نورنیوز-گروه سیاسی: یکصد و چهارمین جلسه شورای عالی فضای مجازی دیروز چهارم دی ماه با حضور سران سه قوه، وزیران و اعضای شورای عالی فضای مجازی کشور برگزار شد و در این جلسه، موضوع بازنگری در سیاست‌های مسدودسازی، پس از ارائه نظرات دستگاه‌ها که پیش‌تر مورد بررسی قرار گرفته بود، دوباره مطرح شد. پس از بحث و بررسی اعضا ضمن تاکید بر اهمیت حکمرانی قانون‌مند در فضای مجازی به رفع محدودیت‌های دسترسی به برخی سکوهای پرکاربرد خارجی شامل واتساپ و گوگل‌پلی، با اجماع رای مثبت دادند.
همچنین در این جلسه، اعضا بر حمایت از سکوهای داخلی تاکید کردند. پس از انتشار این خبر، ستار هاشمی، وزیر ارتباطات نیز در توییتی خبر داد که گام اول رفع محدودیت از اینترنت با همدلی و وفاق برداشته شد.
اتفاقی که خیلی هم کام کاربران را شیرین نکرد
برخی از رسانه های اصولگرا نوشتند که اگر چالش ملاحظات فنی و اقدام پلکانی در رفع فیلترینگ در میان نباشد، به نظر می رسد نخستین گام شورای عالی فضای مجازی با تصمیم درخصوص حذف محدودیت پیام رسان واتس اپ و گوگل پلی، کام کاربران را چندان شیرین نکرد. همچنین با انتشار خبر رفع محدودیت های محدود در شورای عالی فضای مجازی، باشگاه روزنامه نگاران ایران مجموعه ای از دیدگاه های ۱۵ نفر از فعالان رسانه، روزنامه نگاران و خبرنگاران را منتشر کرد که اغلب آنان، مصوبات عصر سه شنبه(۴دی) شورای عالی فضای مجازی را کوچک و کم اثر دانستند.
آن چه از فضای رسانه ای عصر روز گذشته پس از انتشار خبر رفع محدودیت واتس اپ و گوگل پلی برآمد، هر چه بود، حس و حال اقناع کننده و راضی کننده نبود. پیام رسان واتس اپ، در میان فیلترشده ها تقریبا کم اقبال ترین مورد بود و گوگل پلی نیز، برای عموم کاربران حسی از رضایت ایجاد نکرد.
اما در لابه لای تمامی واکنش ها به تصمیمات ناکافی روز گذشته شورای عالی فضای مجازی، یک رسانه متمایل به دولت، شنیده های خود از جلسه روز گذشته شورای عالی فضای مجازی را منتشر کرد که برخی بخش های آن به ویژه بلاتکلیف ماندن اینستاگرام کمی نگران کننده به نظر می رسد. این رسانه نوشت: - قرار است برای جلب نظر تمامی اعضای شورای عالی فضای مجازی، وعده رئیس جمهور برای رفع فیلترینگ به صورت مرحله به مرحله انجام شود. شورا در شرایطی به رفع فیلتر از دو پلتفرم اجازه داده که برای نمونه بسته حمایتی تبلیغاتی به مبلغ ۵۰ میلیارد تومان به پیام‌رسان‌های داخلی اعطا شود، اینترنت اقشار سامان دهی شود یا با فیلترشکنها مقابله جدی صورت بگیرد. همچنین پلتفرم‌هایی مانند تلگرام بعد از مذاکره مشروط یا ارائه تلگرام از طریق سکوهای داخلی در صورت عدم توافق در دسترس قرار می‌گیرند. از سوی دیگر در طرح گام به گام رفع فیلترینگ هیچ اشاره‌ای به رفع فیلتر اینستاگرام نشده است.
به هر حال اگر هم رفع فیلترینگ از واتساپ خیلی جذاب نبود ولی رفع فیلترینگ گوگل پلی جذابتر به نظر می رسد چرا که با رفع فیلترینگ این اپلیکیشن دانلود واتساپ از سوی ایرانیان در گوگل پلی بالا رفت اما با همه این تفاسیر این اقدام قوای سه گانه و اهضای شورای عالی فضای مجازی بین چهره های سیاسی و حوزه فناوری چه واکنش هایی در برداشت؟
گام بعدی باید افزایش قدرت خرید جامعه باشد
سعید شریعتی فعال سیاسی اصلاح‌طلب دقایقی پس از انتشار خبر رفع فیلترینگ گفت: واقع آن است که من با یک احساس دوگانه پس از ماجرای رفع فیلترینگ مواجه شدم؛ از یک طرف با شنیدن اخبار شکسته شدن دیواره فیلترینگ من هم خوشحال شدم و اساسا مگر می‌شود اظهار خوشحالی نکرد که دولت توانسته به یکی از وعده‌های مهم خود جامه عمل بپوشاند؟ اما از سوی دیگر با این حس مبهم هم روبه رو شدم که چرا اینقدر خوشحالم و اساسا چرا باید اینقدر خوشحال بود؟! مساله این است که گزاره‌هایی که امروز به مهم‌ترین وعده‌های رییس‌جمهور بدل شده و آقای پزشکیان به درستی اعلام کرده‌اند که به دنبال احقاق این حقوق هستند، حقوق اساسی و ابتدایی شهروندان است. نکته عجیب آن است که ساختاری موافقت کرده حقوق اساسی شهروندان خود را ادا کند و همگی ما اینقدر خوشحال هستیم !
این فعال سیاسی افزود: «حقیقتا نمی‌خواهم پنهان کنم که تلاش آقای پزشکیان، مدیران دولتی، وزارت ارتباطات و... این اتفاق را رقم زده است اما از طرف دیگر با خودم می‌گویم چرا ما ایرانیان اینقدر کم‌توقع شده‌ایم؟ اساسا وظیفه بنیادین هر سیستم سیاسی توجه و استیفای به این حقوق اساسی شهروندان است. کار به جایی رسیده که ما از داشتن هوای تازه برای نفس کشیدن، برداشته شدن تدریجی سانسور شبکه‌های اجتماعی، کاهش برخورد با زنان و دختران بابت حجاب و موارد اینچنینی خود را خوشبخت احساس می‌کنیم. از دید یک ناظر خارجی، ایرانیان حقیقتا مردمانی خوب و کم توقعند که با یک چنین داشته‌هایی احساس پیروزی و توفیق می‌کنند. من در عین اینکه از رفع فیلترینگ خوشحالم و قدردان آقای پزشکیان و دولت چهاردهم هستم، وقتی عمیقتر نگاه می‌کنم فکر می‌کنم که باید مرز مطالبات خود را همچنان گسترش دهیم تا دستاوردهای بیشتری کسب کنیم.
