×
سیاسی
شناسه خبر : 205805
تاریخ انتشار : شنبه 1403/10/08 ساعت 08:38
گفته‌ها و ناگفته‌ها از نشست دانشجویی شمخانی

ملاحظاتی درباره‌ی واکنش‌ها و بازتاب‌های نشست دانشجویی دریابان علی شمخانی

گفته‌ها و ناگفته‌ها از نشست دانشجویی شمخانی

سه هفته پس از نشست دریابان علی شمخانی با نمایندگانی از گرایش‌های مختلف دانشجویی، وقت مرور واکنش‌ها و بازتاب‌های آن نشست، و نیز توضیح برخی واقعیت‌ها و حقیقت‌ها پیرامون آن فرا رسیده است.

نورنیوز – گروه سیاسی: ارزیابی و سنجش این واکنش‌ها به همراه شرح واقعیت‌های مرتبط، می‌تواند درک عینی‌تر و اصیل‌تری از ماجرا در اختیار مخاطب قرار دهد. در غیاب این ارزیابی و روشنگری، نشست مزبور همچنان در هاله‌ای از سوءتفاهم‌ها، گمانه‌زنی‌های ذهنی و نامنطبق با واقع، محبوس خواهد بود. 
البته نفس اینکه جامعه‌ی رسانه‌ای و سیاسی ایران، در قبال مطالب مطرح شده در نشست دانشجویی آقای شمخانی، واکنشی فراگیر داشت و با حساسیت بالا، مضامین آن را تعقیب کرد، نشان از پویایی و دغدغه‌مندی عمومی درباب مسائل راهبردی جمهوری اسلامی ایران دارد. عرضه‌ی دیدگاه‌ها و ارزیابی‌های انتقادی، و حتّی ارائه‌ی تحلیل‌های نامتعارف هم نشانه‌ای بر چالاکی و روزآمدی و حساسیت قابل تحسین محافل سیاسی و رسانه‌ای کشور است.
 به این اعتبار، هر تحلیل و واکنشی را که به آن نشست، اعم از مسائل شکلی یا مسائل محتوایی‌اش عرضه شد، باید قرینه‌ای بر هوشمندی و دغدغه‎مندی عرصه‌ی عمومی در ایران امروز دانست و آن را گرامی داشت. با اینهمه به نظر می‌رسد که مقدّم بر هرچیز لازم است «نورنیوز» به عنوان بانی، برگزار کننده و انتشاردهنده، نکاتی را درباب فرایند تصمیم‌گیری و اجرای آن نشست یادآوری کند.

چرا نشست؟ چرا شمخانی؟ 

هنوز از آذرماه،‌ 4-5 روزی نگذشته بود که به رسم معمول رسانه‌ها، جلسه‌ی تحریریه‌ی نورنیوز برای سوژه‌یابی، مناسبت‌های ماه را مرور کرد تا به 16 آذر، روز دانشجو رسید. برای پرداخت این سوژه، قالب‌هایی از سوی برخی همکاران پیشنهاد شد اما در نهایت، این قالب رأی آورد که تعدادی از دانشجویان صاحب گرایش‌های فکری و سیاسی مختلف، در استودیوی نورنیوز حاضر شوند و در نشستی رودررو و صریح با یکی از چهره‌های مهم و اثرگذار سیاسی و مدیریتی، کارنامه‌ی 40 ساله‌ی حکمرانی در جمهوری اسلامی را ورق بزنند.

