نورنیوز-گروه اجتماعی: از دست دادن حس بویایی چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت، زیرا می‌تواند نشانه اولیه زوال عقل باشد.
نیویورک‌پست به نقل از فوزیه صدیقی، متخصص مغز و اعصاب در ویرجینیا، می‌نویسد: «تشخیص بو به‌عنوان ابزاری مفید برای غربالگری شناسایی شده است که پیش‌بینی می‌کند چگونه نقص شناختی خفیف به زوال عقل ناشی از بیماری آلزایمر تبدیل می‌شود.»
تقریبا هفت میلیون آمریکایی زوال عقل دارند؛ وضعیتی که به‌تدریج حافظه، مهارت‌های تفکر و توانایی انجام دادن کارهای اساسی را از بین می‌برد. محققان از مدت‌ها قبل به ارتباط قوی بین آنوسمی (اصطلاح پزشکی برای بیان از دست دادن بویایی) و افزایش خطر ابتلا به زوال عقل پی برده‌اند.
شناسایی عوامل خطر آلزایمر مانند عوامل ژنتیکی معمولا نیازمند آزمایش‌های جامع است، اما آنوسمی می‌تواند در فعالیت‌های روزمره به‌وضوح قابل تشخیص باشد. کارشناسان توصیه می‌کنند اگر هنگام شست‌وشو در حمام بوی شامپو، نرم‌کننده یا شامپو بدن را حس نمی‌کنید، حتما به پزشک یا متخصص مراجعه کنید.
دکتر مردیت بوک، متخصص مغز و اعصاب، هم می‌گوید: «فرایند تخریب عصبی که زوال عقل به همراه دارد، بر پردازش حسی مربوط به بویایی هم تاثیر می‌گذارد و تشخیص رایحه‌‌‌های آشنا مانند شامپو و شوینده بدن موردعلاقه بیماران را سخت‌تر می‌کند.»
به گفته دکتر صدیقی، کاهش یا اختلال در حس بویایی ناشی از زوال عقل با اجسام لویی (دومین شکل شایع زوال عقل بعد از آلزایمر) می‌تواند تقریبا یک دهه پیش از سایر علائم ظاهر شود.
تجمع‌های پروتئینی که نشان‌دهنده بیماری آلزایمرند، معمولا ابتدا در نواحی مغزی مرتبط با حافظه و بویایی ظاهر می‌شوند و سپس به سایر بخش‌های مغز گسترش می‌یابند.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ از دانشگاه شیکاگو نشان داد در افرادی که کاهش حس بویایی آنان سریع‌تر بود، حجم و شکل ماده خاکستری مغز در نواحی مرتبط با بویایی و حافظه، کوچک‌تر از افرادی بود که مشکلات بویایی کمتری داشتند.
یک مطالعه هم نشان داد بزرگسالان مسنی که نمی‌توانند بوها را تشخیص دهند، سه برابر بیشتر از سالمندان سالم در معرض خطر مرگ طی پنج سال [پس از آزمایش] قرار دارند.
دکتر بوک گفت: «متاسفانه اگر از دست دادن حس بویایی و چشایی به دلیل بیماری‌های مرتبط با تحلیل رفتن تدریجی و پیشرونده سلول‌های عصبی (نورون‌ها) در مغز و سیستم اعصاب مانند بیماری آلزایمر یا پارکینسون باشد، این حس‌ها باز نمی‌گردند.»
با این حال آنوسمی همیشه به معنای زوال عقل نیست. بلکه می‌تواند نشانه‌ای از سرماخوردگی، آنفلوانزا، کووید‌ــ۱۹، ضربه به سر، کمبود ویتامین و حتی روند طبیعی پیری باشد.
بوک خاطرنشان می‌کند که تغییر حواس ناشی از افزایش سن طبیعی است، اما در افرادی که زوال عقل دارند، این تغییرات بیشتر به چشم می‌آیند. بنابراین هرگونه تغییر قابل‌توجه را باید به پزشک گزارش کرد.
پژوهشی از دانشگاه میشیگان نشان داد که میلیون‌ها آمریکایی احتمالا علائم زوال عقل دارند اما به دلیل اینکه این علائم بخشی طبیعی از فرایند پیری محسوب می‌شود، بیماری آنان تشخیص داده نمی‌شود.
به گزارش ایندیپندنت، کاهش شنوایی، فشار خون بالا، مصرف دخانیات، چاقی، افسردگی، دیابت، مصرف بیش از حد الکل، ضربه به سر، آلودگی هوا، انزوای اجتماعی، کاهش بینایی، کلسترول بالا و سبک زندگی کم‌تحرک و سطح پایین تحصیلات، همگی جزو عوامل خطر در ابتلا به زوال عقل به شمار می‌روند.