نورنیوز-گروه اجتماعی: رئیس گروه مدیریت بیماری‌های منتقل از آب و غذا وزارت بهداشت به ایرنا می‌گوید: شایعه تعطیلی مدارس به دلیل شیوع شپش صحت ندارد. این آلودگی نه یک عفونت است و نه بیماری بلکه یک آلودگی قابل کنترل است، بنابراین نیازی به تعطیلی مدارس نیست.
دکتر محمد زینلی می افزاید: آلودگی به شپش موضوعی رایج است که در مقاطع خاصی از سال، به‌ویژه از مهرماه با بازگشایی مدارس، بیشتر مشاهده می‌شود.
برای آغاز بحث از اینجا شروع کنیم که اصلا شپش چیست؟
موضوع شپش یکی از مسائل مهم بهداشت عمومی است. شپش یک انگل خارجی خون‌خوار بدن انسان است که مخزن آن فقط انسان است و سه نوع اصلی دارد: شپش سر، تن و عانه. در حال حاضر، شپش سر به دلیل شیوع بالاتر آن مورد توجه ماست.
در چه دمایی رشد می‌کند؟
دمای مناسب برای رشد شپش و تبدیل شدن تخم به نوزاد و نوزاد به بالغ، معمولا بین ۲۲ تا ۳۶ درجه است.
راه‌های انتقال این انگل چگونه است؟
انتقال شپش به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. مستقیم از طریق تماس نزدیک انسان‌ها، مانند حضور در کلاس‌های درس یا محیط‌های تجمعی. غیرمستقیم از طریق استفاده از وسایل آلوده مانند شانه، برس، کلاه، شال، یا روسری.
علائم و نشانه‌های ابتلا چیست؟
خارش مداوم و شدید در پوست سر یکی از علائم اصلی است. این انگل از خون پوست تغذیه می‌کند و ممکن است خراش‌های پوستی یا عفونت‌های ثانویه ایجاد کند. خانواده‌ها باید به خارش غیرعادی در کودکان توجه کنند زیرا شیوع این بیماری در کودکان بیشتر از بزرگسالان است.
راه‌های پیشگیری از این انگل چیست؟
پیشگیری از آلودگی به شپش شامل موارد زیر است: ۱. حفاظت فردی: استفاده از وسایل شخصی و اجتناب از به‌اشتراک‌گذاری آنها. ۲. رعایت بهداشت: استحمام منظم، شست‌وشوی لباس‌ها، و اتوکشی آنها. ۳. مدیریت بهداشت در محل‌های تجمعی از جمله مدارس، زندان‌ها، و آسایشگاه‌ها ۴. در مدارس مربیان، معلمان و خانواده‌ها باید با افراد مبتلا به شپش به شکل عادی برخورد کنند و از ایجاد اضطراب یا انگ به آنها در محیط مدارس خودداری کنند. ۵. کوتاه کردن مو: این کار می‌تواند به کاهش احتمال چسبیدن شپش و تخم‌ها کمک کند.
و اگر فردی به شپش مبتلا شد، چه باید کند؟
۱. استفاده از شامپوی پرمترین ۱%، که در داروخانه‌ها در دسترس است، مؤثر است. در مناطق کم‌برخوردار، وزارت بهداشت این شامپو را به صورت رایگان در اختیار مراکز بهداشتی قرار می‌دهد. روش استفاده شامل شست‌وشوی موها با صابون یا شامپوی معمولی به طور کامل و سپس استفاده از شامپوی پرمترین به مدت ۲۰ دقیقه است. این درمان بسیار مؤثر است و معمولاً نیازی به قرنطینه فرد مبتلا نیست.
۲. استفاده از لوسیون دایمتیکون ۴٪. این لوسیون که از روغن‌های گیاهی ساخته شده است، پس از شستشوی اولیه با شامپوی معمولی، روی پوست سر ماساژ داده می‌شود. لوسیون باید به مدت ۸ ساعت روی سر باقی بماند تا با ایجاد خفگی، شپش‌ها را از بین ببرد. سپس موها با شامپوی معمولی شسته شوند.
۳. رفع تخم‌های شپش (رشک): برای جدا کردن تخم‌ها، می‌توان از ترکیب آب و سرکه سفید به نسبت ۵۰-۵۰ استفاده کرد. این ترکیب بعد از شستشوی موها با شامپوی معمولی روی موها قرار داده می‌شود و به جدا شدن رشک‌ها کمک می‌کند.
