×
سیاسی
شناسه خبر : 208603
تاریخ انتشار :

26 دی؛ روزی که «شاه فرار کرد»

26 دی‌ماه 57 محمدرضا پهلوی خاک ایران را در حالی ترک کرد که تا زمان فوتش در بین 6 کشور دنیا آواره و سرگردان بود.

نورنیوز-گروه سیاسی: روز 26 دی‌ماه 1357 ساعت  13:08، محمدرضا پهلوی به‌همراه همسرش فرح، خاک ایران را به مقصد مصر ترک کرد. شاپور بختیار نخست‌وزیر، جواد سعید رئیس مجلس شورای ملی، علینقی اردلان وزیر دربار و جمعی از وابستگان درباری برای بدرقه وی حضور داشتند.

شاه در فرودگاه علت سفر خود به خارج را اینگونه توصیف کرد "مدتی است احساس خستگی می‌کنم و احتیاج به استراحت دارم. ضمناً گفته بودم پس از این که خیالم راحت شود و دولت مستقر گردد، به مسافرت خواهم رفت."

سه روز قبل از فرار، شاه شورای سلطنت را تشکیل می‌دهد تا این شورا موجبات استمرار حکومتش و امکان مذاکره با سران انقلاب را فراهم کند که البته در این هدف ناکام ماند.

آسوان؛ اولین مقصد شاه آواره

شاه پس از خروج از کشور در 26 دی 1357 به مصر رفت و در آسوان مورد استقبال انور سادات دیکتاتور مصر قرار گرفت. در پاییز سال 57، جهان سادات همسر رئیس‌جمهور مصر در تماس تلفنی با فرح از شاه و همسرش برای سفر به آسوان دعوت کرد و گفت:"فرح بیایید اینجا، ما در انتظارتان هستیم."

علت انتخاب مصر به‌عنوان مقصد اول و آخر شاه در دوران آوارگی به تاریخچه روابط خانوادگی پهلوی‌ها با خاندان سلطنتی مصر باز می‌گشت. محمدرضا پهلوی همسری مصری(فوزیه دختر ملک فواد) داشت که در انتخاب این مقصد بی‌تأثیر نبود.

شاه و همراهانش در هتل ابروی(oberoi) که در جزیره‌ای میان رود نیل بنا شده، اقامت کردند. آنها پنج روز در اسوان بسر بردند و ملاقات کنندگان زیادی نداشتند. در این مدت یکی از اشخاصی که تلفنی تماس گرفت کنستانتین، پادشاه سابق یونان بود. همچنین ژرژ فلاندرن پزشک فرانسوی که از پنج سال پیش سرطان شاه را معالجه می‌کرد با او دیدار کرد اما حتی خود شاه وسعت بیماری‌اش را نفهمیده بود.

26+دی؛+روزی+که+«شاه+فرار+کرد»
چند ساعت قبل از عزیمت شاه و همراهانش به آمریکا، سفیر مراکش در مصر به دیدار او رفت و دعوت ملک حسن دوم پادشاه مراکش را به محمدرضا پهلوی ابلاغ کرد و اینگونه مقصد دوم شاه مشخص شد.

اقامت شاه در مراکش و بازگشت امام خمینی(ره) به ایران

شاه به دعوت پادشاه مراکش به آن کشور رفت ولی در "رباط" تشریفات رسمی از وی به عمل نیامد. شاه پس از دیداری با ملک حسن، در کاخ "جنان‌‌الکبیر" اقامت کرد. شاه 67 روز در این کاخ ماند و در طول این مدت، امام خمینی بعد از 14 سال تبعید از نوفل‌لوشاتو به تهران آمد و 10 روز بعد انقلاب اسلامی در 22 بهمن به پیروزی رسید.

در مدت زمان دو ماهه اقامت شاه در مراکش، اکثر درباریان و اطرافیان شاه که وی را در خروج از ایران به مصر و از آنجا تا مراکش همراهی کرده بودند، به تدریج رهسپار اروپا و آمریکا شدند. تنها جمعی از خدمه بودند که شاه را هنگام ترک مراکش همراهی کردند.

