نورنیوز-گروه اقتصادی: در آخرین روزهای سال2024، درحالی‌که همه رؤسای کل بانک مرکزی جهان در حال ارزیابی سیاست‌های پولی و ارزی خود برای سال2025 هستند؛ محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران هم در مرکز مبادله ارز و طلا شگفتی سال میلادی را رقم زد. او در جمعی از افراد اظهار داشت که یک کانال تلگرامی به نام «بن‌بست» قیمت‌های ارز را در ایران تعیین می‌کند و برای اینکه دست آمریکا را هم در این میان نشان دهد و بگوید دشمنی آمریکا با ایران را هم می‌توان در تعیین نرخ ارز دید، ادامه داد که سرور این کانال در آمریکاست.
اگر اسم فرزین و رئیس کل بانک مرکزی از این سخنان حذف شود، گمان می‌کنیم که این اظهارات از سوی فردی غیرمطلع به سیاست‌های پولی و ارزی بیان می‌شود؛ اما شگفتی‌برانگیز در اینجاست که این سخن نه از سوی افراد غیرمطلع و غیرکارشناس که یادآور صحبت‌های درون تاکسی‌هاست، بلکه از سوی رئیس کل بانک مرکزی ایران بیان می‌شود؛ نهادی که سیاستگذار پولی و مسئول کنترل نرخ تورم و حفظ ارزش پول ملی است.
متهم کردن دست‌های بیرونی در بازار ارز و طلا در ایران – در سیاست و اقتصاد ایران – ید طولایی دارد. در اواخر دهه 1380 و اوایل 1390 – یعنی مهرماه 1391 –معاون اول محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت، در جمع خبرنگاران عامل افزایش قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد ارز که از حدود 2000 تومان به حدود 3000 تومان رسیده بود را نه سیاست‌های ارزی یا تحریم که اتفاقاً هم تشدید می‌شد بلکه فردی به اسم «جمشید بسم‌الله» دانسته بود که به گفته وی صبح به صبح – آن هم قبل از شروع ساعات کاری بازار - روی چهارپایه در جلوی صرافی خود می‌رود و قیمت جدید را اعلام می‌کند.
در اواسط همان دهه یعنی سال 1397 هم وقتی قیمت هر قطعه سکه طلا از حدود یک میلیون و 500 هزار تومان در سال 1396 به حدود 4 میلیون تومان رسیده بود عامل افزایش قیمت سکه را مسئولان وقت، نه سیاست‌های اقتصادی و موانع آن از جمله تحریم و تشدید آن که اتفاقاً حدود شش ماه قبل از آن ترامپ از برجام خارج شده بود، بلکه دوباره فردی به نام «وحید مظلومین» معروف به سلطان سکه شد که محاکمه و اعدام گشت و این بار کانال تلگرامی «بن‌بست»!
در «سفر لاویان» کتاب عهد عتیق از حیوانی به نام «بز طلیعه» نام می‌برند. بزی که بار گناهان دیگران بر او تحمیل و از جامعه رانده می‌شود. به نظر می‌آید که این سیاست یعنی پیدا کردن «بز طلیعه» در اقتصاد ایران داستان بلندی دارد. هر زمان که مسئولان دچار کاستی می‌شوند و یا جرأت بیان دلایل و ریشه‌های کاستی را ندارند و یا نمی‌خواهند قصور خود را باور کنند به دنبال «بز طلیعه» می‌گردند تا بار گناهان و قصور خود را بر گردن او بیاندازند.
«بزهای طلیعه» اقتصاد ایران یک زمانی «جمشید بسم‌الله» بود، زمانی دیگر «وحید مظلومین» و این بار کانال تلگرامی «بن‌بست». زمانی که فرزین کانال تلگرامی «بن‌بست» را مسئول نوسانات ارزی ایران معرفی می‌کرد قیمت هر دلار آمریکا بالغ بر 79 هزار تومان شده بود. امروز این قیمت به بیش از 81 هزار تومان رسیده و برآوردها از چالش‌های اقتصاد ایران حاکی از افزایش بیشتر آن در ماه‌های بعد است.
از سال 1391 که جمشید بسم‌الله عامل افزایش قیمت هر دلار آمریکا به 3000 تومان شده بود تا زمان وحید مظلومین، سال 1397، که قیمت هر دلار آمریکا به حدود 7000 تومان رسید، شش سال گذشته بود. از زمان وحید مظلومین که قیمت دلار آمریکا 7000 تومان بود تا امسال هم که قیمت دلار آمریکا 80 هزار تومان است و متهم اصلی آن کانال تلگرامی «بن‌بست» است، دوباره شش سال گذشته. در زمان وحید مظلومین قیمت هر سکه طلا به 4میلیون تومان رسیده بود و الان قیمت هر قطعه سکه طلا به بیش از 57میلیون تومان!
بهتر است آقای فرزین روایت‌ها را که خود به خوبی می‌داند چیست، باور کند و از «بز طلیعه» کردن کانال تلگرامی «بن‌بست» دست بردارد که نه در شأن نهاد بانک مرکزی است که نشان دهد از یک کانال تلگرامی شکست می‌خورد و نه در شأن دولت چهاردهم...
* روزنامه‌نگار و تحلیلگر اقتصاد
هم میهن