×
سیاسی
شناسه خبر : 208161
تاریخ انتشار : یکشنبه 1403/10/23 ساعت 09:32
ابعاد حقوقی انتقال پایتخت

ابراهیم ایوبی*

ابعاد حقوقی انتقال پایتخت

تغییر پایتخت که از تشکیل استان مهمتر خواهد بود به مصوبه مجلس نیاز دارد، هرچند این قانون و قانون اساسی در این زمینه ساکت هستند. دولت تصمیم خود را بی‌نیاز به تصویب قوه مقننه می‌داند. با تغییر پایتخت، تشکیلات حاکمیت از جمله ارکان قوای سه‌گانه و نهادهای وابسته از تهران به مکران منتقل خواهند شد.

نورنیوز-گروه سیاسی: هفته گذشته سخنگوی دولت از انتقال پایتخت به شهر «مکران» در جنوب استان سیستان و بلوچستان خبر داد. فاطمه مهاجرانی دلیل این تصمیم را مشکلات جمعیتی و کمبود آب در تهران عنوان کرد. همچنین با اعلام تشکیل دو شورا برای بررسی مشکلات پایتخت و اقتصاد دریا محور؛ اضافه کرد: «فعلاً در واقع داریم درباره این مسئله کار می‌کنیم تا بتوانیم موضوع را به سمتی ببریم که بهترین اثربخشی را داشته باشد اما موضوع آن قدر فوری نیست».

اما سومین سفر مسعود پزشکیان به استان سیستان و بلوچستان در مدت کوتاه ریاست‌جمهوری و برنامه بازدید از مکران، در کنار افتتاح 45 کیلومتر راه گذر بزرگراهی در نوار ساحلی مکران توسط وزیر راه و شهرسازی نشان می‌دهد موضوع جدی است. احمد وحیدی، وزیر پیشین کشور چند ماه پیش گفته بود، انتقال پایتخت به مبلغی حدود 1000 میلیارد دلار نیازمند است.

قدمت «پایتخت» یا مقر حکمرانان در ایران به هزاران سال پیش می‌رسد. از شهر «اَوان» در تمدن ایلام حدود 5000 سال پیش تا بعد‌ها هگمتانه (دوران مادها)، پاسارگاد (هخامنشیان)، نیشابور (طاهریان)، آمل (طبرستان)، سلطانیه (ایلخانیان) تا دوران معاصر که به اصفهان (صفویه)، مشهد (افشاریه)، شیراز (زندیه) و در نهایت تهران آقامحمدخان قاجار تهران را در سال 1165 پایتخت خود قرار داد که تا به امروز ادامه دارد. ایران در این 5000 سال حدود 50 پایتخت داشته است که نشانگر عدم ثبات سیاسی/اداری در کشور است.

گفته شده در دنیای معاصر 77 کشور جهان پایتخت خود را تغییر دادند  که حدود 30 مورد به یک قرن گذشته بر می‌گردد؛ از مشهورترین این جابه‌جایی‌ها در منطقه ما می‌توان به انتقال سنت پترزبورگ در روسیه، کراچی به اسلام‌آباد در پاکستان و آلماتی به نور سلطان در قزاقستان اشاره کرد. در قانون اساسی مشروطه که در سال 1285 خورسیدی به تصویب رسید، برای نخستین بار در یک متن حقوقی به پایتخت اشاره شد. اصل چهارم بیان می‌داشت: «پایتخت ایران طهران است».

این اصل در همه دوران قاجار و پهلوی رعایت شد. گرچه در اصل 22  پیش‌نویس اولیه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که  با مشارکت حقوقدانانی چون حسن حبیبی، ناصر کاتوزیان، محمدجعفر جعفری‌لنگرودی و... تهیه شد، آمده بود «مرکز کشور ایران، تهران است»؛ اما در متن نهایی قانون اساسی حذف شد. این اصل می‌توانست در فصل دوم با عنوان «زبان، خط، تاریخ و پرچم رسمی کشور» بیاید. قانون اساسی در خصوص مسائل جغرافیای سیاسی، تنها در اصل هفتاد و هشتم به موضوع ممنوعیت تغییرات مرزی به عنوان یک اصل و شروط سختگرایانه تغییر مرز کشور به شکل استثنائی چون تصویب چهارپنجم مجموع نمایندگان پرداخته است.