رفع فیلترینگ به‌طور کامل اجرا شود
تقی آزاد ارمکی استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران درباره تبعات رفع بخشی از فیلترینگ توسط شورای عالی فضای مجازی گفت: حس و حال خوبی که با اعلام رسمی رفع فیلترینگ اتفاق افتاده و باعث خوشحالی همه شده، امیدوارم به صورت کامل تداوم پیدا کند. دولت ابتدا قانون حجاب و عفاف را که باعث بروز نارضایتی بسیاری از شهروندان بود را به شکلی سامان داد و سپس سراغ رفع فیلترینگ رفت. اما باید روند رفع فیلترینگ به صورت کامل محقق شود و در آینده سایر اپلیکیشن‌ها مانند اینستاگرام، یوتیوب، تلگرام و توییتر را نیز در بر بگیرد. این رفتار اما نه فقط رفع اختلاف جامعه با حکومت بلکه رفع اختلافات درونی حکومت نیز بود. وقتی آقای پزشکیان اعلام کرد این مشکلات را رفع می‌کند، یعنی قصد دارد اختلافات درون نظام سیاسی را کاهش دهد.
تقی آزاد ارمکی در پاسخ به این پرسش که پس از این مرحله نظام سیاسی برای تنظیم رابطه خود با جامعه چه باید بکند؟ اظهار کرد: باید به سمت افزایش امنیت اجتماع، رشد ارتباطات اجتماعی، جلب مشارکت گروه‌های مختلف در زیست عمومی و سیاست‌گذاری‌ها رفت . گزاره‌ای که جامعه ایرانی از آن رنج می‌برد و در ادامه هم باعث تضعیف نظام سیاسی می‌شود آن است که مشارکت تمام‌عیاری از سوی جامعه برای حل مشکلات مشاهده نمی‌شود. تجار، سرمایه‌داران، نوآوران و خلاقان ایرانی، امکانی برای حل معضلاتی چون رفع آلودگی هوای کشور ندارند. آنها امکانی برای سرمایه‌گذاری در افزایش تولید و موارد اینگونه ندارند. این مشکلات را باید رفع کرد تا مشارکت در جامعه بالا رود.
خبری بسیار خوب و امیدوارکننده برای مردم
واعظی وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات تصمیم شورای عالی فضای مجازی برای رفع مسدودی پلتفرم‌های واتس آپ و گوگل پلی را خبری بسیار خوب و امیدوارکننده برای مردم دانست و گفت: گام اول رفع فیلترینگ شروع خوبی بود و امیدواریم این روند با قدرت ادامه یابد. اقدام امروز به عنوان گام اول تحقق وعده دولت چهاردهم برای رفع فیلترینگ شروع خوبی بود که لازم است درمورد دیگر پلتفرم‌های مورد استفاده مردم که در حوزه‌های علمی، تجاری و خدماتی کاربرد زیادی دارد و مردم می‌توانند با استفاده از آنها کسب و کار و درآمدزایی داشته باشند نیز انجام شود.
جدیت رئیس جمهوری در عمل به وعده‌ها
علی شکوری‌راد عضو هیأت رئیسه جبهه اصلاحات گفت: رفع محدودیت گوگل پلی و واتساپ اقدام لازمی بود که باید انجام می‌گرفت، اما مشخصاً جامع و کافی نیست. اساساً انجام کار ناقص بیش از آنکه نگرانی‌ها را برطرف کند، به نگرانی‌ها دامن می‌زند.
او افزود: به همین دلیل من فکر می‌کنم باید همه مصوباتی که در ارتباط با موضوع فیلترینگ در شورای عالی فضای مجازی گذرانده شده، منتشر شود تا قادر به اظهار نظر صحیحی باشیم. در هر حال و به‌رغم رفع فیلترینگ واتساپ و گوگل پلی، اخبار خوشایندی به گوش نمی‌رسد و به همین دلیل معتقدم که ابراز خوشحالی از اقدام دیروز شورای عالی فضای مجازی، کمی زود است.
به گفته او به همین جهت پیشنهاد می‌کنم تمام مصوبات و طرحی که درباره مسأله فیلترینگ در دستور کار شورای عالی فضای مجازی است، اعلام شود تا گام‌های برداشته شده برای رفع فیلترینگ را ارزیابی کنیم.
شکوری راد گفت: گرچه دکتر پزشکیان خیلی صادقانه با موضوع برخورد می‌کند، اما به نظر می‌رسد عده‌ای در حال سرپیچی از این موضوع هستند. انتقادی که به وزیر ارتباطات وارد است، این است که در راستای منویات رئیس‌جمهوری عمل نمی‌کند.رفع فیلترینگ امر ساده‌ای است و این مقدار پیچیده برخورد کردن با آن، آدم را نگران می‌کند.
او افزود: رئیس جمهوری جدیت زیادی دارد تا به وعده‌های خود، بویژه رفع فیلترینگ عمل کند و صادقانه هم پیگیری می‌کند. اما عده‌ای برای رئیس جمهوری مانع‌تراشی می‌کنند.
بازار فیلترشکنها کساد شد
سیدمصطفی هاشمی طبا وزیر ادوار گفت: سرانجام پس از تأخیر زیاد تصمیم به رفع فیلترینگ برخی از سکوهای مورد استفاده مردم اتخاذ شد. این تصمیمی بود که بسیار ضروری می‌نمود. زیرا امروز در کشور وقتی همه از فیلترشکن استفاده می‌کنند، فیلترکردن عملاً بلاموضوع است. کما اینکه اکنون در کشور از مقامات دولتی گرفته تا روحانیون، همه از فیلترشکن استفاده می‌کنند و این امر قطعاً اعمال فیلتر را بی‌معنی می‌کند.
