نورنیوز-گروه سیاسی: بیش از یک هفته از حمله برق‌آسای گروه‌های تروریستی به استان‌‌های شمال غربی سوریه و سقوط شهر حلب می‌گذرد و این نیروها گرچه به پیشروی‌های خود ادامه می‌دهند اما نیروهای ارتش سوریه و نیز نیروهای مستشاران مستقر در این کشور، سرعت این پیشروی را بسیار کاهش دادهاند.
در حال حاضر سه گروه مختلف با تعارضات محسوس که ناشی از اهداف و منافع خاصی است، در سرزمین‌های شام در حال جنگ با دولت سوریه و گاهی هم با یکدیگر هستند؛ نیروهای دموکراتیک سوریه، ارتش ملی سوریه و گروه تروریستی تحریر الشام. هریک از این گروه‌ها با حمایت یکی از دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در حالی آتش‌بازی تازه‌ای در سوریه آغاز کرده‌اند که تداوم آن بیشترین ضربه را به سوریه و مردم بی‌دفاع آن خواهد زد.
میدان جنگ در سوریه و خبرهای ضدونقیض
سرعت تحولات از پیشروی تا مقاومت، خبررسانی دقیق را از تغییرات در جبهه‌های مختلف دشوار ساخته است؛ در لحظه تنظیم این گزارش رسانه‌های گروه تروریستی تحریرالشام از اشغال شهر حماه سوریه تصاویری را منتشر کرده‌اند. منابع نظامی سوری گرچه ابتدا ادعاهای منتشر شده در صفحات تروریستها در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها درباره ورود تروریستها به حماه را تکذیب و تاکید کرده بودند تروریستها تا یکی دو ساعت پیش به ۲ کیلومتری شهر حماه رسیده بودند اما با مقاومت ارتش سوریه از شهر فاصله گرفتند اما عصر امروز از ورود تروریستها به این شهر خبردادند. آنچه تا به الان از تحولات میدانی سوریه می‌دانیم این است که:
-شهر حماه، چهارمین شهر بزرگ سوریه از سه جهت تحت محاصره نیروهای تروریستی بوده اما هنوز سقوط نکرده اما تروریستها وارد آن شده‌اند. فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح سوریه با انتشار بیانیه‌ای نفوذ تروریست‌های تحریرالشام به شهر حماه را تأیید کرده است.
-منابع خبری از مقابله پدافندی سوریه با اهداف متخاصم در آسمان دمشق خبر می دهند.
-درگیری‌های بسیار شدیدی نیز در اطراف شهرک «قمحانه» در شمال این شهر وجود دارد و ارتش سوریه کنترل آتش را در دست دارد.
- مسیر مواصلاتی میان ۲ شهر «السلمیه» و «حماه» ایمن بوده و ارتش سوریه، تروریستها را از این مسیر دور کرده است.
-ارتش سوریه کنترل کامل ارتفاعات زین العابدین که مقام امام سجاد (ع) نیز در آن قرار دارد را در اختیار داشته و گروه‌های تروریستی هیچگونه پیشروی در اطراف آن نداشتند.
-حملات مشترک سوریه و روسیه منجر به کشته شدن دست کم ۳۰۰ تروریست از کشورهای مختلف علاوه بر منهدم کردن بیش از ۲۵ پهپاد شده است.
-نیروهای ارتش سوریه تجمعات تروریستها در عمق و کاروان‌های آنها در همه محورها را هدف حملات توپخانه‌ای، موشکی و حمله جنگنده‌های سوریه و روسیه قرار دادند.
-پهپادهای آمریکا مواضعی را در دیرالزور سوریه مورد هدف قرار دادهاند.
-خبرهای ضدونقیضی از حضور نیروهای حشد‌الشعبی عراق به منظور کمک‌رساندن به ارتش سوریه منتشر شده است.
میدان دیپلماسی و بحران سوریه
همزمان با اوج‌گیری حملات در سوریه، بسیاری از کشورهای منطقه و دولت‌های غربی نسبت به آن واکنش نشان دادند. این واکنش‌ها را در دو گروه از بازیگران قابل دسته‌بندی هستند. بازیگران متاثر از بحران و بازیگران منتفع از جنگ در سوریه.