پیشنهاد این بود که مدیریت و طرّاحی محتوایی نشست، تماما بر عهده‌ی دانشجویان مدعوّ باشد و بانی (نورنیوز)، در محورها، پرسش‌ها، جهت‌گیری‌ها و جریان زنده‌ و سیّال گفت و گو مطلقا دخالتی نداشته باشد. تصور این بود که در مناسبتی مثل روز دانشجو باید هدایت و تدبیر یک نشست تحلیلی را به خود دانشجویان سپرد. تنها در چنین وضعیتی است که می‌توان عملا نشان داد که می‌توان به دانشجو اعتماد مطلق داشت.
علاوه بر این، تصمیم بر این شد که نورنیوز نه تنها در مضمون و محتوای نشست، ‌مطلقا مداخله ای نکند بلکه برنامه را به طور کامل و بدون هرگونه ممیزی یا تلخیص و تصرفی، در نهایت امانتداری، منتشر نماید و حتی از برخی مداخلات عادی فنی مثل اصلاح کادربندی یا نورپردازی یا صدا هم صرفنظ کند. 
در گام بعدی، پرسش مهم دیگری مطرح شد. کدام چهره‌ی سیاستی – مدیریتی ارشد این آمادگی را دارد که در نشستی صریح، رودررو و بدون محدودیت موضوعی و حتّی بدون هرگونه هدایت و مدیریت پیشینی یا تنظیم و ممیزی پسینی، در این نشست حاضر شود و به تصویربرداری و انتشار آن بدون هرگونه دخل و تصرفی رضایت بدهد؟ چه تعداد از بزرگان و نامداران صاحب نظر را می توان یافت که این شروط را بپذیرند و میهمان نورنیوز شوند.

در میان نام‌های مطرح شده، نام آقای علی شمخانی نیز مطرح شد. همکاران تحریریه، درباره‌ی موافقت ایشان برای حضور در چنین نشستی ابراز تردید جدّی کردند. حتی دانشجویانی که برای مشارکت در برنامه دعوت شده بودند صراحتا حضور ایشان را نامحتمل دانستند اما در نهایت، طی مذاکره با دریابان شمخانی، ایشان از دعوت نورنیوز برای حضور در این نشست صریح و متفاوت دانشجویی استقبال کرد. معنای این سخن البته آن نیست که هیچ فرد دیگری صلاحیت یا آمادگی لازم برای حضور در این برنامه را نداشت.

نورنیوز اکنون به این نتیجه رسیده است که باید نشست‌هایی از همین جنس و با همین شرایط را با حضور و مشارکت شخصیت‌های دیگر هم برگزار کند و این طرح را نه برنامه‌ای تک قسمتی بلکه مجموعه‌ای مسلسل ببیند. منتظر حلقه‌های جدیدی از این زنجیره‌ی تولیدات تصویری باشید.
به این ترتیب، قرار نشستی که ابعاد و اضلاعش حتّی برای برگزارکنندگان نیز روشن نبود گذاشته شد و روز موعود، دانشجویان مدعوّ که در مقاطع کارشناسی تا دکتری مشغول به تحصیل‌اند، رودرروی میهمان نشستند و گفت و گو آغاز شد. قبل از نشست، به دانشجویان اکیدا گوشزد شد که هیچ محور و موضوعی – حتّی مسائل شخصی یا شبهات خانوادگی درباره جناب شمخانی – را خط قرمز ندانند و هرآن محور و مطلبی را که مایلند،‌ صریح و بی‌پرده از او بپرسند و فقط چارچوب‌های متعارف و مستدل بیانی و گفتاری را متناسب با یک نشست تحلیلی دانشجویی رعایت کنند. 
آنچه اکنون روی پایگاه خبری نورنیوز قرار دارد و در 3 قسمت منتشر شده، فایل این گفت و گواست که طبق وعده، به صورت کامل و بدون هرگونه روتوش و ممیزی عرضه شده است. ذکر این واقعیت‌ها از سابقه‌ی تصمیم برای گفت و گو با شمخانی، نشان می‌دهد که برگزاری چنین نشستی، با برخی تحلیل‌ها از نحوه و چرایی آن، هیچ نسبتی ندارد و به‌سادگی، یک پیشنهاد ارتجالی و فی‌المجلس بود و خصوصا هیچ نشانه‌ای از مدیریت پنهانی آقای شمخانی یا نزدیکانش برای آن وجود نداشت. نورنیوز نه در آنچه دانشجویان پرسیدند نقشی داشت و نه در آنچه نپرسیدند دخالتی کرد. هرچه گفته شد و پرسیده شد یا گفته نشد و پرسیده نشد، کاملا بر اساس اجتهاد و تصمیم و اولویت‌سنجی دانشجویان مدعوّ بود. 