او افزود: از سوی دیگر اعمال مقررات فیلترینگ باعث شده است تا تعدادی افراد سودجو و رانت خوار از جیب ملت ثروتمند شوند. این ثروت از راه تجارت غیرقانونی فروش فیلترشکن به دست آمد که حالا امید می‌رود راه این ثروت‌اندوزی ناصواب که با تصمیمات ناصواب ایجاد شده بود، بسته شود. از این رو است که حتی این قدم که روز گذشته برداشته شد هم مبارک تلقی می‌شود.
به گفته هاشمی طبا از سوی دیگر اینکه رئیس جمهوری تأکید دارد فیلترینگ را به صورت تمام و کمال رفع خواهند کرد نیز بسیار درخور تجلیل و قدردانی است. در این میان برخی در دفاع از سیاست فیلترینگ ادعا می‌کنند که با اعمال فیلترینگ از دسترسی مردم به محتوای غیراخلاقی فضای مجازی جلوگیری می‌کنند. اما این عده به این نکته توجه نمی‌کنند که مردم می‌توانند با استفاده از فیلترشکنها به شبکه‌های اجتماعی دسترسی داشته باشند. امیدوارم که آقای پزشکیان در سایر اقدامات خود هم موفق عمل کنند. اگر ایشان اراده داشته باشند و محکم گام بردارند و تصمیمات خوبی بگیرند، می‌توان به تحقق وعده‌های رئیس جمهوری به مردم امیدوار بود.
شروع خوب برای گفتمان وفاق
ناصر ایمانی فعال سیاسی اصولگرا هم معتقد است رفع محدودیت از شبکه اجتماعی واتساپ و پلتفرم گوگل‌پلی را می‌توان اولین قدم در مسیری دانست که رئیس‌جمهوری وعده‌اش را به مردم داده بود.
ایمانی گفت: امید است و انتظار می‌رود که این مسیر با قوت ادامه پیدا کند. اما نکته مهمی که باید در ارتباط با گام اول در زمینه رفع فیلترینگ مورد توجه قرار داد، این است که رئیس‌جمهوری توانست با ایجاد اجماع و وفاق ملی، شورای عالی فضای مجازی را مجاب سازد که به رفع محدودیت از پیام‌رسان‌های خارجی رأی دهد؛ این نکته‌ای است که باید مورد قدردانی و توجه قرار گیرد. «وفاق» محور کلیدی گفتمان رئیس‌جمهوری است.
او افزود: با اقدام دیروز شورای عالی فضای مجازی این امر بر ما مسجل شد که با این شعار می‌توان به اهداف مهمی در کشور دست یافت؛ اهدافی که جدای از منافع مردم نیست و حرکت در مسیر آنها می‌تواند به بهتر شدن فضای عمومی کشور و رضایت بیشتر مردم منتهی شود.
به گفته ایمانی وعده‌های رئیس دولت چهاردهم، ابعاد متعدد دیگری را هم در بر دارد. اکنون با این شروع خوب که در حوزه رفع فیلترینگ رقم خورد، می‌توان امیدوار بود، آقای پزشکیان به وعده‌هایی که به مردم داده پایبند است و در راه تحقق آنها قدم برمی‌دارد.
عبور از بی‌تصمیمی
محسن هاشمی رفسنجانی عضو شورای مرکزی کارگزاران هم گفت: اکنون با تصمیم شورای عالی فضای مجازی اتفاق بسیار خوبی برای مردم و کشور رقم خورد که باید بابت این شرایط تازه ایجاد شده به مردم تبریک گفت. در کنار این تبریک، این امید را هم ابراز کرد که گام‌های بعدی برای رفع فیلترینگ سایر سکوها برداشته شود و به همین ترتیب رضایت مردم نسبت به نظام حکمرانی کشور جلب شود. البته این امر به این معنی نیست که انتظار همگان، حرکت با سرعت در این مسیر و رسیدن زودهنگام به این وضعیت است.
هاشمی رفسنجانی افزود: اما باید گفت که می‌توان امیدوار بود در آینده شاهد پیشرفت این روند صحیح باشیم. در حال حاضر و به رغم برداشته شدن محدودیت واتس اپ و گوگل‌پلی، بخش عمده‌ای از فیلترینگ بر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی همچنان به قوت خود باقی است. آن هم در شرایطی که کسب و کار بخش قابل توجهی از مردم بر بستر فضای مجازی قرار گرفته است.
به گفته او به‌نظر می‌آید که اگر وفاق بر سر حل مشکلات که رئیس جمهوری بر آن تأکید دارند عملی شود، بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر با آنها روبه رو هستیم قابل حل خواهد بود. اقدام دیروز شورای عالی فضای مجازی در رفع فیلترینگ واتساپ و گوگل پلی، عبور از بی‌تصمیمی بود. من فکر می‌کنم برای مسائل بعدی هم پزشکیان از این فراتر رفته و برای موضوعاتی که تصمیمی درباره آنها وجود ندارد، تصمیم‌گیری شود.
گام بعدی؛ رفع فیلتر «تلگرام» و «اینستاگرام»
علی شریفی زارچی استاد دانشگاه شریف گفت: با اعمال فیلترینگ بر شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، بسیاری از مشاغل اینترنتی، «استارتاپ»ها و کسب و کار مردم با مشکلات مختلفی مواجه شدند. این مشکلات به گونه‌ای بود که این مشاغل یا «استارتاپ»ها دیگر قادر به ادامه فعالیت طبیعی خود در فضای مجازی یا اینترنت کشور نبودند. در این میان این موضوع بیشتر شرکت‌های فعال در حوزه تجارت الکترونیک را نگران کرد و موجب مهاجرت صاحبان این مشاغل شد.
