نورنیوز-گروه سیاسی: همزمان با نزدیک شدن به حضور دونالد ترامپ رئیسجمهور منتخب آمریکا در کاخ سفید، موضوع مذاکره و توافق با ایران هم در تحلیلهای رسانهای و اظهارات مقامات سابق و آتی این کشور جایگاه ویژهای پیدا کرده است. موضوع روابط میان ایران و آمریکا و تمام چالشهای آن، یکی از مهمترین سوژههای رسانهای-سیاسی در جهان است که به نظر میرسد آرام آرام در حال داغ شدن است.
اینکه تهران و واشنگتن در چهارسال ریاست جمهوری مسعود پزشکیان و دونالد ترامپ با چه فراز و فرودهایی در روابط خود روبرو خواهند بود مشخص نیست و با توجه به شخصیت و منش غیرقابل پیشبینی ترامپ ارزیابی رفتار او در آینده حتی برای تحلیلگران آمریکایی هم آسان نیست. از این رو صرفا می شود براساس برخی خبرها و اظهارات درباره آن به گمانهزنی پرداخت.
در تازهترین اظهارنظرها «وندی شرمن» قائممقام پیشین وزارت خارجه آمریکا، در بخشی از گفتوگوی خود درباره موضوعات بینالمللی، به آینده مذاکرات و توافق ایران و آمریکا پرداخته و گفته است: «رئیس جمهور منتخب آمریکا (ترامپ) تأکید کرده که بهدنبال مذاکره جامع با ایران و رسیدن به توافقی بهتر است. مذاکرات احتمالی کنونی صرفا درباره برنامه هستهای ایران نخواهد بود، بلکه درباره نقش ایران در خاورمیانه، اقدامات آنها در سوریه، یمن، غزه، لبنان و دیگر نقاط منطقه و نیروهای نیابتی تهران را نیز شامل خواهد شد».
گرچه به نظر نمیرسد شرمن در دولت آینده ترامپ نقشی داشته باشد اما با توجه به اشراف وی به دیدگاههای حاکم بر دولت آینده آمریکا میتوان این گفتهها را تا حدی نزدیک به سیاست آینده کاخ سفید در قبال ایران قلمداد کرد. سیاستی که در صورت تحقق و تبدیل شدن به برنامه، چندان گرهی از مشکلات میان ایران و آمریکا نخواهد گشود، از آن رو که تکرار نوعی از زیادهخواهیهای آمریکا در قبال ایران است.
شرمن، ترامپ را مشتاق و آماده مذاکره جامع برای توافقی بهتر توصیف کرده اما در تشریح دیدگاه دولت آینده آمریکا از این مذاکره جامع آن را در قالب بستهای از موضوعات مورد اختلاف اعلام کرده است. وی در حالی مذاکرات احتمالی ایران با آمریکا را به موضوعات دیگری پیوند داده که جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده که هرگونه مذاکره و توافق با طرف غربی را تنها در صورتی خواهد پذیرفت که در مسیر رفع تحریمها تعریف شود.
از سوی دیگر میزان اعتماد اندک میان تهران و واشنگتن از سال ۲۰۱۸ یعنی از زمان نقض یکجانبه توافق برجام از سوی ترامپ با کاهش چشمگیری روبرو شده و اکنون همزمان با روی کار آمدن مجدد او بازگرداندن این اعتماد به راحتی نخواهد بود. اینکه ترامپ و آمریکا در پی توافقی جامع با ایران هستند، به این معنا نخواهد بود که دیدگاه تهران هم درباره جامعیت این توافق مشابه آنهاست. جمهوری اسلامی ایران همواره ملاحظات خاص خود را در این زمینه داشته و بر رعایتخط قرمزهای در سیاست خارجی اصرار دارد .علاوه بر این بیان برخی ادعاهای غیر قابل اثبات علیه کشورمان که همواره در مذاکرات مطرح شده می تواند به پیچیدگیهای حاکم بر مذاکرات بیافزاید
بخش دیگری از سخنان شرمن گرچه تکرار ادعاهای هستهای درباره ایران است اما در خلال آن اعتراف به اشتباه هم وجود دارد. قائم مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا درباره برنامه هستهای ایران گفته است: «ما با اتحادیه اروپا، روسیه و چین همکاری نزدیکی داشتیم تا به توافق برجام برسیم، اما در نهایت، دونالد ترامپ بهعنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب شد و از این توافق خارج شد. از آن زمان تاکنون، شرایط فقط بدتر شده است و ایران در حال غنی سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد است و به سرعت میتوانند به سطح غنیسازی ۹۰ درصدی مورد نیاز سلاح هستهای دست پیدا کنند».
نگرانی غرب از تولید سلاح هستهای از سوی ایران در حالی است که تهران بارها از حرمت شرعی و عقلی آن سخن گفته است.این رویکرد نشان دهنده بیاعتمادی غرب از یک سو و تداوم رویه اشتباه سالهای اخیر از سوی دیگر است. با این سطح از بیاعتمادی و ادعا شرایط برای یک توافق بسیار جزئی میان غرب و ایران هم چندان هموار به نظر نمیرسد و نشانهای از توافق بلندمدت و جامع هم دستکم در افق کوتاه مدت نیز دیده نمیشود. مگر آنکه آمریکا و اروپا نگاه واقعبینانهای به شرایط موجود داشته و بر اساس اقتضای وضعیت تصمیم گرفته و اقدام کنند.
مهمترین دلیل حضور ایران در تمام مذاکرات سابق و آتی، برداشتن بار تحریمهای غیرقانونی از دوش مردم ایران است. از این منظر هر اقدام و تصمیمی در برابر این خواست قرار گیرد از نظر تهران قابل قبول نیست. ترامپ یا هر یک از مذاکرهکنندگان آتی هم در صورتی که بدنبال کاهش تنش در روابط با ایران هستند باید با لحاظ این مهم پشت میز مذاکره قرار گیرند.