تحلیل‌ها در ترازو

به تشخیص و اجتهاد دانشجویان حاضر در نشست، موضوعات و پرسش‌های متنوع و متعددی مطرح شد. این محورها البته تمام موضوعات مهم و جاری کشور را دربرنمی‌گیرند اما موضوعاتی‌اند که دست‌کم دانشجویان میهمان گمان می‌کردند اولویت بیشتری برای طرح دارند. جامعه‌ی سیاسی و رسانه‌ای کشور از همان روزی که تیزر این نشست منتشر شد نسبت به آن واکنش نشان داد و این واکنش‌ها تا زمانی که فایل کامل تصویری گفت و گو منتشر شد ادامه یافت و چه بسا هنوز هم ظرفیت ادامه داشته باشد. یکی از دلایلی که توضیح حاضر با اندکی فاصله‌ی زمانی عرضه می‌شود این است که احتمال داده می‌شد نقد و نظرهای دیگری نیز به میان آید. 
واکنش‌ها طیف بسیار وسیعی داشته‌اند. از توئیت‌های یکی دو کلمه‌ای با محتواهای کنایه‌آلود تا یادداشت‌های تحلیلی و روایت‌های تاریخی و گزارش‌های روزنامه‌نگارانه. برخی با روحیه‌ی اکتشافی و برخی هم با محتواهایی مبتنی بر سوءتفاهم و حتّی سوءظن. جای مطالب نامهربانانه و اتهام‌آلود نیز در این میان،‌ خالی نبود. نقدها و واکنش‌ها، هم ناظر بر "گفته‌ها و پرسیده‌های" این نشست بود و هم ناظر بر "ناگفته‌ها و ناپرسیده‌ها". 
برخی نویسندگان و منتقدان گمان می‌کردند نورنیوز بنا بر یک طراحی پیشینی، برنامه‌ای را تدارک دیده تا شمخانی بتواند "گفته‌های خاصی" را مطرح کند تا موضوعات دیگری را زیرکانه "ناگفته" بگذارد و از کنارشان بگذرد. برخی دیگر سراغ نقد یا نقض ادعاها و سخنان شمخانی رفتند و کوشیدند این سخنان را بنا بر اطلاعات خود راستی‌آزمایی کنند و مثلا در این باب شبهه کنند که آیا او همچنان مسئول پرونده‌ی هسته‌ای هست یا نه. برخی دیگر با روایتی از جنس تحلیل‌های روزنامه‌نگاری استنباطی، تلاش کردند به زعم خود "فرامتن" این گفت و گو را کشف کنند و رابطه‌ای بین همزمانی اعلام مواضع کسی مثل محمدباقر قالیباف درباره لایحه حجاب با مواضع شمخانی درباره احیای برجام پیدا کنند و از نوعی تقسیم کار در جبهه‌ی مشهور به اصول‌گرایان خبر بدهند.
کسانی نیز گمان بردند که دلالت‌های تضمّنی این گفت و گو مهم‌تر از دلالت های صریح آن است و نوشتند که تن دادن شمخانی به این گفت و گو و خروجش از انزوا و سکوت، پایان یک دوره از سیاست‌ورزی او و آغازی بر نقش‌آفرینی‌اش در قالبی نو و تازه است. این دسته از تحلیل‌گران، هرچند این ترجیع بند را تکرار می‌کردند که "معلوم نیست شمخانی به چه دلیل و با چه هدفی این مطالب را می‌گوید" اما عملا این شبهه را در میان می‌انداختند که حرف اصلی این گفت و گو را باید در "سپیدی بین سطور" جست و جو کنید! به خیال ایشان، شمخانی با این سخنان، قصد داشته است افکار عمومی و جامعه‌ی نخبگان سیاسی را برای حضور عینی‌ترش در میدان مدیریت‌های ارشد، محک بزند و فضا را بسنجد. 
