نورنیوز-گروه بین‌الملل: در دوره اول ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» در ایالات متحده، پادشاهی‌های ثروتمند خلیج فارس روابطی هماهنگ با دولت او داشتند. اکنون نیز که او برای بازگشت به کاخ سفید آماده می‌شود، رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌طور کلی از بازگشت او استقبال کردند اما این بار، به نظر می‌رسد که این کشورها و ترامپ در چندین موضوع اساسی، مانند رژیم صهیونیستی و ایران اختلاف نظر دارند. تفاوت در سیاست‌های حوزه انرژی نیز می‌تواند دلیل اصطکاک باشد.
اگرچه بعید است که میان واشنگتن و متحدانش در خلیج فارس تنش یا گسست عمده وجود داشته باشد، ترامپ در دولت آینده خود با منطقه‌ای روبرو خواهد شد که از زمان آغاز جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه در هفت اکتبر ۲۰۲۳، شاهد تغییرات شدیدی بوده است.
روزنامه نیویورک‌تایمز با انتشار این مقدمه به تلفات گسترده جنگ غزه و کشیده شدن جنگ به جنوب لبنان اشاره کرد و نوشت: اکنون، در حالی‌که ترامپ کابینه خود را پر از جنگ‌طلب‌های ضد ایران و مدافعان سرسخت اسرائیل می‌کند، رهبران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس علناً خواستار اتخاذ موضع ملایم‌تر در قبال ایران و اتخاذ رویکردی سخت‌تر در قبال اسرائیل شده‌اند. آنها به‌علاوه از ایالات متحده خواسته‌اند که همچنان با منطقه تعامل داشته باشد.
در حال حاضر، به نظر می‌رسد که دولت ترامپ مشتاق تعامل با برخی کشورهای خلیج فارس، از جمله عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی است.
تعامل در غرب آسیا
روزنامه آمریکایی با اشاره به سفر اخیر «استیو ویتکاف» گزینه ترامپ به‌عنوان فرستاده او در غرب آسیا و «اریک ترامپ» پسر رئیس جمهور منتخب به امارات متحده عربی و عربستان سعودی به بررسی دقیق‌تر مسائلی پرداخت که دونالد ترامپ در پیشبرد روابط در حال تحول با متحدان سنتی خود در خلیج فارس با آنها مواجه است.
یکی از واضح‌ترین درخواست‌ها از ترامپ در خلیج فارس، «پرهیز از دستور کار انزواطلبی» از سوی شاهزاده «ترکی الفیصل» رئیس سابق سرویس‌های اطلاعاتی عربستان سعودی بود.
شاهزاده سعودی در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس جمهور منتخب آمریکا که در نوامبر در روزنامه نشنال چاپ ابوظبی منتشر شد، به سوءقصد علیه ترامپ اشاره کرد و اعتقاد خود را به این موضوع ابراز کرد که «خدا جان او را حفظ کرد»، به‌طوری که اکنون ترامپ می‌تواند به کاری که به عقیده ترکی الفیصل در دوره اول ریاست جمهوری خود در منطقه آغاز کرده بود، ادامه دهد.
او خاطر نشان کرد که این مأموریت «ایجاد صلح» بود.
بنابر ادعای نیویورک‌تایمز، توافق عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، موسوم به «توافق ابراهیم» که در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ حاصل شد، گامی در راستای برقراری صلح در غرب آسیا بوده است.
اتخاذ رویکرد سخت‌تر درقبال رژیم صهیونیستی
رسانه آمریکایی در ادامه نوشت: در رابطه با اسرائیل، چشمگیرترین تغییر در خلیج فارس از سوی «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی عربستان رخ داده است. او که اخیرا در نشست اتحادیه عرب در ریاض سخنرانی می‌کرد، برای اولین بار جنگ اسرائیل در غزه را «نسل‌کشی» خواند.
طبق این گزارش درست قبل از شروع جنگ در غزه در اکتبر ۲۰۲۳، به نظر می‌رسید که عربستان سعودی در آستانه برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل بدون انجام پیش شرط دیرینه خود مبنی بر ایجاد یک کشور فلسطینی است. چنین توافقی می‌توانست غرب آسیا را تغییر دهد. اما اظهارات اخیر محمد بن سلمان حاکی از آن است که هرگونه توافق عادی‌سازی بسیار دور است.
او علاوه بر موضع‌گیری خود در مورد نسل‌کشی غزه تصریح کرده است تا زمانی که کشور فلسطین تشکیل نشود، عربستان سعودی با اسرائیل روابط دیپلماتیک برقرار نخواهد کرد. با توجه به مخالفت شدید با چنین چیزی در کابینه «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، این یک چشم‌انداز دور خواهد بود.
امارات متحده عربی، یکی دیگر از امضاکنندگان توافقنامه ابراهیم نیز نشان داده که خواهان موضع سخت‌گیرانه در قبال اسرائیل است.
«عبدالله بن زاید» وزیر امور خارجه امارات متحده عربی هفته گذشته به همتای صهیونیستی خود گفت که امارات از هیچ تلاشی برای حمایت از فلسطینیان دریغ نخواهد کرد.
