برنامه اقتصادی «میلی» و نتایج دلگرم‌کننده از روند آزادسازی بازارها

نورنیوز-گروه بین الملل:  بسیاری از آمریکایی‌ها امیدوار هستند که دولت جدید ترامپ با کاهش هزینه‌ها و مقررات‌زدایی به جنگ با دولت «متورم» و «سلطه‌گر» برود. پرسش اساسی برای آمریکا و جهان آن است که آیا بعد از دو دهه افزایش سرسام‌آور بدهی‌های دولتی به دنبال بحران مالی جهانی ۲۰۰۹-۲۰۰۷ و همه‌گیری کرونا، تحقق این هدف ممکن است؟ برای پاسخ به این پرسش و بررسی یک نمونه از مهار هیولای غیرقابل کنترل دولت، اکونومیست به ۵هزار مایلی جنوب واشنگتن و جایی که یک تجربه خاص در جریان است، سر زده است.

خاویر میلی یک سال است که رئیس‌جمهور آرژانتین است. او در کارزار انتخاباتی خود یک «اره برقی» حمل می‌کرد، اما برنامه اقتصادی او جدی است و یکی از رادیکال‌ترین نسخه‌های درمانی بازار آزاد از زمان تاچریسم را دنبال می‌کند. وقتی تاریخ بی‌ثباتی‌ها در آرژانتین و شخصیت خشمگین میلی را در نظر می‌گیریم، این مسیر پرمخاطره به نظر می‌رسد. با این حال، درس‌های تجربه او قابل‌توجه است. چپ‌ها از میلی متنفر هستند و طرفداران ترامپ از او استقبال کرده‌اند؛ اما او در واقع به هیچکدام از این دو گروه تعلق ندارد. او نشان داده است که بزرگ شدن پیوسته دولت امری اجتناب‌ناپذیر نیست و او اصولا با پوپولیسم فرصت‌طلبانه (مشابه آنچه دونالد ترامپ دنبال می‌کند) در تضاد است. میلی به تجارت و بازار آزاد و انضباط بودجه‌ای اعتقاد دارد و مخالف حمایت‌گرایی و استقراض غیرمسوولانه است.

او به جای تکیه بر فانتزی‌های پوپولیستی، شخصی است که حقیقت تلخ را به‌صورت علنی بیان می‌کند. دهه‌ها است که آرژانتین گرفتار مشکلات است. دولت این کشور حامی ویژه‌خواران بوده است، سیاستمداران آن دروغگو بوده‌اند و بانک مرکزی آن برای سرپوش گذاشتن بر نارسایی‌ها، پول چاپ کرده است. دولت‌های پیشین برای مهار تورم به سرکوب قیمت‌ها، نظام ارزی چندنرخی و کنترل جریان سرمایه روی آورده‌اند. در عصر مدرن اقتصاد، آرژانتین تنها کشوری است که از جهان ثروتمند خارج شده و به جرگه کشورهای با درآمد متوسط بازگشته است.

نتایج دلگرم‌کننده

میلی با اختیار لازم برای معکوس کردن این روند رو به افول‌ انتخاب شد. «اره برقی» او تقریبا یک‌سوم از هزینه‌های عمومی را کاهش داده و تعداد وزارتخانه‌ها را نصف کرده است و دولت تحت هدایت او با مازاد بودجه مواجه شده است. او مقررات و کاغذبازی‌های زائد را به آتش کشیده و روند آزادسازی بازارهای مختلف را دنبال می‌کند. نتایج دلگرم‌کننده است. تورم ماهانه از ۱۳درصد به ۳درصد تقلیل یافته و ارزیابی سرمایه‌گذاران از ریسک نکول به‌شدت تعدیل شده است. اقتصاد مخروبه این کشور نشانه‌هایی از بهبود را نمایان کرده است.

اما آنچه جذاب است، فلسفه پشت این اعداد و ارقام است. میلی اغلب به اشتباه در زمره رهبران پوپولیستی مثل ترامپ، راست افراطی در فرانسه و آلمان و ویکتور اوربان در مجارستان قرار داده می‌شود. اما در حقیقت او از مکتبی متفاوت می‌آید. او پیرو حقیقی بازار آزاد و آزادی‌های فردی است و متعصبانه طرفدار آزادی اقتصادی است. میلی از سوسیالیسم بیزار است و نفرت ‌«بی‌نهایت» خود از دولت را پنهان نمی‌کند. او به جای سیاست صنعتی و اعمال تعرفه‌ها، از تجارت با شرکت‌هایی خصوصی (از جمله شرکت‌های چینی) که در امور داخلی آرژانتین دخالت نمی‌کنند، حمایت می‌کند. جایگاه او در نظرسنجی‌ها ارتقا پیدا کرده است و در این مقطع از دوران ریاست‌جمهوری خود از روسای‌جمهور پیشین محبوب‌تر است.

