نورنیوز-گروه اجتماعی: پیری جمعیت یکی از مهمترین چالش‌های دموگرافیک قرن بیست‌ویکم است که بسیاری از کشورهای جهان را درگیر کرده است. جوامعی که بیش از ۲۰ درصد از جمعیت آن‌ها بالای ۶۵ سال هستند، به‌عنوان "فوق سالمند" طبقه‌بندی می‌شوند. این پدیده با کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش امید به زندگی در ارتباط است. نگاهی به وضعیت پنج قاره جهان نشان می‌دهد که این بحران ابعاد و ویژگی‌های متفاوتی دارد.
اروپا: پیرترین قاره جهان
اروپا با ۳۱ کشور در فهرست جوامع فوق سالمند، پیرترین قاره جهان است. این قاره با نرخ پایین زاد و ولد و امید به زندگی بالا با چالش‌های جدی در زمینه نیروی کار و سیستم‌های رفاهی مواجه است.
در قاره اروپا ،ایتالیابا ۲۸ درصد جمعیت بالای ۶۵ سال، از پیرترین کشورهای جهان محسوب می‌شود.
در آلمان نیز حدود ۲۴ درصد از جمعیت سالمند هستند و دولت با کاهش نیروی کار مواجه است. کشور فرانسه هم با ۲۳ درصد سالمند، سیاست‌های حمایتی گسترده‌ای را برای افزایش زاد و ولد اجرا می‌کند.
آسیا: شکاف بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه
در آسیا، شکاف گسترده‌ای بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه دیده می‌شود. کشورهای پیشرفته‌ای مانند ژاپن و کره جنوبی با بحران پیری جمعیت روبه‌رو هستند، درحالی‌که برخی کشورهای در حال توسعه همچنان جمعیت جوانی دارند.
۳۰ درصد از جمعیت ژاپن سالمند هستند و از این رو اقتصاد این کشور که رکورددار جمعیت سالمند در آسیاست،تحت تأثیر کاهش نیروی کار قرار دارد.
کره جنوبی هم در سال ۲۰۲۵ به جمع کشورهای فوق سالمند می‌پیوندد و نرخ زاد و ولد در آن از کمترین مقادیر جهانی است.
رشد سریع جمعیت سالمند در چین هم به‌زودی این کشور را به یکی از بزرگ‌ترین جوامع پیر تبدیل خواهد کرد.
آمریکا: تفاوت‌های منطقه‌ای
قاره آمریکا، که شامل کشورهای با شرایط اقتصادی و اجتماعی متنوع است، هفت کشور فوق سالمند دارد. کشورهای توسعه‌یافته این قاره با سرعت بیشتری به سمت پیری جمعیت پیش می‌روند.
کانادا با ۲۰.۳ درصد جمعیت سالمند، یکی از پیرترین کشورهای قاره است. ایالات متحده: اگرچه ایالات متحده آمریکا هنوز وارد فهرست کشورهای فوق سالمند نشده اما جمعیت سالمندانش به‌سرعت در حال افزایش است.
کشور پورتوریکو در قاره آمریکا با ۲۶ درصد سالمند، یکی از نمونه‌های بحران پیری در منطقه است.
آفریقا: جوان‌ترین قاره جهان
آفریقا جوان‌ترین قاره جهان است و تنها یک کشور در این قاره (جزیره موریس) وارد فهرست جوامع فوق سالمند شده است. بیشتر کشورهای این قاره هنوز جمعیت جوانی دارند اما با بهبود بهداشت و افزایش امید به زندگی، این روند در حال تغییر است.
موریس با ۲۰.۸ درصد جمعیت سالمند، کشوری استثنایی در آفریقا محسوب می‌شود.
مصر و نیجریه: هم هرچند هنوز جوان هستند، اما روند افزایش سالمندان در این کشورها به‌مرور نمایان خواهد شد.
اقیانوسیه: نسبت کمتر جمعیت سالمند
اقیانوسیه در مقایسه با سایر قاره‌ها، جمعیت جوان‌تری دارد، اما کشورهای توسعه‌یافته‌ای مانند استرالیا و نیوزیلند نیز با پیری جمعیت دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
کشوراسترالیا هنوز وارد فهرست جوامع فوق سالمند نشده اما با افزایش سن جمعیت خود مواجه است.
نیوزیلند: جمعیت سالمندان نیوزیلند هم به‌مرور در حال افزایش است.
ایران: در آستانه بحران پیری
ایران در حال حرکت به سمت بحران پیری جمعیت است. بر اساس آمار در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور (۸.۸ میلیون نفر) بالای ۶۰ سال بودند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این رقم تا سال ۱۴۲۰ به ۲۰ درصد خواهد رسید و ایران وارد گروه کشورهای فوق سالمند خواهد شد.
نرخ باروری در ایران از ۶.۸ فرزند به ازای هر زن در دهه ۱۳۶۰ به ۱.۷ فرزند در سال‌های اخیر کاهش یافته است. این کاهش زاد و ولد، همراه با افزایش امید به زندگی (حدود ۷۶ سال برای مردان و ۷۸ سال برای زنان)، زمینه‌ساز سرعت گرفتن پیری جمعیت شده است.
پیامدهای این روند شامل کاهش نیروی کار، فشار بیشتر بر سیستم‌های بازنشستگی و سلامتدو کاهش رشد اقتصادی خواهد بود.
ایران باید با اتخاذ سیاست‌های مؤثر برای افزایش زاد و ولد، بهبود شرایط اقتصادی جوانان و ایجاد زیرساخت‌های رفاهی مناسب از عواقب این بحران پیشگیری کند. در غیر این صورت، کشور با چالش‌های عمیق اجتماعی و اقتصادی روبه‌رو خواهد شد.
بحران پیری جمعیت مسئله‌ای جهانی است که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی عمیقی به دنبال دارد. اروپا و آسیا در خط مقدم این بحران قرار دارند درحالی‌که آفریقا و اقیانوسیه همچنان فرصت دارند تا با برنامه‌ریزی‌های مناسب از این چالش جلوگیری کنند. ایران نیز با روند فعلی باید فوراً اقداماتی جدی در زمینه مدیریت بحران جمعیتی انجام دهد تا از پیامدهای منفی آن بکاهد.
نورنیوز