نورنیوز-گروه بین الملل: «فهیم تاشکین» در مقاله ای که در روزنامه ترکیه‌ای «گازیته دوار» منتشر کرده، نوشت: «بازیگرانی که به سوریه اسد پشت کردند، موفق شدند، این کشور عربی سرکش در برابر خواسته‌های آمریکا در خاورمیانه را نابود کنند. اکنون بیش از هر چیز سوریه توان و قدرت پاسخ به اسرائیل را ندارد.»
تاشکین مأموریت اسرائیل در سوریه در این مرحله از تاریخ را اولا حملات مهلک و کشنده علیه مواضع متحدین اسد در سوریه و در ثانی خرد کردن دندان‌ها و استخوان‌های سوریه با نابود کردن توانمندی‌های نظامی آن و اشغال «جبل الشیخ» با موقعیت راهبردی امنیتی و منابع آبی بسیار مهم آن می‌داند.
به نظر تاشکین همه اینها اکنون به لطف رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه محقق شده است. وی تأکید می‌کند که هیچ‌کس به اندازه «اردوغان» نتوانسته شادی را به دل اسرائیل وارد کند.
این روزنامه‌نگار و کارشناس ترکیه‌ای می‌گوید: «اردوغان 13 سال تمام بی‌وقفه توان و انرژی خو د را روی خرد کردن استخوان‌های سوریه متمرکز کرد.
او در حالی که خود را متحد ایران و روسیه و سوریه اسد نشان می‌داد و در نشست‌های آستانه به ظاهر در جستجوی راه‌حل برای بحران سوریه می‌گشت، در پشت پرده گروه‌های مسلح هم‌پیمان اسرائیل را برای فتح دمشق آموزش می‌داد.
اردوغان همواره نشان داده، در کنار ژست‌های به ظاهر «حمایتی از فلسطین و فلسطینی‌ها» و «انتقادی از اسرائیل» همواره یار و یاور رژیم صهیونیستی بوده و آخرین پرده از حمایت اردوعان از اسرائیل، میدان سوریه بود.
حمایت اردوغان از اسرائیل در جنگ غزه
اما اردوغان فقط در سوریه موجب خرسندی اسرائیل نبوده، بلکه در طول 14 ماه جنگ این رژیم علیه فلسطینی‌ها، همواره یار و یاور تل‌آویو بوده، طوری که از ترکیه به عنوان یکی از مهم‌ترین طرف‌های تجاری اسرائیل در سال 2023 یاد شده است.
تجارت بین ترکیه و اسرائیل در سال ۲۰۲۳ به ۷ میلیارد دلار بالغ شد، این موجب شد تا آنکارا پنجمین صادرکننده بزرگ به اسرائیل باشد. ترکیه در سال 2023 تأمین‌کننده نیازهای اسرائیل در حوزه آهن، فولاد و محصولات پتروشمی بود.
روابط تجاری اسرائیل و ترکیه از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳ شاهد رشدی حدودا سه برابری بوده و باعث شده، ترکیه پنجمین طرف تجاری اسرائیل و اسرائیل دهمین طرف تجاری ترکیه شود.
مازاد تجاری ترکیه از تجارت با اسرائیل در سال 2023 درحالی که اردوغان تهدید به تعلیق روابط تجاری خود با اسرائیل در حمایت از فلسطینی‌ها کرده بود، به 3.9 میلیارد دلار بالغ شد.
برخلاف ژست‌های بشردوستانه اردوغان درباره تحریم اسرائیل، اتفاقا صادرات برخی کالاها ترکیه‌ای در سال‌جاری به اسرائیل افزایش چشمگیر نیز داشته‌اند.
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد، صادرات فولاد، مواد شیمیایی، محصولات معدنی، آهن، کالاهای اساسی از جمله تخم‌مرغ، میوه و سبزیجات ترکیه به اسرائیل در سال 2024 به شکل چشمگیری با وجود ادامه نسل‌کشی‌ها در نوار غزه افزایش داشته‌اند.
اردوغان در ماه مه گذشته مدعی شد که آنکارا تمام فعالیت‌های تجاری و اقتصادی خود با رژیم صهیونیستی را متوقف کرده است، نگاهی به گزارش‌های گمرک و مرکز آمار ترکیه نیز این موضوع را کاملا تایید می‌کند، به‌طوریکه صادرات ترکیه به اسراییل از ماه مه صفر شده است.
اما بررسی دقیق‌تر داده‌های تجارت ترکیه با اسرائیل نشان می‌دهد، ظاهرا تجار و گمرک ترکیه با تردستی، صادرات به رژیم صهیونیستی را به‌نام دولت فلسطین ثبت می‌کنند.
طبق این داده‌ها، درحالی از ماه مه ۲۰۲۴ صادرات ترکیه به اسرائیل صفر شده، همزمان با آن، صادرات ترکیه به فلسطین رشد ۱۰ تا ۱۵ برابری داشته است.
همچنین گزارش‌های نشان می‌دهد، پس از تعلیق نمایشی تجارت دوجانبه بین ترکیه و اسرائیل، آنکارا به مسیرهای جایگزین برای ادامه تجارت خود با اسرائیل روی آورده است.
«آنوج گولاتی»، مدیرعامل یک شرکت بسته‌بندی مواد غذایی و ادویه‌جات ترکیه‌ای می‌گوید: «مجبور هستیم، به مسیرهای جایگزینی مانند مصر، یونان یا لبنان برای صادرات محصولات خود به اسرائیل روی بیاوریم.»
به این ترتیب، بخش اعظم تجارت بین ترکیه و اسرائیل، با وجود اعلام آنکارا مبنی بر توقف تجارت مستقیم با تل‌آویو از طریق کشورهای ثالثی مانند یونان ادامه دارد. آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار اسرائیل نشان می‌دهد، واردات اسرائیل از ترکیه در ماه مه 2024 به ارزش ۱۱۶ میلیون دلار بوده تا اردوغان ثابت کند، در همه حال یار و یاور اسرائیل و مردی برای همه فصول اسرائیل است.
*خبرنگار و کارشناس ترکیه‌ای