نور نیوز-گروه اجتماعی: آخرین پیمایش های انجام شده در خصوص میزان استفاده ایرانیان از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی نشان می دهد که طی سال‌های اخیر، اینستاگرام، محبوب‌ترین پلتفرم اجتماعی در ایران بوده است. در بازه زمانی ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳، تحولات چشمگیری در میزان نفوذ و نوع استفاده کاربران ایرانی از این پلتفرم رخ داده است.
بر اساس گزارش‌های آماری، تعداد صفحات پرمخاطب ایرانی، شامل آن‌هایی که بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده دارند، نزدیک به چهار برابر شده است. جالب توجه اینکه، نرخ رشد این صفحات در سال ۱۴۰۳ به ۲۳ درصد رسیده است، رشدی که برای دومین سال متوالی شتاب بیشتری یافته و بیانگر گسترش سریع این شبکه در میان ایرانیان است.
تغییر در ماهیت محتواهای محبوب
یکی از روندهای مهم، کاهش سهم صفحات «طنز و سرگرمی» در بین صفحات پرمخاطب است که برای چهارمین سال متوالی ادامه داشته است. در مقابل، صفحات «آموزشی» و «کسب‌وکار» توانسته‌اند جایگاه برجسته‌تری پیدا کنند. این پیشرفت تا حدی بوده که اگر این روند ادامه یابد، صفحات آموزشی احتمالاً طی دو تا سه سال آینده به رتبه نخست صفحات محبوب خواهند رسید.
همچنین، سهم سلبریتی‌ها در حوزه‌هایی چون موسیقی، سینما و ورزش از ۳۲ درصد در سال ۱۳۹۸ به ۲۱ درصد در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است. این کاهش نه تنها نشان‌دهنده تغییر علایق کاربران است، بلکه گویای این نکته است که اینستاگرام دیگر تنها عرصه‌ای برای شهرت افراد مشهور نیست و محتوای کاربردی‌تر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
افزایش تنوع در محتواها
روندی دیگر که شایسته توجه است، کاهش صفحات حاوی محتوای غیراخلاقی از ۱۰ درصد به کمتر از ۱ درصد است. در عین حال، صفحات «سبک زندگی» به رشد ملایم خود ادامه داده و سهم‌شان به ۷ درصد رسیده است. صفحات «گردشگری»، «احساسی» و «مذهبی» نیز رشد تدریجی داشته‌اند. حتی صفحات خبری که در گذشته سهم ناچیزی داشتند، اکنون ۱ درصد از صفحات پرمخاطب را شامل می‌شوند.
افت شدید صفحات سیاسی
یکی از تغییرات مهم دیگر، کاهش قابل توجه صفحات سیاسی است. سهم این صفحات در سال ۱۴۰۳ به پایین‌ترین میزان خود از سال ۱۳۹۸ رسیده است. با این حال، کاهش حضور محتوای سیاسی به معنای حذف سیاست از اینستاگرام نیست. بلکه این کاهش نشان‌دهنده بحران بی‌اعتمادی میان کاربران نسبت به جریان‌های سیاسی است. در همین راستا، صفحاتی که به جریان‌های سیاسی اصلاح‌طلب مرتبط هستند، افت بیشتری در میزان دنبال‌کنندگان داشته‌اند، به طوری که میانگین دنبال‌کنندگان این صفحات اکنون کمتر از اصولگرایان است.
افزایش تولید محتوای داخلی
یکی از شاخص‌های مثبت، افزایش سهم صفحات پرمخاطب داخلی است. این رقم از ۷۶ درصد در سال ۱۳۹۸ به ۸۱.۴ درصد در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است که بیانگر تقویت تولید محتوا توسط کاربران ایرانی است. این رشد نشان‌دهنده توانایی بیشتر تولیدکنندگان داخلی برای جذب مخاطب و توسعه فضای دیجیتال بومی است.
روندهای تحولی اینستاگرام در ایران، علاوه بر رشد کمّی، به سمت تنوع و تکثر کیفی در حرکت است. در حالی که سهم محتوای سرگرم‌کننده کاهش یافته، موضوعات آموزشی، مذهبی و کسب‌وکار محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند. هرچند کاهش صفحات سیاسی ممکن است نشانه سیاست‌زدایی به نظر برسد، اما این تغییر بیشتر به بحران نمایندگی سیاسی و بی‌اعتمادی کاربران بازمی‌گردد.
این تحولات نشان می دهد که علی رغم وجود برخی نگرانی ها، کاربران ایرانی با استفاده از ظرفیتهای گسترده اینستاگرام در حال تبدیل کردن فضای آن به بستری برای آموزش و کسب و کار هستند و صفحات با محتوای سرگرمی بشدت در حال کاهش می باشند. تداوم این روند می تواند زمینه ساز شکل گیری تحولات فرهنگی و اجتماعی عمیق تر در میان جامعه متنوع و متکثر کاربران اینستاگرام باشد.
نورنیوز