ملک حسن که قصد داشت روابط سیاسی خود را با نظام تازه تأسیس ایران حفظ کند مایل نبود اقامت شاه طولانی شود. محمدرضا پهلوی در شرایطی که نتوانسته بود کشوری را به عنوان پناهگاه بیابد، به پیشنهاد مشترک راکفلر و کیسینجر مجبور شد به باهاما در آمریکای مرکزی برود.

سفر به آمریکای مرکزی و ممانعت انگلستان از پذیرش شاه

وی با هواپیمای اختصاصی سلطان حسن، صبح روز 10 فروردین 58 فرودگاه رباط را به مقصد جزایر باهاما ترک کرد. شاه 70 روز در این جزیره به سر برد. در همین مجمع‌الجزایر بود که شاه توسط پزشکان اعزامی از فرانسه، از سرطان غدد لنفاوی مطلع شد. طبق اسناد منتشر شده از آرشیو ملی بریتانیا، در زمان اقامت شاه در باهاما، انگلستان ماموری سری به باهاما اعزام می‌کند که به شاه پیام دهند که بریتانیا آمادگی پذیرش وی را ندارد.

شاه و باقی‌مانده همراهان روز 20 خرداد 1358 با یک هواپیمای کرایه‌ای از باهاما راهی مکزیک شدند و در یک خانه ویلایی که قبلاً برای اقامت آنان در نظر گرفته شده بود، مستقر شدند.  شاه در این مدت از یک تومور سرطانی بدخیم و یرقان شدید رنج می‌برد. پس از 4 ماه اقامت در مکزیک وی مطلع شد که دولت کارتر با سفر او به آمریکا صرفاً با هدف معالجه بیماری موافقت کرده است. پس در 30 مهر 58، مکزیکوسیتی را به مقصد بیمارستان نیویورک  ترک کرد.

شاهنشاه به آمریکا می‌رود

شاه 54 روز در بیمارستان نیویورک بستری شد. در این مدت دو بار تحت عمل جراحی طحال و کیسه صفرا قرار گرفت. کمتر از دو هفته پس از ورود شاه به این بیمارستان، لانه جاسوسی سفارت آمریکا در تهران به تصرف دانشجویان مسلمان پیرو خط امام درآمد و این امر کارتر را نسبت به عدم حضور شاه در آمریکا متقاعد کرد. مکزیک نیز به شاه اطلاع داد که بعد از تصرف سفارت امریکا در تهران، دولت مکزیکوسیتی به خاطر حفظ روابط سیاسی خود با حکومت تهران مایل به میزبانی مجدد شاه نیست.

بدترین لحظه برای شاه و همسرش زمانی بود که در 11 آذر 58 از بیمارستان نیویورک مرخص شدند ولی هنوز مقصدی برای سفر نداشتند. در نتیجه با یک هواپیمای نیروی هوایی آمریکا به مقصد تگزاس پرواز کردند تا 2 هفته باقی مانده از روادید خود را در آنجا در داخل آپارتمانی کوچک بگذرانند اما در حین راه به همراهان آمریکایی خبر رسید که آن آپارتمان هنوز آماده نیست. شاه و همسرش را به مکانی که بعداً معلوم شد، مرکزی برای نگهداری بیماران روانی است، بردند. فرح برای نخستین بار با فریاد به همراهان آمریکایی خود اعتراض کرد و گفت "آیا ما در اینجا زندانی هستیم؟ آیا کارتر ما را زندانی کرده است؟ ما در این جا دیوانه خواهیم شد؟ باید بیرون برویم و ..."

مقامات آمریکایی با پایان مهلت اقامت شاه در آمریکا به وی اطلاع دادند که به دلیل عواقب ناشی از تصرف سفارت آمریکا در تهران، امکان تمدید روادید وی وجود ندارد و به همین دلیل در پاناما جایی مناسب برای اقامت وی و همسرش در نظر گرفته شده است. شاه که غیر از پذیرفتن، چاره‌ دیگری نداشت به اتفاق همسرش در 24 آذر 1358 با هواپیمای نیروی هوایی آمریکا از فرودگاه تگزاس به پاناما در آمریکای مرکزی برده شدند.

