نورنیوز-گروه اقتصادی: گزارش بانک مرکزی درباره وضعیت اقتصادی خانوارهای شهری ایران در سال ۱۴۰۲ تصویری از چالش‌های جدی اقتصادی و معیشتی در کشور ارائه می‌دهد. بر اساس این گزارش، هزینه‌های سالانه خانوارهای شهری به طور متوسط ۳۴۰ میلیون تومان بوده در حالی که درآمد متوسط آن‌ها تنها ۳۳۴ میلیون تومان برآورد شده است. این اختلاف منفی ۶ میلیون تومان، فشار اقتصادی بر خانوارها را نشان می‌دهد و حکایت از ناکافی بودن درآمدها برای پوشش هزینه‌های زندگی دارد.
ترکیب هزینه‌ها و جایگاه مسکن
بر اساس نمودار سهم هزینه‌ها، مسکن با ۳۴.۷ درصد از کل هزینه‌ها بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. این آمار بیانگر وابستگی شدید خانوارهای شهری به هزینه‌های مسکن است که با توجه به افزایش قیمتها در سال‌های اخیر، فشار زیادی بر خانواده‌ها وارد می‌کند. پس از آن، مواد غذایی و خوراک با سهم ۲۹.۹ درصد قرار دارد که نشان می‌دهد سبد هزینه خانوار همچنان عمدتاً به نیازهای اساسی محدود است.
افزایش ۴۴ درصدی سبد هزینه خانوار نسبت به سال ۱۴۰۱، یکی دیگر از نکات مهم این گزارش است. این افزایش نشان‌دهنده تورم فزاینده‌ای است که توان خرید خانوارها را کاهش داده و باعث کوچک شدن سهم سایر هزینه‌های مهم مانند تفریح و آموزش شده است.
درآمدها و منابع آن
درآمدهای خانوارهای شهری در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته ۴۷.۴ درصد افزایش یافته است. هرچند این رشد درآمد در نگاه اول امیدوارکننده به نظر می‌رسد، اما واقعیت این است که رشد درآمدها نتوانسته از افزایش هزینه‌ها پیشی بگیرد. حقوق‌بگیران بخش دولتی با رشد درآمد ۳۶.۸ درصدی کمترین میزان افزایش را داشته‌اند، در حالی که درآمد حاصل از فروش کالاهای دست‌دوم با رشد ۵۲.۶ درصدی بیشترین سهم را داشته است. این نکته نشان‌دهنده وابستگی بیشتر خانواده‌ها به منابع غیرپایدار برای تأمین هزینه‌های خود است.
چالش‌ها و راهکارها
بررسی این آمارها نشان می‌دهد که خانوارهای شهری با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند. تورم بالا و رشد ناکافی درآمدها در کنار افزایش سهم هزینه‌های اساسی، همچون مسکن و مواد غذایی به کاهش کیفیت زندگی و محدود شدن انتخاب‌های خانوارها انجامیده است. وابستگی به درآمدهای غیرپایدار، مانند فروش کالاهای دست‌دوم، زنگ خطری برای ثبات اقتصادی خانوارها محسوب می‌شود.
برای مقابله با این چالش‌ها، سیاست‌گذاران باید برنامه‌هایی جهت کنترل تورم، حمایت از افزایش درآمدهای پایدار و کاهش فشار هزینه‌های مسکن اجرا کنند. از جمله اقدامات می‌توان به تسهیل شرایط ساخت‌وساز، حمایت از تولید داخلی و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار مسکن اشاره کرد. همچنین، افزایش دستمزدها به‌ویژه برای حقوق‌بگیران بخش دولتی و کاهش وابستگی به منابع غیرپایدار درآمدی می‌تواند گام‌های موثری در بهبود وضعیت اقتصادی خانوارها باشد.
گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که شکاف میان درآمدها و هزینه‌های خانوارهای شهری در سال ۱۴۰۲ به یک معضل جدی تبدیل شده است. سهم بالای هزینه‌های اساسی مانند مسکن و مواد غذایی از یک سو و رشد ناکافی درآمدها از سوی دیگر، نیاز به سیاست‌های حمایتی و برنامه‌ریزی دقیق‌تر در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی را برجسته می‌کند. توجه به این چالش‌ها و ارائه راه‌حل‌های مؤثر می‌تواند در بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی خانوارهای شهری ایران نقش مهمی ایفا کند.
نورنیوز