غیر از این نقدهای قابل احترام، حجمی تأسف‌برانگیز از ناسزاهایی مثل "کاسب تحریم" یا "رانت‌خوار" یا "غارتگر ثروت ملی" هم نثار شمخانی  و نیز نورنیوز شد که البته اتفاق تازه‌ای نیست و مدت‌هاست این خط تخریبی، هم از سوی برخی جریانات داخلی و هم برخی پایگاه‌های خبری خارجی دنبال می‌شود. اما مهم‌تر از همه این است که غالب تحلیل‌ها از جنس "تحلیل‌های سخت" بودند؛ تحلیل‌هایی که می‎کوشند فرامتن را بر متن غلبه بدهند و هر موضع و موضوعی را یک چهره‌ی سیاسی مطرح می‌کند دارای پیشینه و پشتوانه‌ی محاسباتی بدانند. کمترین تحلیل‌ها آنانی بودند که به صورت فنّی و تخصصی و البته با "گوش استماع" به مطالعه و ارزیابی مدعیات شمخانی پرداختند. 
نورنیوز به عنوان بانی و منتشرکننده‌ی این نشست، اکنون ضمن سپاس از دغدغه‌مندی و حساسیت جامعه سیاسی و رسانه‌ای کشور، باید این واقعیت را بازگو کند که بخش اعظم تحلیل‌های ارائه شده درباب این گفت و گو، با واقعیت‌های ساده‌ی منجر به شکل گیری این برنامه تطابق ندارد و مصداق "فانتزی سازی" از یک اتفاق ساده است. معنای این سخن آن نیست که مضامین سخن شمخانی، ساده و بی‌ارزش است. ما به عنوان یک نهاد رسانه‌ای معتقدیم روایت شمخانی از موضوعات مهمی مثل فیلترینگ، احیای برجام، قانون اقدام راهبردی، رابطه با عربستان، ناآرامی‌های متوالی بین سال های 96 تا 1401، مذاکره مستقیم با آمریکا، و ... که در این گفت و گو آمده، یک "روایت نزدیک" از موضوعات است و به شدت قابلیت تبدیل به یک گفت و گوی ملی را دارد. 
درست است که آنچه در این نشست مطرح شد طراحی دانشجویان بود نه تدبیر نورنیوز؛ و درست است که آقای شمخانی مستقیما و ابتدا به ساکن این موضوعات را مطرح نکرد و در پاسخ به سوال دانشجویان وارد بیان ماجراها شد؛ اما در هرحال "روایت" او قابلیت این را دارد که در ورای رفتارها و رویکردهای تخریبی، بنیان یک گفت و گو و مفاهمه‌ی جمعی و ملی باشد و طوفانی از روایت‎های بدیل بسازد تا آرام آرام نور حقیقت از پس این طوفان ظاهر شود. همنشینی برابر با دانشجویان و تن دادن به گفت و گویی صریح و مطلقا آزاد با آنان، به خودی خود شهامتی ستودنی می‌طلبد اما مهم‌تر از آن، خلق روایتی است که باب مباحثه درباره‌ی موضوعات راهبردی در حوزه‌ی امنیت ملی را باز می‌کند. ساده‌ترین و ناکارآمدترین مواجهه در برابر این اقدام، گشودن باب اتهام‌زنی و بهتان‌افکنی و نفرت‌پراکنی به روی گوینده است. فضای سیاسی ایران، افراد و جریاناتی را سراغ دارد که مرام‌شان "یکّه‌گویی" و "تک‌گویی" است و  خود را حاملان انحصاری "روایت اول و برتر" می‌شمارند. نورنیوز به این افراد و جریان‌ها توصیه می‌کند که اگر مایلند برای سخنان شمخانی "فرامتنی" در نظر بگیرند و آن را شروع دورانی نو به حساب بیاورند، از نیّت‌‌خوانی‌های شخص‌گرایانه پرهیز کنند و این اقدام را آغاز "بازی روایت‌ها" فرض کنند. قواعد این بازی، صداقت اخلاقی و پاسداری از منافع ملی است. 
نورنیوز آماده است که با تدارک و تکرار نشست‌های دانشجویی دیگر، میزبان صاحبان روایت‌های بدیل باشد و در فضایی آمیخته به اخلاق نقد، زمینه را برای شناخت مردم از "ضد روایت‌ها" فراهم آورد.           