او افزود: به عبارت دیگر تأثیر سیاست فیلترینگ بر شرکت‌های تجارت الکترونیک بیشتر از سایر بخش‌ها بود. حالا که اولین گام رفع فیلترینگ با رفع مسدودیت از واتساپ و گوگل پلی برداشته شده است، مهم است که در قدم بعدی محدودیت تلگرام و اینستاگرام هم برداشته شود. این پیشنهاد به این دلیل ارائه می‌شود که مردم کشورمان بیشتر از سایر سکوها یا اپلیکیشن‌ها با «تلگرام» و «اینستاگرام» سروکار دارند. مطابق بررسی‌ها؛ ایرانیان زمان زیادی از وقتی را که صرف حضور در فضای مجازی می‌کنند، صرف حضور در این دو سکو می‌کنند. سرگرمی و کسب و کار، مهم‌ترین دلیل حضور ایرانیان در «تلگرام» و «اینستاگرام» است. بنابراین انتظار می‌رود در گام بعدی سیاست رفع فیلترینگ، این دو سکو در اولویت تصمیم‌گیری سیاستگذار قرار بگیرند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: اما تا اینجای کار یعنی در تصمیم دیروز شورای عالی فضای مجازی که از آن با عنوان گام اول سیاست رفع فیلترینگ یاد می‌شود، امیدها به تحقق وعده‌های رئیس جمهوری پزشکیان تقویت شده است. وعده رئیس جمهوری در دوران انتخابات رفع محدودیت‌های بدون قاعده یا فقدان دسترسی‌هایی بود که الزام منطقی برای آن وجود نداشت. امروز هم دیدیم که برای اولین بار در ایران این سیاست رقم خورد و از سکوهایی که در ادوار گذشته فیلتر شده بودند، رفع فیلتر شد.
او با بیان اینکه به هر روی امروز با تصمیم شورای عالی فضای مجازی که در دولت چهاردهم رقم خورد، می‌توانیم امیدوار باشیم که در آینده شاهد توسعه و گسترش دوباره فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان باشیم، گفت: زیرا مطابق شواهد و به گواه بررسی‌های آماری با مسدودسازی پلتفرم‌های مختلف، از طریق اعمال سیاست فیلترینگ، بسیاری از مشاغل اینترنتی و استارتاپ‌ها با مشکلات متعددی مواجه شدند. این مشکلات به گونه‌ای بود که این مشاغل و فعالیت‌ها اساساً قادر به ادامه فعالیت طبیعی خود نبودند و باید عطای فعالیت در این فضا را به لقای آن می‌بخشیدند. همان‌طور که اشاره شد، سیاست فیلترینگ بیشتر از همه شرکت‌های فعال در حوزه تجارت الکترونیک را نگران کرد و موجب مهاجرت صاحبان این مشاغل شد.
شریفی زارچی از سوی دیگر در حوزه خانواده‌ها نیز سیاست اعمال فیلترینگ پیامدهای مالی چندی به همراه داشت که برای خانواده‌ها مطلوب نبود. زیرا استفاده از فیلترشکنها هزینه بسیار زیادی را به خانواده تحمیل کرده بود و در این میان فقط مافیای فیلتر شکن بود که از وضعیت فعلی سود می‌برد. حالا این سیاست حداقل برای دو سکوی واتساپ و گوگل پلی بازار داغ مافیای فیلترشکن فروش را کساد می‌کند. در این صورت اگر در آینده گام‌های بعدی سیاست رفع فیلترینگ بخوبی و با قوت برداشته شود و وعده‌های دولت تمام و کمال محقق شود، هم بار هزینه‌ای اضافی خانواده‌ها برای فیلترشکن از دوش آنان برداشته می‌شود و هم بازار فیلترشکنها به طور کامل از میان می‌رود.
طلیعه امیدوارکننده
عباس آخوندی استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران هم گفت: آنچه دیروز در جلسه شورای عالی فضای مجازی اتفاق افتاد و به رفع فیلترینگ دو پلتفرم خارجی انجامید، دولت چهاردهم را یک گام به پیش راند. این گام توانست همه کسانی را که همواره نگران وضعیت فقدان تعادل و نارضایتی اجتماعی هستند، خوشحال کند.
آخوندی افزود: هرچند آنچه انجام گرفته کار ناقصی است و باید ادامه آن در اقدامات بعدی با فوریت دنبال شود؛ اما تا اینجای کار هم اقدامی پسندیده از سوی دولتی است که عمر فعالیت آن هنوز به 5 ماه هم نمی‌رسد.
به گفته او دولت چهاردهم در همین مدت کوتاه از آغاز کار خود دو اقدام قابل قدردانی انجام داد؛ گام اول توقف ابلاغ قانون حجاب و عفاف و بعد از آن برداشتن گام اول فرآیند رفع فیلترینگ است. این دو اتفاق خوب و قابل تقدیر از منظرهای مختلفی قابل بررسی است.
آخوندی اظهار کرد: جامعه از دولت چهاردهم انتظار داشت بسیار زودتر از این برای مدیریت این فرآیند اقدام کند و راه انواع مداخلات را مسدود کند. از منظری دیگر می‌توان گفت در شرایطی که برخی می‌توانند این چنین بر فرآیندهای اساسی تأثیر بگذارند، همین مقدار تغییر و بهبود نیز یک گام به پیش است و می‌توان از آن یک ارزیابی مثبت داشت.
خبر خوب برای مردم
غلامحسین کرباسچی فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم معتقد است خبر رفع فیلترینگ تعدادی از پلتفرم‌های خارجی، رویداد مسرت‌بخشی بود که دیروز رقم خورد. این رویداد که می‌توان از آن به عنوان یک «خبر خوب» برای مردم یاد کرد، از طریق تصمیم شورای‌عالی فضای مجازی اتفاق افتاد.
او افزود: اما آنچه روی داد، صرفاً یک پدیده مجزا نیست، بلکه پیوست‌ها، زمینه‌ها و البته پیامدهایی دارد که باید به آن توجه شود. نخست اینکه با تصمیم دیروز شورای عالی فضای مجازی برای رفع فیلترینگ گوگول پلی و واتساپ، مسعود پزشکیان نشان داد آنچه را که به مردم وعده داده است محقق خواهد کرد. در عین حال مسعود پزشکیان ما را امیدوار کرد که با روش‌هایی همچون وفاق که در پیش گرفته است، می‌تواند تصمیم دیروز شورای عالی فضای مجازی را درباره پلتفرم‌های دیگر هم تکرار کند.