افراد در صورت ابتلا باید برای درمان به چه مراکزی مراجعه کنند؟
در مناطق شهری افراد می‌توانند به مراکز خدمات جامع سلامت یا پزشکان بخش خصوصی مراجعه کنند. در مناطق روستایی هم مراکز بهداشتی درمانی محلی خدمات لازم را ارائه می‌دهند. وزارت بهداشت دستورالعمل‌های جامع را در این رابطه به این مراکز ارسال کرده است.
داروهای ضدشپش گران است؟
خیر. شامپو و لوسیون مورد نیاز با قیمت مناسب موجود است. افراد می‌توانند با مراجعه به داروخانه‌ها یا مراکز بهداشتی، این اقلام را تهیه کنند.
تعداد مبتلایان به شپش در کشور چقدر است؟
سالانه حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار مورد ابتلا به شپش در کشور گزارش می‌شود اما این آمار می‌تواند بیشتر هم باشد. شیوع آن عمدتاً در کودکان و دختران بیشتر است و با آغاز سال تحصیلی افزایش می‌یابد.
آلودگی به شپش ارتباطی با وضع اقتصادی دارد؟
خیر. آلودگی به شپش ارتباطی با وضعیت اقتصادی یا منطقه جغرافیایی ندارد و رعایت اصول بهداشت فردی و اجتماعی، کلید پیشگیری از آن است. همه افراد صرف‌نظر از شرایط زندگی، باید به اهمیت بهداشت فردی توجه ویژه داشته باشند تا بتوانند از این آلودگی جلوگیری کنند.
تعطیلی مدارس تهران به دلیل شیوع شپش صحت دارد؟
خیر، تعطیلی مدارس به دلیل شیوع شپش حقیقت ندارد. این آلودگی نه یک عفونت است و نه بیماری، بنابراین نیازی به تعطیلی مدارس نیست. آلودگی به شپش موضوعی رایج است که در مقاطع خاصی از سال، به‌ویژه از مهرماه با بازگشایی مدارس، بیشتر مشاهده می‌شود. این آلودگی به‌ویژه در مدارس ابتدایی و متوسطه اول، به دلیل تجمعات و شرایط خاص، گزارش می‌شود.
آیا شیوع شپش امسال بیشتر از سال‌های گذشته بوده است؟
مطابق گزارشاتی که از مناطق مختلف کشور داریم، شیوع امسال تفاوت قابل توجهی با سال‌های گذشته ندارد. این گزارشات عمدتاً از مراکز تجمعی مانند مدارس، ندامتگاه‌ها و آسایشگاه‌ها به صورت متوالی دریافت می‌شود و نشان می‌دهد که وضعیت فعلی هم مشابه سال‌های پیشین است.
توصیه شما به مربیان مدارس چیست؟
توصیه می‌کنم مربیان بهداشتی و معلمان مدارس، اصول حفاظت فردی و بهداشتی را طبق پروتکل‌هایی که وزارت بهداشت به آموزش و پرورش ارسال کرده است، رعایت کنند. مهم‌ترین نکته این است که افراد مبتلا به شپش با نگرانی یا انگ اجتماعی مواجه نشوند چرا که این آلودگی قابل مدیریت است و عفونت یا بیماری در کار نیست.
چه اقداماتی می‌توان برای پیشگیری انجام داد؟
رعایت بهداشت فردی، استفاده نکردن از وسایل شخصی دیگران و آموزش دانش‌آموزان درباره اهمیت نظافت شخصی بسیار مؤثر است. همچنین مربیان و معلمان باید در صورت مشاهده موارد ابتلا به جای ایجاد نگرانی، راهنمایی‌های لازم را به خانواده‌ها ارائه دهند و از اجرای پروتکل‌های بهداشتی اطمینان حاصل کنند.
پیام شما برای خانواده‌ها چیست؟
به گزارش ایرنا، از خانواده‌ها می‌خواهیم با آگاهی و بدون نگرانی با این موضوع برخورد کنند. شپش نه یک بیماری است و نه یک عفونت، بلکه یک آلودگی قابل کنترل است. با رعایت اصول بهداشتی، استفاده از وسایل شخصی و درمان به موقع می‌توان از این آلودگی پیشگیری کرد و محیطی عاری از شپش برای خود و فرزندانمان ایجاد کرد. خانواده ها در صورت مشاهده علائم، فوراً به پزشک مراجعه و درمان را آغاز کنند. امیدوارم با همکاری خانواده‌ها و مدارس بتوانیم این مشکل را به حداقل برسانیم.