 


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
آلمان: تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اعمال خواهند شد
چین: فرصت برای دیپلماسی درباره موضوع هسته‌ای ایران باقی است
کشورهای اسلامی برای مردم خود و ملت‌های مسلمان با توسعه همکاری‌ها امنیت و رفاه ایجاد کنند
تکذیب بازرسی آژانس در فردو و نطنز +فیلم
ترافیک سنگین در تمامی محور‌های ورودی تهران
چین: فعال کردن مکانیسم اسنپ‌بک به حل اختلافات کمکی نخواهد کرد.
تعقیب و گریز قاچاقچیان سوخت توسط پلیس هرمزگان
بن بست مذاکرات امنیتی بین اسرائیل و سوریه در آخرین لحظه
ایران جهان را به ایستادگی در برابر استانداردهای دوگانه و مزورانه فرامی‌خواند
شهادت 93 دانش‌آموز و 30 استاد دانشگاه در جنگ 12 روزه
اعلام زمان رای گیری شورای امنیت درباره ایران
وزیر خارجه عراق حمله به هر شهرونده عراقی را حمله به عراق دانست
جدول به روز لیگ برتر پس از بازی استقلال
تحقیر نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل
جنایت رژیم صهیونیستی توهین به کرامت انسانی است
استقلال(1) -شمس آذر (1) /توقف آبی پوشان در خانه+ فیلم
عرضه 11 محصول ایران‌خودرو بدون نیاز به حساب وکالتی
گروسی: نشانه‌ای درباره افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران وجود ندارد
تاکید نخست‌وزیر چین به افزایش اقدامات یک‌جانبه توسط برخی کشورها
ایران از مواضع تاجیکستان در جنگ 12 روزه تقدیر کرد
سایپا فردا پیش‌فروش جدید خود را کلید می‌زند
هاشمیان در نشست هیئت مدیره باشگاه پرسپولیس
اعتراف گروسی به غیر منصفانه بودن عدم بازرسی آژانس اتمی از اسرائیل
انتخاب قطر به عنوان میزبان والیبال قهرمانی جهان در سال 2029
مصرف بنزین در تابستان امسال رکورد زد
خلاصه بازی گل‌گهر 0-0 فولاد؛ دوئل لک و گروسیان! +فیلم
ادعای ترامپ: به پایان جنگ غزه نزدیک شده‌ایم
عکس های منتخب حیات وحش هفته
سخنرانی عراقچی در نشست گروه دوستان مدافع منشور سازمان ملل
حذف تیم ملی چوگان ایران از جام‌جهانی
طی 6 ماهه گذشته بیش از 7 میلیون لیتر قاچاق سوخت در هرمزگان کشف شد
دیدار پزشکیان و ولیعهد کویت در نیویورک
شهباز شریف: نیروهای پاکستان «پاسخ قاطعی» به هند دادند
بیانیه گروه دوستان منشور ملل متحد در محکومیت تجاوزات امریکا و اسرائیل علیه ایران
درخواست فلسطین برای عضویت در بریکس
اسلامی: ایران اهل تعامل است، اما غرب تقابل را برگزیده
دخالت غیرمنتظره ترامپ در جام جهانی؛ تغییر محل بازی‌ها در صورت ناامنی
درخواست عراقچی از شورای امنیت سازمان ملل متحد
دلیل لغو کنسرت‌های سیروان خسروی و ایهام
طمع سازندگان بازار مسکن را متلاطم کرد
گروسی: قطع همکاری ایران با آژانس باعث افزایش تنش بین‌المللی می‌شود
فراخوان فوری پنتاگون برای نشست صدها ژنرال آمریکایی در پایگاه تفنگداران ویرجینیا
یائیر لاپید: رفتارهای دیکتاتورمآبانه نتانیاهو، مخالف اصول دموکراسی است
سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل؛دروغ پردازی های جنایتکار اصلی غرب آسیا درباره ایران
فلیک به رکورد طلایی 50 برد در بارسا رسید
سخنگوی کرملین: وضعیت اوکراین و موضع آن در مذاکرات هر روز در حال بدتر شدن است
رای گیری شورای امنیت دربارهٔ تعویق تحریم‌های ایران
علی‌اف: تصویب «مسیر ترامپ» یکی از نتایج کلیدی نشست واشنگتن بود
لاریجانی: مکانیسم ماشه اجرا شود، همکاری با آژانس متوقف می‌شود
کارگردان «مجنون»: جنگ 12 روزه، آغاز یک ژانر تازه در سینمای ایران است
X
آگهی تبلیغاتی