بازیگران متاثر را می‌توان کشورهای عرب، ایران و روسیه دانست که اوج‌گیری گروه‌های تروریستی را نه به نفع منطقه می‌دانند و سوریه و نه خود. به همین دلیل است که سیدعباس عراقچی در یک هفته گذشته دو سفر مهم به دمشق و آنکارا داشت تا به بشار اسد یادآور شودکه مانند سال‌های گذشته که در کنار دولت قانونی وی ایستاده بازهم خواهد ایستاد و در گفت‌وگو با هاکان فیدان همتای ترک خود هم تصریح کند که حمایت‌های پیدا و پنهان ترکیه از نیروهای مخالف دولت سوریه، حتی به بهانه مبارزه با گروه‌های کردتجزیه‌طلب، روند صلح آستانه را در آستانه خطر جدی قرار داده است. عراقچی همچنین قرار است روز جمعه به عراق و سپس به دوحه قطر سفر کند. وزیر امور خارجه ایران، هدف از این سفرها را یافتن نقشه راهی برای خروج از بحران در سوریه دانسته است . گفته است: در دوحه، نشست وزرای خارجه آستانه به علت حضور وزرای خارجه ایران، ترکیه و روسیه در اجلاس دوحه برگزار می‌شود؛ البته قطر در این نشست حضور نخواهد داشت و چون این وزرا در دوحه هستند، نشست را آنجا برگزار می‌کنیم. نشست اضطراری وزرای خارجه کشورهای ضامن روند آستانه (ایران، روسیه و ترکیه) در دوحه برگزار خواهد شد.
موضع ایران در بحران سوریه حمایتی است؛ عراقچی گفته است که اگر دولت سوریه از ایران درخواست اعزام نیرو کند، این درخواست را بررسی خواهیم کرد. عباس گلرو نایب رییس گروه دوستی پارلمانی ایران و سوریه هم در ارزیابی سفر خود به سوریه گفته است که حامل این پیام بودیم که محکم کنار سوریه ایستاده‌ایم و حتما برای مبارزه با تروریستها مداخله می‌کنیم. جمهوری اسلامی ایران اجازه تحقق آن چیزی را که در سوریه دنبال می‌کنند، نمی‌دهد.
«امیرسعید ایروانی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد هم در نشستی که این سازمان برای بررسی تحولات سوریه برگزار کرده بود، تصریح کرده است: آن چه در حلب و ادلب رخ داده باید زنگ هشداری برای کل منطقه درباره ظهور مجدد تروریسم و افراط‌گرایی باشد.
در دومین گفت‌وگوی ویدئویی «گیر پدرسون» فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه با «علی‌اصغر خاجی» مشاور ارشد وزیر خارجه ایران، «بر ضرورت اتخاذ گام‌های عملی جهت حراست از ثبات و امنیت سوریه و مقابله با تحرکات تروریستها تاکید شد».
کشورهای عربی منطقه و نیز همسایه سوریه هم نگران تحولات این کشور هستند. مصر، اردن و اتحادیه عرب به منظور ارزیابی و تصمیم‌گیری تحولات گفت‌وگوها و نشست‌هایی را در هفته گذشته برگزار کرده و برای هفته آینده هم تدارک دیده‌اند.
مصر از زمان آغاز درگیری‌ها در سوریه تلاش کرده است تا از مسیر دیپلماتیک این بحران را پیگیری کند. «بدر عبدالعاطی» وزیر خارجه مصر در تماس تلفنی با «بسام صباغ» همتای سوری و نیزوزرای خارجه ایران و روسیه بر کشورش در حمایت از حاکمیت، تمامیت سرزمینی و نهادهای قانونی سوریه تاکید کرد و خواستار عدم اجازه به گسترش تهدید تروریستی در سوریه شد.
عراق هم به عنوان همسایه شرقی سوریه که بیشترین مرز زمینی را با این کشور دارد، نگران تحولات در سوریه و قدرت‌گیری گروه‌های تکفیری است. وزارت کشور عراق در این باره اعلام کرد که درحال نظارت بر مرزهای مشترک با سوریه از طریق سرویس‌های اطلاعاتی و امنتی است تا امنیت آنها را در سایه تحولات در سوریه حفظ کند. محمد السعیدی، فرمانده نیروهای گارد مرزی ارتش عراق اعلام کرد که مرز مشترک عراق با سوریه کاملا امن است و امکان نقض آن وجود ندارد. اقدامات و تدابیر امنیتی جدی در مرز عراق و سوریه تکمیل و نوار مرزی توسط یگان‌های نیروهای مرزی تقویت شد و یک خط پشتیبانی قوی از ارتش عراق و نیروهای الحشد الشعبی در منطقه مستقر شده است.
اتحادیه عرب هم روز یکشنبه به درخواست سوریه، نشستی برای بررسی وضعیت در این کشور برگزار می‌کند. پیش از این هم اعلام شده بود که اتحادیه عرب، نشستی اضطراری در سطح وزرای خارجه در قاهره برای بررسی وضعیت غزه و سوریه برگزار خواهد کرد.