به گفته او منظور از پلتفرم‌های دیگر، سکوهایی است که با کسب‌و‌کار مردم ارتباط دارد. بنابراین انتظار می‌رود این سکوها نیز با پیگیری‌های رئیس جمهوری رفع فیلتر شوند تا مردم با سهولت بیشتری کارهای روزمره خود را دنبال کنند. یکی از این پلتفرم‌ها «اینستاگرام» است. امروز بسیاری از ایرانیان در اقصی‌نقاط کشور کسب‌و‌کار خود را به این سکو گره زده‌اند. کسب و کارهای خانگی، مشاغل مختلف، زنان خانه دار، دختران و پسران و حتی مغازه داران نیز بخشی از بازاریابی خود را در اینستاگرام دنبال می‌کنند. با توجه به جایگاه و مورد استفاده اینستاگرام در ایران، به‌نظر می‌آید رفع فیلتر این سکو حتی از رفع فیلتر واتساپ هم ضروری‌تر بود. اما با وجود این، اقدام روز گذشته در شورای‌عالی فضای مجازی هم به نوبه خود کار بزرگی بود. زیرا همه می‌دانند که رفع فیلتر این دو سکو هم با پیگیری‌های متعدد دولت و البته وزارت ارتباطات به‌ثمر نشست.
گام بزرگ دولت وفاق ملی
احمد معتمدی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت اصلاحات هم رفع این محدودیت‌ها را گامی‌بسیار مثبت دانست و گفت: این امر نشان از تحقق یکی از وعده‌های دولت وفاق ملی دارد.
وی افزود: با وجود اختلاف نظرهای زیاد در شورای عالی فضای مجازی، شخص رئیس جمهوری، وزیر ارتباطات و وزرای دیگر در این مسیر تلاش بسیاری کردند و سرانجام با همکاری سران سه قوا، اولین گام در رفع فیلتر برداشته شد. البته مخالفان هم قصد ایجاد مزاحمت برای مردم ندارند و تنها جنبه‌های امنیتی و فرهنگی را از زاویه دیگری می‌بینند.
معتمدی با اشاره به تلاش‌های دولت برای متقاعد کردن مخالفان رفع فیلترینگ یادآور شد: ازآنجا که معمولاً در شورای عالی فضای مجازی، همه مسائل در یک جلسه یکی، دو ساعته حل نمی‌شود، پیش از جلسه، لابی‌های زیادی در قالب گزارش‌های توجیهی و صحبت با افراد، انجام شد تا نگرانی‌ها درباره فرهنگ و امنیت کشور در صورت رفع فیلترینگ، برطرف شود.
به گفته وزیر ارتباطات دولت اصلاحات، ماجرای فیلترینگ آنقدر شور شده است که حتی برخی از اصولگرایان هم به این موضوع انتقاد دارند و معتقدند درحالی که بیش از 80 درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند، فیلترینگ بی‌معناست. بنابراین رفع این محدودیت‌ها کاملاً عقلانی است.
معتمدی یادآور شد: رفع فیلترینگ که طبق گفته وزیر ارتباطات، گام به گام انجام می‌شود، با تلاش دولت ادامه‌دار خواهد بود و معتقدم در گام‌های بعدی، محدودیت شبکه‌های پرطرفدار دیگر همچون تلگرام و یوتیوب هم برداشته خواهد شد. امیدوارم این اتفاق زودتر بیفتد تا دیگر مردم مجبور نباشند سراغ فیلترشکنها و دور زدن شبکه بروند چرا که معتقدم این موضوع، امنیت کشور را به خطر می‌اندازد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه دو پلتفرم گوگل‌پلی و واتساپ از شهریور1401 تاکنون فیلتر بوده است، اظهار کرد: از اول نباید موضوع فیلترینگ که به راحتی قابل رفع بود، به یک مسأله بزرگ کشوری تبدیل می‌شد. ولی در شرایط کنونی، باید از تلاش دولت و شخص رئیس جمهوری برای پافشاری بر حق مردم و پا گذاشتن در مسیر رفع فیلترینگ، قدردانی کرد.
وی با غلط خواندن این تفکر که همه چیز باید داخلی باشد، گفت: این نگاه، هیچ رشدی برای پلتفرم‌های داخلی به دنبال ندارد. من هم خواستار حمایت از پلتفرم‌های داخلی هستم ولی تنها راه حمایت، انحصار نیستاختصاص بودجه، تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز و ارائه بسته‌های تشویقی به کاربرانی که از پلتفرم‌های داخلی استفاده می‌کنند، راهکارهایی برای حمایت از شبکه‌های اجتماعی داخلی است.
اینستاگرام برای کسب‌وکارها مهم‌تر است
مازیار نوربخش، رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران، معتقد است که دولت برای رفع کامل فیلترینگ محدودیتی ندارد و رفع این مهم به‌صورت تدریجی و مرحله‌ای توجیهی ندارد.
او گفت: رفع فیلترینگ گوگل‌پلی در مرحله اول زودتر از سایر پلتفرم‌ها بی‌معنی است. خواسته اکوسیستم رفع یک باره و کامل محدودیت‌های تمامی پلتفرم‌هاست. این نگرانی که رفع فیلترینگ بار ترافیک شبکه را افزایش می‌دهد، درست است؛ اما زمانی که فیلترینگ به‌صورت کامل برداشته شود، بخش قابل توجهی از ترافیک شبکه برداشته می‌شود و این دو موضوع یکدیگر را پوشش خواهند داد.
او در ادامه صحبت‌های خود از اولویت‌بندی رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی انتقاد کرد و گفت: هر یک از شبکه‌های اجتماعی برای اکوسیستم اقتصاد دیجیتال منفعت و فواید متفاوت و منحصر‌به‌فرد خود را دارد. بنابراین رفع فیلترینگ هر یک از این پلتفرم‌ها اهمیت دارد و با اینکه اینستاگرام برای کسب‌وکارها مهم‌تر است، نمی‌توان آن را با سایر پلتفرم‌ها اولویت‌بندی کرد.
