نورنیوز-گروه سیاسی: این قضات حجت‌الاسلام‌والمسلمین رازینی، رئیس شعبه ۳۹ و حجت‌الاسلام‌والمسلمین مقیسه، رئیس شعبه ۵۳ دیوان عالی کشور بودند. فرد مسلح به سرعت اقدام به خودکشی می‌کند». این دو قاضی به دلیل پرونده‌هایی که در سال‌های گذشته به عهده داشتند، شناخته شده بودند. خبر ترور دو قاضی دیوان مانند آنچه در جامعه نسبت به جنایات اسرائیل در غزه شاهد بودیم قطعاً واکنش‌هایی متفاوت در جامعه به دنبال خواهد داشت، ولو اینکه یک بخش از آن در رسانه‌های رسمی تجلی می‌کند و بخش دیگری که امکان ابراز در رسانه‌های رسمی ندارد در شبکه‌های اجتماعی یا رسانه‌های مخالف بروز خواهد کرد.
همه اینها زنگ خطرهایی است که شنیده نمی‌شوند و با واکنش‌های عاطفی از کنار آن می‌گذرند. در تحلیل اولیه این اتفاق را ناشی از نفوذ خوانده‌اند. چنان‌که درباره عامل ترور دو قاضی برخی نوشتند، آبدارچی دیوان که عامل ترور بوده و همان جا خود را هم کشته، نفوذی بوده است. پیشگیری از اقدامات خشونت‌آمیز نیازمند ریشه‌یابی است.
در این ریشه‌یابی است که معلوم می‌شود چرا سربازگیری برای سرویس‌های امنیتی و سازمان‌های سیاسی برانداز در یک جامعه اینقدر آسان است که می‌توان برای ترور فخری‌زاده و هنیه با آن همه چتر امنیتی و ده‌ها تن دیگر تا عملیات سرقت کامیونی اسناد سری و … در ایران یا ترور رهبران حزب‌الله در لبنان عامل نفوذی جذب کرد، آن هم افرادی که حاضر باشند، عملیات انتحاری هم انجام بدهند اما در جامعه دیگری بسیار دشوار است؟
در دیدگاه حقوق بشری، ترور و خشونت به هر شکل و به هر شیوه‌ای مردود است. یکی از دلایل و عوامل پایداری خشونت این است که معمولاً در هر خشونتی یک طرف قربانی و یک طرف خشنود می‌شود و چون هر بار، هر کدام دنبال انتقام و کسب رضایت بیشتر هستند، چرخه انتقام ادامه می‌یابد.
در سال‌های گذشته بارها قضات دیگری هم هدف ترور قرار گرفته‌اند. در یک نظام خردورز یک بار که حوادثی از قبیل ترور یا شورش رخ دهد به فوریت آسیب‌شناسی و از تکرار آن پیشگیری می‌کنند. باید با عقلانیت و درایت از بروز تکرار این حوادث، با بررسی ریشه‌یابی آن، جلوگیری کرد.
در اوج جنبش مهسا در دیدار با یکی از قضات گفتم آنچه رخ داده برای شما غیرمنتظره بوده اما متخصصان علوم اجتماعی از مدت‌ها پیش احتمال وقوع چنین حوادثی را پیش‌بینی کرده و هشدار داده بودند اما گوش شنوایی نبود و با مسائل فقط برخورد امنیتی و قضایی شده است. همچنین گفتم ممکن است اعتراضات خاموش بشود و مانند دفعات قبل احساس پیروزی یافته و همه را به دشمن نسبت بدهند اما ممکن است حوادث بعدی یا با شدت بیشتر رخ بدهد یا گرایشات تروریستی رشد کند و افرادی که لزوماً به هیچ سازمان سیاسی هم وابسته نیستند، متوسل به روش‌های انتحاری شوند و کثرت وجود سلاح‌های غیرمجاز این تهدیدها را جدی‌تر می‌کند. به جای برخوردهای تنبیهی باید علت نارضایتی‌ها را از بین برد.
بعد از آن گفت‌وگو تا امروز نزدیک به ۳۰ مورد ترور در تهران و شهرهای مختلف، خبری شده و این غیر از مواردی است که اطلاع‌رسانی نشده‌اند. این همه اقدام در فاصله زمانی کم، معنی‌دار و قابل توجه بوده اما روندی که در گذشته در برخورد با منتقدین و ناراضیان وجود داشته همچنان ادامه دارد.
* جامعه‌شناس و پژوهشگر حقوق‌بشر
سازندگی