نورنیوز-گروه سیاسی: سفر پیش‌بینی‌نشده وزیر امور خارجه کشورمان به امارات که با همراهی و استقبال رسمی خانم «ریم الهاشمی»، وزیر مشاور در امور همکاری‌های بین‌المللی امارات روبه‌رو شد؛ خبری خوشحال‌کننده برای منافع ملی ایران است؛ چراکه نشان از روشن بودن شعله‌ای در حوزه عقلانیت راهبردی در دستگاه دیپلماسی می‌دهد که به دنبال ایجاد تحول در راهبرد‌های سنتی تهران در حوزه معادلات منطقه‌ای است. این مسئله از آنجایی اهمیت مضاعف پیدا می‌کند که رویداد‌های منجر به تغییرات اخیر در سوریه، به‌صورت مستقیم منافع ملی ایران را تحت‌تأثیر قرار داده و بر همین مبنا، واکنش سریع ایران را طلب می‌کند.
نگارنده در یادداشتی که چند هفته پیش با عنوان «پارامتر‌های جدید ایران در معادله نظم نوین غرب آسیا» در «فرهیختگان» منتشر شد، تأکید کرد یکی از نقاط کانونی در راهبرد جدید سیاست خارجی ایران باید توجه به «عربستان سعودی» و «امارات متحده عربی» باشد؛ دو کشوری که در نگاه کلان، بخشی از پازل کنترل قدرت ایران در منطقه‌اند؛ اما در شرایط فعلی و در چهارچوب جدیدی که در منطقه وجود دارد، به دلایل مختلف می‌توانند همکاری مقطعی تاکتیکی با تهران برای تغییر در روند‌های امنیتی داشته باشند.
باتوجه‌به اخباری که از جزئیات سفر سید عباس عراقچی به امارات – در مسیر بازگشت از سفر چین و پس از اعلام سفر وزیر خارجه امارات از ابوظبی به دبی – منتشر شده، دیدار و گفت‌وگو‌هایی که وزیر امور خارجه کشورمان با همتای اماراتی خود داشته، به طور مشخص بر محور تحولات اخیر در سوریه بوده و طرف اماراتی هم بر لزوم همراهی مشترک با ایران برای مدیریت این رویداد تأکید داشته است.
یکی از موضوعات مهم در این زمینه، نقش ویژه ایران در برخی فاکتور‌های تأثیرگذار در میدان سوریه است؛ فاکتور‌هایی که سایر کشورهای آسیب‌دیده از روند‌های اخیر در دمشق– نظیر روسیه– هم امکان تحقق آن را ندارند و به‌صورت انحصاری در اختیار تهران است. به همین دلیل است که باوجود تلاش طرف اماراتی برای همکاری مستقیم با مسکو در این زمینه، نهایتاً ناگزیر از برقراری ارتباط مستقیم با تهران شد و به‌صورت رسمی از عراقچی برای حضور فوری در این کشور دعوت کرد.
وضعیت فعلی در سوریه بسیار شکننده است و دولت مستقر به ریاست «ابومحمد الجولانی» هم توانایی ساماندهی اوضاع را ندارد، حتی کمک 1.5 میلیارد دلاری قطر به جولانی برای پیشبرد امور هم نتوانسته گره شرایط پیچیده و نابسامان این کشور را باز کند و این مبلغ خرج اقدامات پوپولیستی جولانی – نظیر پرداخت پیش از موعد حقوق برخی کارمندان دولت و ارتش – به‌منظور کسب محبوبیت در میان افکار عمومی شده است. آغاز تجمعات اعتراضی در نقاط مختلف سوریه و همچنین بروز برخی درگیری‌ها و اعتصابات در «ادلب» - که مرکز فعالیت‌های تحریرالشام در سال‌های اخیر بوده است – سبب شده نگرانی مضاعفی برای ترکیه ایجاد شود؛ نگرانی‌هایی که «هاکان فیدان» را زودتر از «سید عباس عراقچی» به امارات کشاند؛ اما نتیجه موفقیت‌آمیزی برای آنکارا نداشت.
باتوجه‌به تأکید مکرر رهبر انقلاب بر «لزوم تغییر وضعیت فعلی در سوریه»، راهبرد کنونی دستگاه دیپلماسی کشورمان باید استقبال از عوامل جلوگیری‌کننده از تقویت و تثبیت گروه‌های تروریستی حاضر در این کشور باشد. این مسئله می‌تواند بستر پیشنهادی مناسبی برای طراحی مدل همکاری با ابوظبی در این مقطع زمانی و مکانی باشد تا به‌دوراز شعارزدگی که منجر به فرسایش بیهوده کالا‌های قابل‌عرضه تهران در حوزه دیپلماسی می‌شود؛ موضوعی واقعی و عملیاتی به‌عنوان طرح همکاری میان دو طرف در دستور کار قرار بگیرد.
این سفر می‌تواند آغاز یک مسیر جدید در دکترین سیاست خارجی منطقه‌ای ایران باشد و باتوجه‌به همراهی شخص آقای وزیر با این راهبرد، این امیدواری وجود دارد که بتوان از این مسیر، تبعات خسارتی که در سوریه و با روی کار آمدن برخی گروه‌های تروریستی و معارضان – با حمایت مستقیم و بازی‌گردانی ترکیه – به شبکه مقاومت وارد شد، تعدیل و حتی جبران شود.
ازآنجاکه نگاهی به مواضع رسمی عربستان و امارات در قبال تحولات اخیر سوریه مشخص می‌کند، نگرانی مشخصی در میان سران ریاض و ابوظبی هم وجود دارد، براساس پیام‌های ردوبدل شده میان ایران و این دو کشور در ماه‌های اخیر، با تعریف درست یک راهبرد جدید می‌توان به مدل همکاری مشخصی بین طرف‌ها رسید که در حکم جلوگیری از تحقق راهبرد‌های طرف غربی باشد؛ همان‌طور که یک‌بار در سال‌های پس از 2000 میلادی و با طراحی راهبردی جدید درباره شبکه مقاومت صورت گرفت.
*مدرس دانشگاه
فرهیختگان