نوربخش افزود: مردم و اقشار مختلف جامعه در سال‌های اخیر که فیلترینگ گسترده شده، با خطرات امنیتی، فیلترشکن و هزینه‌های دسترسی به اینترنت پر از اختلال دست‌وپنجه نرم می‌کنند که فقط رفع کامل فیلترینگ می‌تواند در رفع این دغدغه‌ها موثر باشد. از سوی دیگر، کسب‌وکارها و مشاغل خانگی که در این مدت مجبور به مهاجرت از پلتفرم‌های بین‌المللی شدند، دوباره به این شبکه‌ها بازمی‌گردند و در نهایت انگیزه و امید جدیدی به جامعه برای تقویت اقتصاد دیجیتال تزریق می‌شود.
رفع تدریجی محدودیت‌ها برابر با اختلال، کیفیت پایین و شبکه آلوده اینترنت
سعید سوزنگر، کارشناس شبکه اینترنت نیز در شرایط فعلی باید فیلترینگ به‌طور کامل حذف شود؛ زیرا در صورت رفع تدریجی محدودیت‌ها همچنان با اختلال، کیفیت پایین و شبکه آلوده اینترنت مواجه خواهیم بود.
او گفت: در کل دو سناریو برای رفع فیلترینگ مطرح می‌شود؛ یکی اینکه رئیس‌جمهور راسا به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی حاکمیت را برای رفع کامل فیلترینگ قانع کرده و محدودیت‌ها کلا برداشته می‌شود.
استقبال از رفع فیلتر گوگل‌پلی
سینا تفنگچی پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی با استقبال از رفع فیلتر گوگل‌پلی به عنوان یک بازار مرجع بین‌المللی برای دانلود اپلیکیشن‌ها و همچنین دریافت به روزرسانی توسط دستگاه‌های اندرویدی و همچنین واتساپ، گفت: این یک گام مثبت در مسیر رفع فیلترینگ است و امیدوارم در آینده‌ای نزدیک شاهد رفع فیلتر دیگر پلتفرم‌های مسدود شده نیز باشیم.
به اعتقاد وی، فیلتر گوگل‌پلی هیچ کمکی به بازارهای داخلی نکرده و ازسوی دیگر مدیران شبکه‌های اجتماعی داخلی نیز همگی در رسانه‌ها اذعان داشته‌اند که هرقدر فیلترینگ ادامه دار شود، آنها بیشتر متضرر خواهند شد. بنابراین صحبت‌هایی مبنی بر اینکه بخشی از فیلترینگ برای حمایت از پلتفرم‌های داخلی بوده، موضوعی کاملاً مردود است.
این پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی یادآورشد: شاید بخشی از اپ‌های ارائه شده در گوگل‌پلی نامناسب باشد یا مشکلاتی داشته باشد اما این موارد با استفاده از سیستم گزارش دهی، بسادگی قابل حل شدن است. در صورت مشاهده چنین اپ‌هایی، کاربران می‌توانند موضوع را گزارش دهند تا مسأله حل شود. تفنگچی افزود: در نمونه‌های داخلی هم وضعیت گل و بلبل نیست و گاه مواردی دیده می‌شود که می‌توان آنها را گزارش داد.
از نگاه این فعال حوزه هوش مصنوعی، با رفع فیلتر گوگل‌پلی، عملاً از چالش‌های بسیاری که کاربران با آن مواجه بودند جلوگیری می‌شود. به گفته تفنگچی، در شرایط فیلترینگ، نه تنها دسترسی به این بازار معتبر بین‌المللی امکانپذیر نبود، بلکه شبکه‌های اجتماعی داخلی هم رشد نکردند. در صورتی که با رفع فیلتر گوگل‌پلی، پلتفرم‌های داخلی می‌توانند در این بستر بین‌المللی حضور یابند و رشد کنند. حضور پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های داخلی در بازاری مانند گوگل‌پلی، می‌تواند منجر به جذب مخاطب بین‌المللی هم شود که یک اتفاق خوب در دولت چهاردهم محسوب می‌شود.
یکی دیگر از دلایلی که رفع گوگل‌پلی برای کاربران اهمیت زیادی دارد، این است که ازین پس می‌توانند دیوایس‌های خود را بدون نیاز به اتصال به وی پی ان، آپدیت و به روزرسانی کنند. ازآنجا که اپل، خودش هم ما را فیلتر و تحریم کرده، بنابراین تمایل مردم به اندروید بسیار بیشتر است و عمده کاربران ایرانی از این سیستم عامل استفاده می‌کنند. به گفته این پژوهشگر هوش مصنوعی، به روزرسانی اپلیکیشن‌های تخصصی این دستگاه‌های اندرویدی را الزاماً نمی‌توانید در بازارهای داخلی ازجمله کافه بازار یا مایکت پیدا کنید و با رفع فیلتر گوگل‌پلی، یکی از دغدغه‌های کاربران در این زمینه، برطرف شد.
تفنگچی افزود: اهمیت به روزرسانی، تنها منحصر به گوشی‌ها نیست وهمه دستگاه‌های هوشمند متصل به سیستم عامل اندروید، نیازمند این آپدیت‌ها هستند. با اتصال بدون فیلتر به گوگل‌پلی، کاربران می‌توانند آپدیت‌های جدید را برای تلویزیون‌های هوشمند، یخچال‌های هوشمند و... به راحتی دریافت کنند. وی با اشاره به اینکه یکی از گام‌های اساسی برای بهبود کیفیت اینترنت، رفع فیلتر به طور کامل است، یادآورشد: فیلترینگ با ایجاد محدودیت‌های مختلف، باعث کاهش کیفیت اینترنت شده است.
این فعال هوش مصنوعی همچنین از رفع فیلتر واتساپ نیزاستقبال کرد و افزود:این رفع فیلتر می‌تواند به تجار و بازرگانان کمک شایان توجهی کند چراکه بسیاری از آنها از قابلیت صوتی این شبکه اجتماعی برای تعامل جهانی و بین‌المللی خود بهره می‌گرفتند. به هرحال وجود 2.8میلیارد کاربر واتساپ، قابلیتی بسیار بالا برای کسب و کارها محسوب می‌شود و رفع فیلتر آن می‌تواند تا حد زیادی کارگشا باشد.