پاناما و ترس شاه از استرداد به ایران

وقتی شاه و فرح در پاناماسیتی از هواپیما خارج می‌شدند تنها جمعی از سربازان گارد ملی پاناما، افسران امنیتی، دستیاران "عمر توریخوس" دیکتاتور پاناما و سفیر آمریکا کسی در فرودگاه نبود. شاه، همسرش و پزشک مخصوص آنها با هلیکوپتر از فرودگاه به یک پایگاه در جزیره‌ای به نام "کونتا دورا" متعلق به پاناما انتقال داده شدند.

شاه در پاناما با دو دردسر روبه‌رو بود. اول شدت گرفتن بیماری شاه که وی مایل نبود پزشکان پانامایی بدون اطلاع از ماهیت و عمق بیماری‌اش معالجات را از صفر شروع کنند و دیگری اطلاعاتی که براساس آن مقامات وزارت خارجه دولت ایران در تماس مداوم با مقامات پانامایی بودند تا بتوانند راهی برای استرداد شاه پیدا کنند. در واقع در پاناما بحث استرداد شاه قوت گرفته بود و کارتر قصد داشت با تحویل شاه بر سر گروگان‌های آمریکایی جانه‌زنی کند.

براساس کتاب "دخترم فرح" نوشته فریده دیبا مادر فرح پهلوی، عمر توریخوس انسان بسیار بی‌ادبی بوده و به هیچ‌وجه آداب گفت‌و‌گوی دیپلماتیک را رعایت نمی‌کرد. توریخوس شاه را «چوپن» می‌نامید یعنی تفاله! با همه این مشکلات، شاه و همسرش 100 روز در پاناما ماندند و سپس به اصرار همسر رئیس‌جمهور مصر، روز سوم فروردین 1359 با یک هواپیمای پانامایی رهسپار قاهره شدند.

مصر؛ آخرین مقصد آخرین پادشاه ایران

در 2 تیر 1358 و زمان اقامت شاه در مکزیک،  انورسادات از پارلمان مصر تقاضا کرده بود قطعنامه‌ای تصویب کند و به شاه اجازه دهد تا به عنوان پناهنده سیاسی برای همیشه در مصر بماند. این پیشنهاد سادات با 384 رای موافق در برابر 8 رای مخالف تصویب شد.

شاه روز 8 فروردین 59 در بیمارستان معادی قاهره تحت عمل جراحی طحال و کبد قرارگرفت. آزمایش‌های انجام شده بر روی بافت‌ها نشان می‌‌داد سرطان بدخیم تمامی سیستم خون و کبد وی را فرا گرفته است. همه پزشکان سرشناس مصری به رهبری یک متخصص قلب که پزشک شخصی سادات بود، در بیمارستان معادی حضور داشتند. حال عمومی شاه در اقامت دومش در مصر هفته به هفته و ماه به ماه وخیم‌تر شد تا اینکه 4 ماه پس از سفر دوم خود به مصر در 5 مرداد 1359 درگذشت.

به گزارش تسنیم، شاه را در مسجد رفاعی قاهره به خاک سپردند. همان مسجدی که جنازه رضا شاه بعد از فوت در آفریقای جنوبی مدتی در این مسجد به خاک سپرده شده بود. ملک فاروق پادشاه اسبق مصر و برادر زن محمدرضا پهلوی نیز در همین مسجد دفن است. تقدیر آخرین شاه دیکتاتور ایران این بود که مانند پدرش وی نیز در آوارگی و غربت دنیا را ترک کند.