تازه‌ترین تحولات در میان سران عرب حکایت از آن دارد که مصر و اردن و امارات در تلاش هستند ضمن حمایت از دولت دمشق راه‌حلی را برای پایان دادن به جنگ داخلی در این کشور بیابند. سفر آتی وزیر خارجه مصر به همراه «ایمن الصفدی» وزیر خارجه اردن به سوریه هم در همین راستا قابل ارزیابی است.
روسیه هم به عنوان یکی از همپیمانان سوریه که در جنگ داخلی پیشین از دولت اسد حمایت کرده است، به صورت دقیق پیگیر تحولات است. «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه با گفتن این که تروریست‌هایی که اخیرا به سوریه حمله کردند، بدون تحریک عوامل خارجی جرأت این کار را پیدا نمی‌کردند، گفت که وزرای امور خارجه روسیه، ترکیه و ایران، کشورهای ضامن صلح سوریه، با یکدیگر در ارتباط نزدیک هستند.
این تحولات با تمام خطراتی که برای آینده منطقه درپی دارد، منتفعانی هم داشته که به صورت علنی و غیرعلنی از تروریست‌های مهاجم حمایت می‌کنند. وزیر امور خارجه آمریکا مدعی شد پیشروی‌های اخیر تروریست‌های هیأت تحریر الشام در سوریه نشان می‌دهد که حامیان «بشار اسد» رئیس‌جمهور این کشور، یعنی روسیه و ایران، متمرکز نیستند.آنتونی بلینکن همچنین مدعی شد: «امتناع اسد از مشارکت در فرآیندی برای حل بحران سیاسی چند ساله کشور جنگ زده نیز همان چیزی است که در را به روی فشارهای اخیر نیروهای شورشی باز کرد».
آمریکا همچنین شامگاه دوشنبه بخش‌هایی از منطقه دیرالزور سوریه را بمباران و سپس ادعا کرد که این حمله در دفاع از خود بوده و به پیشروی‌های کنونی تروریستها در این کشور مربوط نبوده است.
«مارک روته» دبیرکل ناتو هم گفته است که این ائتلاف در نشست خود با مشارکت پادشان اردن، به طور مفصل درباره موضوع ایران و تحولات سوریه گفت‌وگو کردند.
منابع منطقه‌ای از فعالیت ۱۷ اداره اطلاعاتی غربی در سوریه برای حمایت از تحریر الشام و سایر گروه‌های تروریستی خبر می‌دهند همچنین بر اساس گزارش‌های منتشر شده، افسران غربی گروه‌های تروریستی را در پنج پایگاه برای استفاده از پهپادها که محور اصلی حملات آنها و اجرای ترور رهبران مهم امنیتی و نظامی، چه در حلب و چه در بقیه شهرها بوده، آموزش دادند.
آموزش نیروهای تروریستی از سوی ارتش اوکراین و نقش این کشور در جنگ داخلی سوریه هم در روزهای اخیر بسیار بحث‌برانگیز بوده است. پس از اینکه این نشریه «کی‌یف پست»، اعلام کرد که تروریستها توسط نیروهای ویژه اوکراین تعلیم دیده و درحال استفاده از تجهیزات پیشرفته آمریکایی هستند، اوکراین قویاً اتهامات بی‌اساس روسیه مبنی بر دخالت ادعایی در تشدید وضعیت امنیتی در سوریه را رد می‌کند.
ترکیه هم به عنوان یکی از مخالفان سرسخت دولت بشار اسد یکی از مهمترین حامیان گروه‌های تحریرالشام بوده و معتقد است این گروه‌ها در برابر گروه‌های کرد تجزیه‌طلب مخالف ترکیه قرار گرفته‌اند. از سوی دیگر رژیم صهیونیستی از گسترش درگیری در سوریه استقبال کرده و آن را از یکسو موجب تضعیف ایران و جبهه مقاومت و از سوی دیگر باعث کاهش توجه به جنایاتش در غزه و لبنان می‌داند.
مجموع رویدادهای یک هفته اخیر نقض بندهای مهمی از توافق صلح آستانه را در پی داشته است و این موضوع نشست هفته آینده این کارگروه صلح را با چالش‌های بسیاری مواجه می‌سازد. از سوی دیگر این تحولات نشان می‌دهد که سوریه همچنان صحنه‌ای برای درگیری‌های نیابتی و تنش‌های منطقه‌ای است. اقدامات نظامی اسرائیل و ترکیه نشان از رقابت‌های امنیتی دارد، در حالی که ایران تلاش می‌کند با ابزار دیپلماتیک جایگاه خود را تقویت کند. این وضعیت شکننده می‌تواند تنش‌های بیشتری را در منطقه ایجاد کند و روند بازسازی سوریه را با چالش‌های جدی مواجه سازد.