مصوبه روز گذشته یک مقدمه رو به جلو بود
محمد کشوری، فعال حوزه فضای مجازی، معتقد است که کلیت تصمیم اتخاذ شده خوب است، گفت: واقعیت این است که فیلترینگ گوگل پلی، بسیار توجیهی نداشت. حتی بحثش این بود که در دولت قبل هم باز بشود، ولی خب متأسفانه دولت قبل نتوانست به اجماع برسد و باز کند. و واقعاً به نظر من اصلاً بدیهی بود که گوگل پلی با توجه به مخاطرات امنیتی شدید قطع ارتباط دستگاه‌ها که یا نمی‌شود یا خیلی سخت است یا اصلاً غلط است که بخواهیم فیلترشکن نصب کنیم. مثلاً گوشی، تلویزیون‌های هوشمند، یا یک سری دیوایس‌ها و دستگاه‌ها، این اصلاً حتی اگر خود آن فرد هم از فیلترشکن استفاده کند، بهتر است که روی آن دستگاه‌ها نصب نکند. یا مثلاً بخواهد برای آپدیت نرم‌افزاری مجبور شود از فیلترشکن استفاده کند، که کار بسیار غلطی است.
کشوری افزود: در مورد واتساپ البته من به نظرم می‌آید که طبیعتاً گزینه جذابی برای باز کردن نبوده و اگر بنا بود یک پلتفرم انتخاب شود، قاعدتاً فکر می‌کنم اگر نظرسنجی هم از مردم می‌کردند، واتساپ آخرین گزینه‌ای بود که کسی به آن رأی می‌داد. هرچند واتساپ در دنیا خیلی کاربر دارد، ولی جنس کاربر ایرانی زیاد با واتساپ نزدیک نشده. به نظرم بهتر بود اگر بخواهند چیزی را باز کنند، فعلاً تلگرام باز می‌شد. ولی در هر صورت می‌گویم خیلی مهم است که ببینیم گام بعدی چیست. ولی به عنوان گام اولیه، اگر تشخیص دادند که مثلاً با واتساپ شروع کنند، ما در این حد را به نظرم خوب است که بپذیریم.
این فعال حوزه مجازی گفت: همچنین من معتقدم که هر تصمیم مهمی در حکمرانی گرفته می‌شود، تصمیماتی که در حوزه نظامی و امنیتی نیست و بالاخره در حوزه‌های عمومی با زندگی روزمره مردم سروکار دارد و یک اهمیت خیلی زیادی هم دارد، باید شفاف باشد. در مجلس شما می‌دانید هر چیزی بخواهد تصویب شود، نه اینکه فقط مصوبه نهایی، اساساً در قانون اساسی آمده که صورت مذاکرات مجلس پخش بشود، مگر موضوعات استثنایی باشد که خلاف امنیت ملی باشد، که آنها استثناست و غیرعلنی می‌شود، تازه آن غیرعلنی هم در مورد گزارش‌هاست و الا بحث‌هایی که در مورد تصویب قانون می‌شود، باید علنی شود و قانون که غیرعلنی نیست.
این فعال حوزه مجازی گفت: بالاخره اگر بپذیریم، شورا هم دارد الان یک تصمیمی می‌گیرد که در سطح کلان به منافع عمومی برمی‌گردد و بهتر است شفاف شود. ما نمی‌گوییم حتی صورت مذاکرات هم پخش بشود، ولی حداقل دستور جلسات قبلش منتشر بشود که این پیش‌نویس امری است که می‌خواهیم تصویب کنیم. حتی از کارشناسان نظر بخواهند بگویند ما این را نوشتیم. چه ایرادی دارد منتشر بشود، بقیه نظر بدهند. شاید چند تا ایراد داشته باشد. در دنیا به این فرایند می‌گویند فرایند مشاوره عمومی (Public Consultation)، که قبلش پیش‌نویس منتشر می‌کنیم تا کارشناسان نظر بدهند، چه ایرادی دارد؟ ما این کار را نمی‌کنیم و تا دقیقه ۹۰ حتی کارشناسانی که کاملاً مرتبط با آن حوزه هستند، با قید محرمانگی هم این اطلاعات در اختیارشان قرار نمی‌گیرد.»
کشوری ادامه داد: در کشورمان اصلاً چنین چیزی منتشر نمی‌شود. در نهایت، دو ساعت قبل از جلسه شورای خبرگزاری یا یک رسانه منتشر می‌کند و می‌گویند این طرح مشخص نیست که درست است یا غلط، کدام نسخه است، نسخه جدیدی است یا قدیمی و دقیقاً معلوم نیست چه چیزی تصویب شده است. به نظرم فرایند غیرشفاف ضربه می‌زند به نظام تصمیم‌گیری ما. بهتر است که این اطلاعات از قبل منتشر شود، چون این چیزی نیست که اسرار نظامی باشد که بالاخره مصوب بشود و منتشر نشود. بنابراین، چه ایرادی دارد که از قبل منتشر بشود.»
اقدامی قابل تحسین و امیدوارکننده
تعدادی از نمایندگان مجلس تصمیم شورای عالی فضای مجازی در رفع مسدودیت واتساپ و گوگل پلی را به عنوان گام اول تحقق وعده دولت برای رفع فیلترینگ، اقدامی قابل تحسین و امیدوارکننده دانستند و تاکید کردند رضایتمندی مردم، نباید قربانی تبلیغات رسانه ای دشمن شود.
سید محمد موحد درمورد اقدامات دولت چهاردهم برای رفع فیلترینگ، گفت: رئیس جمهور و دیگر اعضاء محترم شورای عالی فضای مجازی در گام اول به رفع فیلترینگ رای قابل تحسین دادند تا به وعده خود عمل کرده باشند، مسلما این اقدامات می تواند سبب آرامش بیشتر و افزایش امید در جامعه، رضایت مردم، همگرائی و بهبود شرایط زندگی کسب و کارهای اینترنتی شود.
نایب رئیس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: رفع فیلترینگ باعث می شود تا هزینه های سنگینی که بر هموطنان برای تهیه فیلترشکن ها تحمیل می شود از بین برود این اقدام برای رفع فیلترینگ کامل باید با درایت انجام شد و امیدواریم که این تصمیمات بتواند رضایتمندی مردم را فراهم کند.
