نورنیوز-گروه سیاسی: سال ۲۰۲۵ با نزدیک شدن به پایان محدودیتهای مشخص شده درتوافق هستهای برجام بر علیه برنامه صلح آمیز هسته ای ایران، به سالی حیاتی در سیاست بینالملل تبدیل شده است.
در چنین شرایطی کشورهای اروپایی به دنبال بازتعریف سیاستهای خود در قبال ایران هستند. اظهارات اخیر امانوئل مکرون و گزارشهایی از منابعی همچون آکسیوس، بر این نکته تأکید دارند که اروپا نگران از دست رفتن ابزارهای نظارتی و اقتصادی بر برنامه هستهای ایران است.
امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه روز دوشنبه ۶ ژانویه در دیدار با سفرای خارجی گفت برنامه هستهای ایران در حال رسیدن به نقطه غیرقابل بازگشت است. او افزود فرانسه نیاز به یک استراتژی و گفتوگوی راهبردی درباره ایران با دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا دارد و این کار را خواهد کرد.
او همچنین اظهار داشت؛ رهبران کشورها باید از خود بپرسند که آیا میخواهند مکانیسم بازگشت تحریمها علیه ایران (مکانیسم ماشه) را تا قبل از اکتبر سال جاری فعال کنند یا نه.
اکنون کشورهای اروپایی در تلاشاند تا سیاستی بین فشار و مذاکره را در پیش گیرند. این رویکرد که به نوعی تکمیل کننده بدعهدی و بی عملی آمریکا و اروپا نسبت به اجرای تعهداتشان در برجام است ضمن تقویت فضای بی اعتمادی میان ایران و غرب می تواند با افزایش اختلاف نظر در فضای نه چندان گرم مناسبات میان ایران و کشورهای غربی، بستر ساز دور جدیدی از تنش در روابط فی مابین باشد.
چالشهای اروپا در برابر ایران
در حالی که ایران بدلیل خروج غیر قانونی آمریکا از برجام و اجتناب اروپا از عمل به تعهداتشان بر اساس بند ۳۶ این موافقتنامه هرگونه محدودیت فراپادمانی را کنار گذاشته و در چارچوب نیازمندی های ملی برنامه صلح آمیز هسته ای خود را تحت نظارت مستمر آژانس بین المللی انرژی اتمی به پیش می برد ،اروپا بدون در نظر گرفتن حقوق ایران و با استناد به بهانه افزایش سطح غنیسازی اورانیوم تا ۶۰ درصد و توسعه فناوریهای پیشرفته هستهای از سوی کشورمان مدعی نزدیک شدن ایران به "نقطه گریز هستهای" است و قصد دارد با تحمیل توافقی جدید یا تمدید محدودیتهای فعلی عرصه را بر ایران تنگ کند
علاوه بر این کشورهای اروپایی با استناد به دروغی بزرگ تحت عنوان فروش تسلیحات ایرانی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین تلاش می کنند روابط دفاعی ایران و روسیه که سالهاست در جریان می باشد و ارتباطی با جنگ اوکراین ندارد را به بهانه جدیدی برای تحت فشار قرار دادن کشورمان تبدیل نمایند و ایران را بهعنوان یک بازیگر ژئوپلیتیکی تهدیدآمیز معرفی کنند.
بر اساس "بند غروب" توافقنامه برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در اکتبر سال ۲۰۲۵ محدودیتهای پیش بینی شده در مورد فعالیتهای صلح آمیز هسته ای ایران کاملا به اتمام خواهد رسید و اروپا و آمریکا که تاکنون به صورت غیر قانونی و با بهانه های واهی از ابزار تحریم اقتصادی برای اعمال اراده سیاسی خود به ایران استفاده کرده اند نگران تضعیف این رویکرد برای باصطلاح مهار ایران هستند. در این چارچوب کشورهای اروپایی با طرح احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه که نتیجه آن با اقدام متقابل ایران موجب پیچیده تر شدن شرایط موجود خواهد شد همچنان در تلاشند که از ابزارهای قهری برای تحت فشار قرار دادن کشورمان استفاده کنند
اهداف و استراتژیهای اروپا: تعامل یا تقابل؟
اروپا ضمن تلاش برای دستیابی به توافقی که محدودیتهای بیشتر بر برنامه هستهای ایران اعمال کرده و نقش منطقهای آن را کاهش دهد سعی داردبا اهرم قرار دادن تهدید استفاده از مکانیسم ماشه دیدگاههای سیاسی خود به ایران را تحمیل کند.
پیامدهای استفاده اروپا از مکانیزم ماشه
در صورت استفاده اروپا از مکانیسم ماشه شرایط طرفهای حاضر در برجام به زمان قبل از امضاء این موافقتنامه باز می گردد.
در چنین شرایطی با ملغی شدن مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل مجموعه تحریم هایی که پیش از امضاء برجام بر علیه ایران وضع شده بود مجددا فعال خواهد شد. این در حالی است که در حال حاضر و علی رغم ملغی نشدن قطعنامه ۲۲۳۱ بخش مهم وتاثیر گذار این تحریم ها با فشار آمریکا در حال اجرا است و حتی اروپا هم از آنها پیروی می کند.
توجه به این واقعیت نشان می دهد که اعمال مکانیزم ماشه تغییر خاصی در شرایط تحریمی حال حاضر ایران نخواهد داشت.
این در حالی است که توانمندی هسته ای صلح آمیز ایران از ده سال قبل( آغاز موافقتنامه برجام) تاکنون به صورت قابل ملاحظه ای افزایش یافته و شرایطی که آمریکا و اروپا از آن به عنوان تهدید ایران یاد می کنند با اجرای اسنپ بک و واکنش ایران به این اقدام به طور قطع تشدید خواهد شد.
علاوه بر این و در صورتی که اروپا قصد استفاده از اسنپ بک را داشته باشد، توافقات اخیر ایران با رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی برای توسعه همکاری ها به منظور حل و فصل پرونده های فی مابین نیز با چالش روبرو خواهد شد.
نقش آمریکا و سایر بازیگران جهانی
گزارشهایی مانند تحلیل اخیر اکسیوس نشان میدهند که دولت آمریکا و متحدان اروپایی آن نحوه مواجهه با ایران را یکی از چالشهای بزرگ سال ۲۰۲۵ میدانند. چنانکه در گزارش اخیر اکسیوس آمده، عدم دستیابی به توافق تا اواسط سال می تواند شرایط موجود را پیچیدهتر کرده و غرب آسیا را وارد مرحلهای جدید از بیثباتی کند.
نورنیوز