×
اقتصادی
شناسه خبر : 204089
تاریخ انتشار : دوشنبه 1403/09/26 ساعت 09:19
بازار ارز توافقی: به وقت دیگران!

دکتر سعید بیات*

بازار ارز توافقی: به وقت دیگران!

بالاخره بعد از سال‌ها بحث کارشناسی، بازار ارز توافقی راه‌‌‌اندازی شد تا تعیین قیمت ارز به سازوکار بازار سپرده شود و بانک‌مرکزی نیز به وظیفه قانونی خود که اجرای نظام شناور مدیریت‌شده است، بازگردد. اما سوالی که باید به آن پاسخ داد این است که چه تمهیداتی باید اندیشیده شود تا بانک‌مرکزی ناچار به بازگشت به نظام تثبیت ارز نشود؟

نورنیوز-گروه اقتصادی: بالاخره بعد از سال‌ها بحث کارشناسی، بازار ارز توافقی راه‌‌‌اندازی شد تا تعیین قیمت ارز به سازوکار بازار سپرده شود و بانک‌مرکزی نیز به وظیفه قانونی خود که اجرای نظام شناور مدیریت‌شده است، بازگردد. اما سوالی که باید به آن پاسخ داد این است که چه تمهیداتی باید اندیشیده شود تا بانک‌مرکزی ناچار به بازگشت به نظام تثبیت ارز نشود؟ به بیان دیگر، مسوولیت سایر نهادهای حاکمیتی که سیاست‌‌‌های آنها به طور مستقیم بر بازار ارز موثر است، چیست؟ آیا این نهادها به مسوولیت‌‌‌های خود در قبال نوسانات بازار ارز واقفند و نسبت به اعمال سیاست‌‌‌های درست و منطقی، اهتمام کافی دارند؟

واقعیت آن است که سیاست‌‌‌ ارزی به طور مستقیم از سیاست تجاری و سیاست خارجی کشور تاثیر می‌‌‌پذیرد و این به آن معناست که موفقیت بانک‌مرکزی در اجرای نظام ارزی شناور مدیریت‌شده منوط به الگوی منطقی سیاست تجاری و سیاست خارجی است.

بر این مبنا، نکات اساسی را که باید در مجموعه سیاست‌‌‌های تجاری و خارجی کشور موردنظر قرار گیرد به‌اختصار عرض می‌‌‌کنم.

سیاست‌‌‌های تجاری

الف) رعایت تناسب منابع-مصارف ارزی توسط وزارت صمت: متاسفانه در سال‌های اخیر میزان ثبت‌سفارش‌‌‌های تاییدشده توسط وزارت صمت همواره بیشتر از توان تامین ارز کشور بوده و طبیعی است که در بازار توافقی، تقاضا بر عرضه پیشی بگیرد.

این امر، دو پیامد دارد: اول اینکه نرخ توافقی را به سمت بالا تحریک می‌کند؛ دوم اینکه ممکن است بخشی از مازاد تقاضا به بازار آزاد منتقل شود و نرخ آن بازار را نیز تحریک کند. بنابراین، لازم است وزارت صمت نسبت به نیازسنجی واقعی همه اقلام وارداتی به کشور اقدام موثری انجام دهد و میزان و اولویت واردات این اقلام را به نحوی تنظیم کند که حداکثر به میزان عرضه ارز در بازار توافقی باشد.

ب) اقدامات عاجل برای جلوگیری از قاچاق کالا به کشور از مبادی گمرکی رسمی: لازم است گمرکات کشور هرچه سریع‌تر به تجهیزات مدرن کشف قاچاق مجهز شوند تا میزان واردات این نوع اقلام به کشور به طور معنادار کاهش پیدا کند. واقعیت آن است که بخش عمده تقاضای ارز در بازار آزاد مربوط به تامین ارز قاچاق به داخل کشور است و اگر بتوان مسیرهای ورودی قاچاق را مسدود کرد، تقاضای ارز بازار آزاد کاهش یافته و می‌‌‌تواند نرخ آن بازار را به سمت پایین هدایت کرده و به بازار توافقی نیز سیگنال کاهش قیمت را ارسال کند.