نظرات
آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
پادکست | یک قاشق ریز پلاستیک در مغز ما
سامانه بارشی جدید پنجشنبه وارد پایتخت می‌شود/ شروع آلودگی هوا از فردا
نامزدهای دریافت سیمرغ جشنواره فیلم فجر چهل و سوم مشخص شدند
رئیسی: سن مادران در اولین فرزند به 27 سال رسیده است
اسلامی: گسترش تعامل بخش دولتی و خصوصی منجر به توسعه اقتصاد معدن می‌شود
خدای جنگ؛ تلنگری که باید دیده شود
پلیس‌راه نسبت یخ‌زدگی معابر و انسداد محورهای مواصلاتی هشدار داد
زمان دیدارهای پرسپولیس و استقلال در جام حذفی تغییر کرد
ترامپ پرونده توییتر را مختومه اعلام کرد
ظریف درباره «خدای جنگ» چه گفت؟
واکنش سردار تنگسیری و وزیر نفت به تهدید ترامپ
ترامپ: با ایران توافق کنیم، اسرائیل آن‌ها را بمباران نخواهد کرد!
تاثیر الگوی استفاده والدین از تلفن همراه بر دسترسی بیشتری فرزندان به محتوای بزرگسالان
اسلامی: سیاه‌نمایی‌ها به روح و روان مردم آسیب می‌زند
محاکمه جراح 73 ساله به اتهام تجازو به 299 کودک
الجولانی به کویت سفر می‌کند
سکه و دلار در اوج/ گرانی‌ها ادامه‌دار شد/ سکه در مرز 80 میلیون
7 فیلم برتر آرای تماشاگران روز نهم جشنواره فیلم فجر 43
برپایی راهپیمایی22 بهمن فردا در کشور/پوشش مراسم با حضور 7200 خبرنگار و عکاس داخلی و خارجی
عنوان بهترین دروازه‌بان جوان آسیا به محمد خلیفه رسید
ورزشگاه میزبانی تیم های استقلال و پرسپولیس مشخص شد
نفوذ اطلاعاتی امنیتی ایران در درون رژیم صهیونیستی
مهاجم استقلال به شهرآورد می‌رسد؟
عنوان هشتم کیادربندسری در مارپیچ کوچک
اعلام زمان واریز عیدی بازنشستگان/ مبلغ عیدی به ازای هر فرزند چقدر است؟
آخرین وضعیت پرونده نازگل 7 ساله
در بورس طلا خالی فروشی نداریم/هشدار درباره پلتفرم های فروش طلا
شایعه استعفای رئیس‌جمهور از زبان الیاس حضرتی
آغاز پیش فروش و فروش فوق‌العاده ایران خودرو
مدارس مناطق 1 تا 5 تهران غیرحضوری شد
پرداخت 100 میلیارد دلاری امریکا به افراد «ناشناس»
حزب الله با صلابت بر خواهد گشت
تکذیب عرضه خودروهای مدل 1404
مبلغ طرح ترافیک سال 1404 اعلام شد
اجلاس فوق‌العاده سران کشورهای عربی درمورد غزه؛ 9 اسفند در قاهره
«بچه مردم»؛ سینمایی بین خیال و واقعیت
فارسینما؛ جایزه‌ای برای زبان فارسی در سینما
برگزاری نشست اضطراری وزرای سازمان همکاری اسلامی‌ برای تصمیم‌گیری درباره کوچاندن مردم غزه
چرا سیب‌زمینی در میادین نایاب شد؟مسئولان همچنان تکذیب می‌کنند!
مخالفت قاطع عربستان با اظهارات نتانیاهو درباره کوچاندن مردم غزه
مدار دیپلماسی | چرا مذاکره با آمریکا بی نتیجه است ؟
دستور دادستان کل کشور برای تشدید اقدامات نظارتی بر بازار در رمضان و عید
ترامپ و رویای تغییر نظم در منطقه و واقعیت‌های عربی
بازداشت دختر نیمه عریان در تهران/ فیلمبردارش هم دستگیر شد
دولت در شرایط جدید چگونه باید کشور را اداره کند؟
عرضه گسترده سکه از 21 بهمن
برف و باران در نیمه شمالی کشور/امدادرسانی به بیش از 15 هزار نفر
پادکست | مروری بر مطبوعات یکشنبه 21 بهمن
یک مقام آمریکایی: موج اخراج مهاجران از لس‌آنجلس آغاز می‌شود
از «شاه نقش» تا «فریاد»، سینما در هر لحظه هیجان‌انگیزتر می‌شود!