نورنیوز-گروه بین الملل: اخیرا با افزایش احتمال مذاکره ایران و ترامپ دوباره دعوای داغی میان مخالفان و مدافعان در گرفته و هر کدام در دفاع از موضع خود سخن می‌گویند.
جدا از این که این جدال برونداد دعوایی قدیمی است، اما در شرایط فعلی یک انگیزه آن می‌تواند بالا بردن قدرت چانه زنی ایران در مذاکرات پیش‌رو باشد. بعید نیست همین خود یکی از اهداف سخنان معاون راهبردی ریاست جمهوری در اجلاس داووس در انتقاد از جناح رقیب در ایران باشد و از این منظر احتمالا اقدامی حساب شده برای تاثیرگذاری بر محاسبات طرف آمریکایی باشد. این که موثر خواهد بود یا نه، چیز دیگری است.
اما به نظر می‌رسد مخالفت‌ها با مذاکره تاثیر خاصی در تصمیم‌گیری نهایی نخواهد داشت. با پیروزی ترامپ هم نوشتم که مذاکره با او انجام خواهد شد. به نظرم جمهوری اسلامی ایران به دلایل مختلفی این تصمیم را خواهد گرفت و چه بسا گرفته باشد.
در کنار هشدارهای همیشگی، اما ظاهرا سخنان امروز مقام رهبری نیز نه تنها متضمن مخالفتی با مذاکره نبود، بلکه دال بر امکان معامله هم بود؛ اما به نوعی آن را معطوف به شناخت پیشینی از طرف مقابل کرد؛ به نحوی که بیان داشت: «انسان وقتی طرف مقابل خود را شناخت، ممکن است معامله کند، اما می‌داند چه باید بکند. باید بشناسیم و بدانیم.»
معنای این کلام احتمالا این باشد که می‌توانید مذاکره و معامله کنید؛ اما بر اساس شناخت قبلی و بدانید چکار می‌کنید. یعنی این که بدانید چه می‌گیرید و چه می‌دهید و معامله‌ای سفت و سخت انجام دهید که طرف مقابل نتواند زیر آن بزند.
احتمالا ارتباطاتی هم با دولت ترامپ شروع شده و به احتمال زیاد پیام‌هایی رد و بدل شده است. مجموع رفتارها و مواضع ترامپ و دولتش درباره ایران تا این لحظه به گونه‌ای نیست که فضا را برای مذاکره با ایران سخت و دشوار کند.
در مجموع می‌توان گفت که مذاکره شروع خواهد شد؛ اما پرسش این است که دستور کار آن چه خواهد بود؟ و این که چه مقدار این مذاکرات طول خواهد کشید؟ آیا به توافقی منجر می‌شود یا خیر؟
درباره دستور کار مذاکرات برخی خواهان گذاشتن همه پرونده‌های اختلافی روی میز مذاکره و توافقی جامع هستند که البته مذاکره جامع و توافق جامع بعید بنظر می‌رسد.
به نظر نگارنده مذاکرات احتمالی با محوریت برنامه هسته‌ای آغاز خواهد شد؛ هر چند بعید نیست که طرف آمریکایی مسائل دیگری همچون قضایا منطقه‌ای و برنامه موشکی را نیز مطرح کند.
درباره منطقه می‌توان گفت که اتفاقا شرایط کنونی در سایه تحولات سوریه، آتش‌بس در لبنان و غزه و توقف حملات یمن و عراق و در کل آرام شدن اوضاع منطقه مشوق مذاکره و توافق هسته‌ای است و اساسا فعلا چالش و مساله‌ای آنی در سطح منطقه برای مذاکره میان دو طرف وجود ندارد؛ مگر این که آمریکا خواستار مذاکره درباره توقف حمایت ایران از گروه‌های ضداسرائیلی و ترتیبات امنیتی در منطقه شود. طرح این مسائل چه قبل و چه در اثنای مذاکرات هیچ بعید نیست؛ اما بعید است که در نهایت به شرطی و مانعی جدی بر سر راه توافق هسته‌ای تبدیل شود.
درباره منطقه بعید نیست که تفاهماتی در حاشیه توافق هسته‌ای احتمالی میان دو طرف شکل بگیرد و درباره برنامه موشکی هم احتمالا ایران صرفا بر همان عدم افزایش برد آنها بدون مذاکره درباره خود برنامه تاکید کند.
با این حساب چنان که گفته شد، دستور کار کانونی مذاکرات احتمالی همان برنامه هسته‌ای خواهد بود.
در این باره نیز ترامپ به میزان تعهدات ایران در برجام رضایت نخواهد داد و بیشتر از آن را خواهد خواست. در کل او برجامی را می‌خواهد که با قبلی متمایز باشد و در مقابل اوباما و بایدن با آن "پز" دهد.
فعلا باید منتظر شروع مذاکرات بود. اگر هم شروع شود، بعید است که دستکم در یک سال آینده به نتیجه روشنی برسد. البته پیش‌بینی نتیجه هم فعلا زود است؛ اما احتمال توافق در نهایت بیشتر از عدم توافق است.
اگر توافق حاصل شود که ایران باید خود را برای اظهارات جنجالی ترامپ آماده کند. او خیلی دوست دارد که با اولین مذاکره و هر توافقی بر روی آن مانوور دهد و آن را نشانه پیروزی خود بداند و چه بسا کلماتی بر زبان جاری کند که برای تهران آزاردهنده باشد.
اگر هم توافقی حاصل نشود، باید دید تنش تا چه سطح بی‌سابقه‌ای پیش خواهد رفت.
*کارشناس مسائل بین الملل
کانال تلگرام گل عنبری