ج) واردات خودرو، بنزین و...: به‌عنوان یک اقتصادخوانده‌‌‌ معتقدم، باید خودروی نو و کارکرده به کشور وارد شود. اما اگر قرار باشد خودرو وارد شود و ارز قطعات وارداتی خودرو نیز به میزان گذشته تامین شود، به معنای واردکردن فشار مضاعف بر تقاضای ارز و در نتیجه، افزایش نرخ ارز توافقی است. بنابراین راهی نیست جز آنکه ارز موردنیاز برای واردات خودرو از محل کاهش ارز واردات قطعات خودرو تامین شود.

به‌علاوه، اگر توزیع بنزین یارانه‌‌‌ای تداوم داشته باشد و تغییری در نحوه مدیریت بازار بنزین صورت نگیرد، سال به سال بر میزان تقاضای ارز برای واردات بنزین افزوده می‌شود و نرخ توافقی را تحت فشار قرار می‌دهد. بنابراین، اگر قرار باشد نرخ ارز در بازار توافقی در دامنه‌‌‌ای منطقی مدیریت شود، باید تصمیمات درست و عاجل در مورد واردات خودرو، بنزین، موبایل و... اتخاذ شود.

د) شناسایی روش‌های نوین خروج سرمایه: چند ماه قبل به این موضوع علاقه‌مند شدم که اساسا صرافی‌‌‌ها چگونه به فرآیند خروج سرمایه از کشور کمک می‌کنند. با برخی از آنها دوست شدم و ساعت‌‌‌ها در مورد این موضوع اطلاعات کسب کردم. توضیحات آنها چنان شگفت‌‌‌آور و روش‌های آنها چنان پیچیده بود که ناخودآگاه بر آنها احسنت (!) گفتم.

 تصور اینکه بتوان با دانش فعلی دستگاه‌‌‌های دولتی جلوی خروج سرمایه را گرفت غلط است و لازم است نهادهای متولی (نظیر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز) نسبت به به‌‌‌روزرسانی روش‌های مبارزه با خروج سرمایه از کشور اقدام کنند.

اقدام موثر در این زمینه می‌‌‌تواند تقاضای ارز در بازار آزاد را کاهش دهد. نتیجه طبیعی این کاهش تقاضا، کاهش نرخ ارز بازار آزاد و البته ارسال سیگنال کاهشی به بازار توافقی خواهد بود.

سیاست خارجی

درخصوص تاثیر سیاست خارجی بر بازار ارز آنچنان فراوان صحبت شده که ضروری نمی‌‌‌بینم مجددا به آن بپردازم.  فقط تاکید می‌‌‌کنم که یکی از پارامترهای کلیدی در مدیریت موفق بازار ارز توافقی، کنترل فضای نااطمینانی و کاستن از شدت ریسک‌‌‌های سیاسی است. چنانچه فضای سیاسی قابل پیش‌بینی نباشد، هم عرضه و هم تقاضای ارز را متاثر کرده و اجرای نظام شناور مدیریت‌شده را با دشواری همراه می‌کند.

مخلص کلام آنکه بازار ارز توافقی جزیره‌‌‌ای جدا از سرزمین اصلی اقتصاد نیست که مدیریت موفق آن صرفا منوط به سیاستگذاری بانک‌مرکزی باشد. موفقیت این بازار نوپا و این مولود مبارک نیازمند مسوولیت‌‌‌شناسی و مسوولیت‌پذیری مجموعه نهادهای حاکمیتی است.