در دیگر اسناد بالادستی همچون سند «چشم‌انداز بیست ساله ایران در افق 1404 هجری شمسی» که سال آینده مدت آن به پایان می‌رسد، «سیاست‌های کلی نظام» و همچنین «قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران» سخنی از پایتخت و انتقال آن به میان نیامده است. سخنگوی دولت به تشکیل شورای اقتصاد دریامحور اشاره داشت اما دربند 4 «سیاست‌های کلی توسعه دریامحور» (16 آبان 1402) به طرح توسعه سواحل و جزایر جنوب، به‌ویژه مکران اشاره شده و نه انتقال پایتخت!«قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری» به پایتخت نمی‌پردازد؛ اما در تبصره یک ماده 9 ایجاد استان جدید را نیازمند تصویب مجلس شورای اسلامی می‌داند.

با این معیار، به نظر می‌رسد تغییر پایتخت که از تشکیل استان مهمتر خواهد بود به مصوبه مجلس نیاز دارد، هرچند این قانون و قانون اساسی در این زمینه ساکت هستند. دولت تصمیم خود را بی‌نیاز به تصویب قوه مقننه می‌داند. با تغییر پایتخت، تشکیلات حاکمیت از جمله ارکان قوای سه‌گانه و نهادهای وابسته  از تهران به مکران منتقل خواهند شد.

قوه مجریه همه وزارت‌خانه‌ها و معاونت‌ها را به محل جدید خواهد برد که برای انتقال کارکنان و خانواده‌های آنان به دلیل احتمال عدم موافقت همه کارمندان و نیز فقدان زیرساخت هوایی انتقال به دلیل بعد مسافت، باید فکری اندیشیده شود. قوه مقننه با سه رکن مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام به محل جدید می‌رود و ساختمان‌های تاریخی بهارستان و مجلس سنا به موزه تبدیل می‌شود.

مقر دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری از این پس مکران خواهد بود. نهادهای مرتبط با دستگاه قضا مانند کانون وکلای دادگستری مرکز، مرکزیت خود را از دست خواهد داد و تشکیلات اتحادیه کانون‌های وکلای دادگستری (اسکودا) در جنوب سیستان و بلوچستان تأسیس می‌شود. بهتر بود دولت پیش از اتخاذ تصمیم، موضوع را با کارشناسان مطرح می‌کرد.

* وکیل دادگستری

 


