شد
دادن مجوز واردات برنج و نهاده‌ها به افراد خاص منجر به انحصار می‌شود
سالگرد شکست حصر آبادان؛ آغاز تغییر موازنه و بلوغ مقاومت
استقلال و پرسپولیس در لیگ برتر کشتی حضور خواهند داشت
جهش چشمگیر بورس
مرکز آمار: تورم نقطه‌ای در شهریور 45.3 درصد شد
لیگ بی رمق | 6 گل در 7 بازی هفته پنجم لیگ برتر
کرونا در راس ویروس‌های تنفسی در شهریور ماه
سامانه ارز خدماتی آبان‌ماه فعال می‌شود
دورکاری پنجشنبه‌ها در یزد تا پایان سال
اورژانس اجتماعی کمتر از 300 خودرو دارد
وزیر ارتباطات: اتصال منازل و کسب و کارها به فیبر نوری از 100 درصد عبور کرد
قیمت طلا و سکه امروز شنبه 5 مهر + جدول
سایپا پیش‌فروش جدید خود را از امروز کلید زد
قیمت دلار و سایر ارزها امروز شنبه 5 مهر 1404
بازگشت قیمت نفت به 70 دلار
واکنش مقاومت عراق به تهدیدات نتانیاهو
پزشکیان: درخواست آمریکا غیرقابل قبول است
صعود والیبال بلغارستان به فینال قهرمانی جهان
مخالفت AFC با درخواست هند برای تغییر محل دیدار با سپاهان
وزیر راه و شهرسازی: مکانیسم ماشه چیز جدیدی نداشت
جنیفر لارنس: آنچه در غزه می‌گذرد «نسل‌کشی» است
وزیر خارجه بحرین: ساختار سازمان ملل باید تغییر کند
قیمت خودرو داخلی و خارجی امروز 5 مهر1404+ جدول
ماینر غیرمجاز گزارش دهید ، 300 میلیون پاداش بگیرید
نورنما | 5مهر سالروز شکست حصر آبادان گرامی باد
اعتراف زن جوان به قتل خواستگار مجازی
اوباما خواستار تأسیس کشور مستقل فلسطینی شد
رسیدگی به اعتراضات آنلاین جریمه‌های رانندگی توسط هوش مصنوعی
امکان پرداخت کالابرگ با 2 روش
صرفه‌جویی 3.5 میلیارد دلاری در واردات کالاهای اساسی
شکست طرح آمریکا برای ساخت هزاران پهپاد برای مقابله با چین
هشدار چین به جامعه تجاری ژاپن درباره فعالیت‌های مشکوک جاسوسی
X
آگهی تبلیغاتی