اشتباه نکنید، کماکان ممکن است تجربه میلی در نهایت با شکست مواجه شود. سیاست‌های ریاضتی به تشدید فقر منجر شده و نرخ فقر در نیمه اول سال۲۰۲۴ در مقایسه با همین بازه در سال قبل از آن از ۴۰درصد به ۵۳درصد افزایش یافته است. اگر مقاومت در برابر سیاست‌های او افزایش یابد و انسجام اپوزیسیون بیشتر شود، میلی ممکن است در حکمرانی با چالش مواجه شود. درصورتی که او در نهایت کنترل سرمایه را کاملا کنار گذارد و پس از بازسازی «پزو» یک رژیم ارزی منعطف را مستقر کند، اعتماد سرمایه‌گذاران به بوته آزمایش گذاشته خواهد شد و در چنین شرایطی، سقوط احتمالی ارزش پزو فضا را آشفته و تورم را مجددا شعله‌ور خواهد کرد. از طرف دیگر، میلی شخصیتی غیرمتعارف است و این احتمال وجود دارد که جنگ‌های فرهنگی درباره مسائل جنسیتی و اقلیمی او را از مسیر منحرف کند و منجر به غفلت او از ماموریت اصلی یعنی احیای رشد اقتصادی آرژانتین شود.

درس‌های جهانی

با این وجود و به‌رغم این حقیقت که آرژانتین کشوری غیرمعمول است، سال اول حضور میلی در قدرت درس‌هایی برای سایر نقاط جهان، از جمله طرفدران و منتقدان او در آمریکا، دارد. برای مثال، مساله بزرگ شدن دولت‌ها را در نظر بگیرید. بدهی عمومی جهانی از ۷۰درصد تولید ناخالص داخلی در ۲۰سال پیش به ۹۳درصد GDP در سال جاری رسیده است ‌و تا سال۲۰۳۰ به ۱۰۰درصد خواهد رسید. مصیبت بدهی تنها دامن‌گیر کشورهای ثروتمند نیست و حتی چین و هند نیز با کسری‌های بودجه سنگین دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

بحران مالی جهانی و همه‌گیری کووید سطح استقراض را بالا بردند و این احساس ایجاد شد که همیشه وقتی مردم با سختی مواجه می‌شوند و دولت مداخله خواهد کرد. همزمان با روند پیری جمعیت، ‌بسیاری از کشورها با افزایش هزینه‌ مراقبت‌های بهداشتی و پرداخت مستمری دست به گریبان هستند. انباشت مقرارت کماکان تداوم دارد. در همین حال، دولت‌ها در تلاش برای متوقف کردن این چرخه درمانده به نظر می‌رسند.

برخی از درس‌های میلی فنی هستند. او برای کاهش مخارج، از سازمان‌های دولتی خواسته است که حقوق‌ کارکنان و هزینه‌های جاری و اداری را کاهش دهند. او تشخیص داده است که کنترل مخارج مربوط به پرداخت مستمری ضروری است؛ زیرا در حال حاضر جمعیت رو به پیری بخش بزرگی از بودجه را می‌بلعد. این یک واقعیت بودجه‌ای است که دیر یا زود سایر کشورهای جهان نیز با آن مواجه خواهند شد. البته از زمان به قدرت رسیدن، ‌او متوجه شده است که باید اعتقادات خود را با میزانی از عمل‌گرایی ممزوج کند. میلی جهت‌گیری‌ها را مشخص می‌کند و کار تعامل با قانون‌گذاران و نظارت بر امور جاری اقتصاد را به همکاران خود سپرده است.

به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، احتمالا بزرگ‌ترین درس میلی، «شجاعت» و «انسجام» اوست. چه این سیاست‌ها را دوست داشته باشید و چه مخالف آنها باشید، همراستایی و هماهنگی چشمگیر این برنامه‌ها، اثر آنها را برجسته‌تر کرده است. با به کرسی نشاندن استدلال خود برای اجرای اصلاحات سخت اما حیاتی، او ثابت کرده است که رای‌دهندگانی که سابق بر این به اقدامات ظاهرفریب دلخوش بودند، ‌اکنون با حقایق سخت کنار  آمده‌اند. ایفای نقش ناجی توسط میلی باورکردنی به نظر نمی‌رسد و ممکن است او نتواند آرژانتین را نجات دهد. اما تلاش منسجم و سازمان‌یافته او برای مقابله با یکی از نمونه‌های حاد مشکلی که اکنون یک چالش جهانی محسوب می‌شود، شایسته توجه جهانیان است.