هم میهن
اخبار مرتبط
همه‌چیز درباره طرح انتقال پایتخت به مکران؛ آیا انتقال پایتخت شدنی است؟
پنج‌شنبه 1403/10/20 ساعت 16:00
نورنیوز ابعاد و پیامدهای طرح انتقال پایتخت به سواحل مکران را بررسی می کند؛
همه‌چیز درباره طرح انتقال پایتخت به مکران؛ آیا انتقال پایتخت شدنی است؟
بحث داغ انتقال پایتخت به مکران در کرانه‌های دریای عمان، این روزها نقل محافل سیاسی و اقتصادی است. امروز سفر رئیس‌جمهور به چابهار و زابل این انتقال را بیش از پیش جدی کرده، با این حال برخی آن را در حد یک ایده می‌دانند.
پایتخت پیشنهادی جدید ایران/ مکران کجاست؟ +فیلم
سه‌شنبه 1403/10/18 ساعت 17:49
پایتخت پیشنهادی جدید ایران/ مکران کجاست؟ +فیلم
بحث انتقال پیشنهادی پایتخت ایران از تهران به مکران به یکی از موضوعات اصلی برنامه‌ریزی‌های کلان کشور تبدیل شده است که این ایده، با هدف کاهش تمرکز جمعیتی و معضلات پایتخت فعلی، و نیز توسعه متوازن مناطق کمتر بهره‌مند کشور، از سوی کارشناسان و سیاست‌گذاران مورد توجه قرار گرفته است.
تصویب اساسنامه سازمان توسعه مکران کمک به توسعه منطقه مکران است
پنج‌شنبه 1402/05/26 ساعت 14:02
دبیر شورای توسعه مکران:
تصویب اساسنامه سازمان توسعه مکران کمک به توسعه منطقه مکران است
حسین دهقان از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواست که با رأی مثبت به دو فوریت اساسنامه سازمان توسعه مکران به توسعه منطقه مکران اقتصاد کشور کمک کنند.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
تامین برق یک شهر با راکتور هسته‌ای در حیاط پشتی خانه
زمستان بدون مازوت؟ ترس مجدد از خاموشی‌ها و آلودگی هوا
زنگ خطر پایان سیاست دوحزبی در انگلیس/ فاراژ در آستانه نخست‌وزیری؟
سخنان سید عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در نشست شورای امنیت سازمان ملل
مستند ایرانی جایزه جشنواره بوسان را گرفت
فرزند شهید نصرالله: آمریکا از طرح‌های شیطانی علیه کشورهای اسلامی استفاده می‌کند
مورایس: استقلال در حال رشد است
واکنش ایران به سخنرانی «نتانیاهو» در مجمع عمومی سازمان ملل در مقابل صندلی‌های خالی
ظریف: فعالسازی اسنپ‌بک، سودی برای اروپا نخواهد داشت
پزشکیان: اقدامات رئیس‌جمهور آمریکا منطقه را به سمت آتش سوق می‌دهد
آلمان: تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اعمال خواهند شد
کشورهای اسلامی برای مردم خود و ملت‌های مسلمان با توسعه همکاری‌ها امنیت و رفاه ایجاد کنند
تکذیب بازرسی آژانس در فردو و نطنز +فیلم
ترافیک سنگین در تمامی محور‌های ورودی تهران
چین: فعال کردن مکانیسم اسنپ‌بک به حل اختلافات کمکی نخواهد کرد.
تعقیب و گریز قاچاقچیان سوخت توسط پلیس هرمزگان
بن بست مذاکرات امنیتی بین اسرائیل و سوریه در آخرین لحظه
ایران جهان را به ایستادگی در برابر استانداردهای دوگانه و مزورانه فرامی‌خواند
شهادت 93 دانش‌آموز و 30 استاد دانشگاه در جنگ 12 روزه
اعلام زمان رای گیری شورای امنیت درباره ایران
وزیر خارجه عراق حمله به هر شهرونده عراقی را حمله به عراق دانست
جدول به روز لیگ برتر پس از بازی استقلال
تحقیر نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل
جنایت رژیم صهیونیستی توهین به کرامت انسانی است
استقلال(1) -شمس آذر (1) /توقف آبی پوشان در خانه+ فیلم
عرضه 11 محصول ایران‌خودرو بدون نیاز به حساب وکالتی
گروسی: نشانه‌ای درباره افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران وجود ندارد
تاکید نخست‌وزیر چین به افزایش اقدامات یک‌جانبه توسط برخی کشورها
ایران از مواضع تاجیکستان در جنگ 12 روزه تقدیر کرد
سایپا فردا پیش‌فروش جدید خود را کلید می‌زند
هاشمیان در نشست هیئت مدیره باشگاه پرسپولیس
اعتراف گروسی به غیر منصفانه بودن عدم بازرسی آژانس اتمی از اسرائیل
انتخاب قطر به عنوان میزبان والیبال قهرمانی جهان در سال 2029
مصرف بنزین در تابستان امسال رکورد زد
خلاصه بازی گل‌گهر 0-0 فولاد؛ دوئل لک و گروسیان! +فیلم
ادعای ترامپ: به پایان جنگ غزه نزدیک شده‌ایم
عکس های منتخب حیات وحش هفته
سخنرانی عراقچی در نشست گروه دوستان مدافع منشور سازمان ملل
حذف تیم ملی چوگان ایران از جام‌جهانی
طی 6 ماهه گذشته بیش از 7 میلیون لیتر قاچاق سوخت در هرمزگان کشف شد
دیدار پزشکیان و ولیعهد کویت در نیویورک
شهباز شریف: نیروهای پاکستان «پاسخ قاطعی» به هند دادند
بیانیه گروه دوستان منشور ملل متحد در محکومیت تجاوزات امریکا و اسرائیل علیه ایران
درخواست فلسطین برای عضویت در بریکس
اسلامی: ایران اهل تعامل است، اما غرب تقابل را برگزیده
دخالت غیرمنتظره ترامپ در جام جهانی؛ تغییر محل بازی‌ها در صورت ناامنی
درخواست عراقچی از شورای امنیت سازمان ملل متحد
دلیل لغو کنسرت‌های سیروان خسروی و ایهام
طمع سازندگان بازار مسکن را متلاطم کرد
گروسی: قطع همکاری ایران با آژانس باعث افزایش تنش بین‌المللی می‌شود
X
آگهی تبلیغاتی