نایب رئیس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در همه کشورهای غربی و پیشرفته و جوامعی که داعیه حقوق بشر و حریم خصوصی را دارند نیز ، فضای مجازی مدیریت می شود و در مواقع خاص و بنا به ضرورت های ملی و حاکمیتی خود، به صورت مقطعی محدودیت های مناسب و مدیریت شده را برای دسترسی مردمشان ایجاد می کنند.با توجه به اینکه امروز کشور ما در شرایط عادی است قبلا به ریاست محترم جمهور، وزیر محترم ارتباطات و اعضاء شورای عالی فضای مجازی پیشنهاد داده بودم که با در نظر گرفتن حریم خانواده ها و مبانی ارزشی جامعه به سمت رفع فیلترینگ بروند.
نماینده مردم کهگیلویه اظهار داشت: باید به تصمیم دولت در زمینه رفع فیلترینگ احترام بگذاریم و نباید رضایتمندی مردم، قربانی تبلیغات رسانه ای دشمن شود، البته باید در این مسیر با مدیریت هدفدار و هوشمند به هنجارهای دینی و اجتماعی هم توجه شود.
عملیاتی کردن سیاست های کلی موضوع رفع فیلترینگ با مصالح ملی و رضایت عمومی مردم
سید روح الله موسوی درمورد گام اول رفع فیلترینگ از سوی دولت چهاردهم گفت: رفع فیلترینگ و ضابطه‌مند شدن فضای مجازی یکی از موضوعات مهم و جزو وعده‌های انتخاباتی رئیس جمهور پزشکیان بود که از روز اول در دستور کار دولت قرار گرفت و پزشکیان در این زمینه به وعده خود عمل کرد. این اقدام را به فال نیک می گیریم و امیدواریم که با تکمیل در مراحل بعدی بتواند رضایتمندی مردم را در پی داشته باشد.
دبیر کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها تصریح کرد: با رشد و توسعه شبکه‌های اجتماعی امروزه بسیاری از کسب و کارها به صورت مستقیم و غیرمستقیم از ظرفیت‌های موجود در فضای مجازی استفاده می‌کنند بنابراین ایجاد محدودیت در این زمینه و ادامه آن می‌تواند نتایج نامطلوبی به همراه داشته باشد و به کسب و کارهای این حوزه آسیب جدی وارد کند لذا رفع مسدودیت از پلتفرم های پرکاربرد در جامعه که از سوی صاحبان مشاغل، دانش بنیان ها و گروه های علمی و تحقیقاتی بسیار مورد استفاده قرار می گیرند،انتظار مردم است که باید در مراحل بعدی اجرا شود.
موسوی تصریح کرد: در همه کشورها با توجه به نوع سیاستی که اجرا می شود، اعمال برخی محدودیت ها برای بعضی از پلتفرم‌ها انجام شده است، اما درمقابل این ایجاد محدودیت نارضایتی‌هایی برای کاربران به همراه داشته است و تأثیراتی هم بر فضای کسب و کار مجازی گذاشته است و بر این اساس در ایران رفع فیلترینگ و دسترسی آزاد به سکوهای فیلترشده از جمله وعده‌های دولت چهاردهم بود که مرحله اول آن عملیاتی شد.
نماینده مردم لردگان بیان داشت: پس از اعمال سیاست فیلترینگ مسئولان و مردم به این موضوع رسیده‌اند که نه تنها اهداف فیلترینگ محقق نشده بلکه برعکس مافیای فیلترشکن فروش سود هنگفتی نصیبشان می‌شود و از همه مهم‌تر مدیریت فضای مجازی از دست خارج شده و کودکان و نوجوانان با فیلترشکن به سایت‌های غیر مجاز و محتواهای غیراخلاقی به راحتی دسترسی پیدا کرده‌اند که خود این موضوع آسیب‌ها را بیشتر می‌کرد و اکنون با اقدامات انجام شده در این زمینه می توان به نتایج بهتری دست یابیم.
این نماینده مجلس بیان داشت : دولت چهاردهم با در نظر گرفتن مصالح ملی و رضایت عمومی مردم سیاست های کلی موضوع رفع فیلترینگ را عملیاتی کرد امیدواریم این شرایط به نفع رشد کسب و کارهای اینترنتی و شرکت های دانش بنیان که بر پایه اینترنت فعالیت می کنند و جلب رضایت مردم تغییر کند.
وفاق ملی عملیاتی شد
محمد بهرامی از دیگر نمایندگانی است که با تقدیر از تلاش و اقدامات دولت چهاردهم جهت رفع فیلترینگ گفت: تلاش های رییس جمهور برای رفع فیلترینگ نتیجه داد و وعده انتخاباتی دکتر پزشکیان با تکیه بر خرد جمعی و وفاق ملی عملیاتی شد امیدواریم که همه مسوولان بتوانند مشکلات و چالش های پیش روی کشور را اینگونه حل کنند.
بهرامی تصریح کرد: فضای اینترنت و پلتفرم ها محیط مناسبی برای معرفی خدمات و کسب و کارهاست و در جذب مشتری بسیار تاثیر گذار است در چنین شرایطی که دولت گام اول رفع فیلترینگ را انجام داد این اقدام می تواند مجال بیشتری برای توسعه و پیشرفت کسب و کارهای اینترنتی را فراهم کند.
وی با بیان اینکه استفاده از فیلترشکن هزینه های زیادی برای مردم به دنبال داشته است و اهداف فیلترینگ با وجود مافیای فیلترشکن به هیچ عنوان محقق نشد گفت:رفع فیلترینگ از وعده‌های صریح دولت چهاردهم پیش از پیروزی در انتخابات بوده و رئیس جمهور و وزیر ارتباطات همچنان بر تحقق آن تأکید داشتند تا این تلاش توانست بخشی از اهداف دولت را محقق کند و اقدامی قابل تحسین است.
نماینده مردم بویر احمد و دنا در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: همان طور که رییس جمهور هم بارهای تاکید کرده است، بنای دولت توسعه آموزش و تولید محتواهای فرهنگی به ویژه برای نوجوانان و جوانان است، برخلاف برخی ادعاهای مطرح شده طرح دولت برای رفع فیلترینگ به معنای رها کردن فضای مجازی نیست بلکه موجب تقویت حکمرانی در این حوزه است .
نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس بیان داشت: به عنوان نماینده ملت قبلا هم از دولت خواسته بودیم که برای رفع فیلترینگ اقدام کند
نورنیوز