به‌رغم موضع علنی عربستان سعودی در مورد عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، دیپلمات‌های آمریکایی اشاره کرده‌اند که این پادشاهی ممکن است به‌طور خصوصی برای پیشبرد این توافق در دوره ریاست جمهوری دوم ترامپ، مشروط به برقراری آتش‌بس دائمی در غزه و تعهد ملموس اسرائیل در مسیر رسیدن به کشور فلسطین اقدام کند.
«آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه کنونی ایالات متحده روز چهارشنبه گفت: اگر فرصتی برای آتش‌بس در غزه و همچنین تفاهم در مسیری رو به جلو برای فلسطینیان فراهم شود، همه این‌ها آماده است. بنابراین، فرصت فوق‌العاده‌ای در اینجا وجود دارد.
تنش‌زدایی با ایران
به نوشته نیویورک‌تایمز، هم عربستان سعودی و هم امارات متحده عربی در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ از موضع جنگ‌طلبانه دولت او در قبال ایران حمایت کردند و تهران را رقیب خطرناکی در منطقه می‌دیدند.
طبق این گزارش، آنها هنگامی که ترامپ در سال ۲۰۱۸ ایالات متحده را از توافق هستهای با ایران خارج کرد، از این اقدام و همچنین از تصمیم او برای صدور فرمان اقدام تروریستی در به‌شهادت‌رساندن حاج «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استقبال کردند.
نیویورک‌تایمز در ادامه نوشت: اما پویایی منطقه از دوره اول ریاست جمهوری ترامپ به شدت تغییر کرده است. عربستان سعودی و ایران در مارس ۲۰۲۳ به توافقی دست یافتند که تنش‌ها را در خلیج فارس کاهش داد و درها را به روی تماس‌های دیپلماتیک میان ۲ کشور در سطح بالا باز کرد.
به‌عنوان مثال، بحرین پس از سال‌ها تنش با ایران، به دولت ایران پیشنهاد بهبود روابط داده است، به‌طوری که «حمد بن عیسی آل خلیفه» پادشاه این کشور گفته است که «دلیلی برای به تاخیر انداختن از سرگیری روابط دیپلماتیک وجود ندارد». این کشور پادشاهی کوچک همچنین هدف قرار دادن ایران توسط اسرائیل در اکتبر گذشته را محکوم کرد.
برای عربستان سعودی، هدف روشن است: ایجاد یک فضای منطقه‌ای باثبات برای تحقق رویای شاهزاده محمد بن سلمان برای تنوع بخشیدن به اقتصاد عربستان که وابسته به نفت است. برای ایران نیز باتوجه به وضعیت منطقه، آشتی با ریاض به یک ضرورت تبدیل شده است.
همچنین نشانه‌هایی مبنی بر این وجود دارد که ایران ممکن است آماده مذاکره با دولت آینده ترامپ باشد. بسیاری از مقامات سابق، کارشناسان و سرمقاله‌های روزنامه‌ها در ایران آشکارا خواستار تعامل دولت با دونالد ترامپ شده‌اند.
تاکنون، ترامپ نیز دست کم در ترسیم مسیری متفاوت از کارزار «فشار حداکثری» در دوره اول ریاست جمهوری خود علیه ایران دیده شده است. ترامپ در ماه سپتامبر با تکیه بر ادعاها درباره وجود ظرفیت دستیابی به تسلیحات هستهای در ایران گفت: ما باید توافق کنیم، زیرا (رویارویی با) عواقب آن غیرممکن خواهد بود.
اختلافات احتمالی بر سر نفت
این روزنامه مساله نفت را یکی دیگر از موارد اصطکاک میان دولت آینده ترامپ و کشورهای حاشیه خلیج فارس برشمرد و نوشت: در حالی‌که به نظر می‌رسد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، شامل بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی پذیرای رویکرد معاملاتی ترامپ در حوزه دیپلماسی هستند، آنها ممکن است خود را در تضاد با سیاست‌های اقتصادی او بیابند.
وعده اصلی مبارزات انتخاباتی او تقویت تولید نفت و گاز ایالات متحده بود، اقدامی که می‌تواند به اقتصادهای خلیج فارس آسیب برساند.
اگر ایالات متحده همان‌طور که ترامپ قول داده است، تولید نفت را افزایش دهد تولیدکنندگان در خلیج فارس شانس کمتری برای افزایش تولید بدون کاهش قیمت خواهند داشت.
«بادر السیف» یکی از کارشناسان موسسه تحقیقاتی «چتم هاوس» مستقر در لندن در گزارش اخیر خود گفت: افزایش اکتشاف و تولید نفت ایالات متحده، قیمت‌ها را کاهش می‌دهد و اقتصادهای نفت محور خلیج فارس را به خطر می‌اندازد.
همچنین انتظار می‌رود که ترامپ پروژه‌های گاز طبیعی مایع را تسریع، مجوزهای متوقف شده در دوره «جو بایدن» را معکوس کند و صادرات ایالات متحده، به ویژه به اروپا را افزایش دهد.
نیویورک‌تایمز نوشته قطر که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز علاوه بر ایالات متحده است، به احتمال زیاد بیشترین آسیب را خواهد دید اما تاکنون نگرانی‌های خود را کمرنگ جلوه داده است.
نورنیوز