*پژوهشگر اقتصادی


نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
وزیر دفاع پاکستان: اسلام آباد برای تنش زدایی بین ایران و آمریکا نقش‌آفرینی می‌کند
جزئیات اصلاح آیین‌نامه رتبه‌بندی معلمان اعلام شد
شناسایی «دولت فلسطین» کافی است؟
چند واقعیت دربارۀ ماشه
عضو ارشد حماس: آمریکا قابل اعتماد نیست
امروز در نرخ طلاق به میانگین جهانی نزدیک شده‌ایم
مهاجرانی: ایران در برابر ظلم سکوت نمی‌کند
واکنش رسانه‌های غربی به رای نیاوردن قطعنامه روسیه و چین
همه احتمالات پیش رو
آزمایش موفق بزرگترین توربین بادی معلق در چین
ایروانی: جنایتکار جنگی نباید در مجمع عمومی سخن بگوید
اسنپ‌بک و تداوم ابهام راهبردی
0-4 | بایرن مونیخ توقف ناپذیر در شب 100 گله شدن کین +خلاصه بازی
ردپای داماد در پرونده کلثوم اکبری قاتل سریالی مازندران
غرب در مسیر تشدید تنش؛ فراخوان سفرای ایران از سه کشور اروپایی
جنجال در نیویورک؛ ویزای رئیس‌جمهور کلمبیا لغو شد
پزشکیان نیویورک را به مقصد تهران ترک کرد
ایران سفرای خود را از آلمان، فرانسه و انگلیس فراخواند
آسوشیتدپرس: آژانس در حال بازرسی از یک سایت آسیب‌ندیده ایران است
ردپای ایلان ماسک و شاهزاده اندرو در لیست پرونده جنجالی اپستین
فرار از تله تحریم‌ها با رونق گردشگری
حکم اعدام برای متهمان شبکه جاسوسی موساد و منافقین در کرج
وضعیت آب و هوا امروز شنبه 5 مهر 1404 + وضعیت استان‌ها
حمایت از بومی‌سازی و صادرات فناوری با قرارداد جدید وزارت ارتباطات
نوراینفو | 6 راز موفقیت برای مدیریت مالی
تامین برق یک شهر با راکتور هسته‌ای در حیاط پشتی خانه
زمستان بدون مازوت؟ ترس مجدد از خاموشی‌ها و آلودگی هوا
زنگ خطر پایان سیاست دوحزبی در انگلیس/ فاراژ در آستانه نخست‌وزیری؟
سخنان سید عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در نشست شورای امنیت سازمان ملل
مستند ایرانی جایزه جشنواره بوسان را گرفت
فرزند شهید نصرالله: آمریکا از طرح‌های شیطانی علیه کشورهای اسلامی استفاده می‌کند
مورایس: استقلال در حال رشد است
واکنش ایران به سخنرانی «نتانیاهو» در مجمع عمومی سازمان ملل در مقابل صندلی‌های خالی
ظریف: فعالسازی اسنپ‌بک، سودی برای اروپا نخواهد داشت
پزشکیان: اقدامات رئیس‌جمهور آمریکا منطقه را به سمت آتش سوق می‌دهد
آلمان: تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اعمال خواهند شد
کشورهای اسلامی برای مردم خود و ملت‌های مسلمان با توسعه همکاری‌ها امنیت و رفاه ایجاد کنند
تکذیب بازرسی آژانس در فردو و نطنز +فیلم
ترافیک سنگین در تمامی محور‌های ورودی تهران
چین: فعال کردن مکانیسم اسنپ‌بک به حل اختلافات کمکی نخواهد کرد.
تعقیب و گریز قاچاقچیان سوخت توسط پلیس هرمزگان
بن بست مذاکرات امنیتی بین اسرائیل و سوریه در آخرین لحظه
ایران جهان را به ایستادگی در برابر استانداردهای دوگانه و مزورانه فرامی‌خواند
شهادت 93 دانش‌آموز و 30 استاد دانشگاه در جنگ 12 روزه
اعلام زمان رای گیری شورای امنیت درباره ایران
وزیر خارجه عراق حمله به هر شهرونده عراقی را حمله به عراق دانست
جدول به روز لیگ برتر پس از بازی استقلال
تحقیر نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل
جنایت رژیم صهیونیستی توهین به کرامت انسانی است
استقلال(1) -شمس آذر (1) /توقف آبی پوشان در خانه+ فیلم
X
آگهی تبلیغاتی