×
اقتصادی
شناسه خبر : 200753
تاریخ انتشار : شنبه 1403/09/03 ساعت 13:26
اثرات اقتصادی و اجتماعی چندنرخی بودن قیمت ارز

نورنیوز بررسی می کند؛

اثرات اقتصادی و اجتماعی چندنرخی بودن قیمت ارز

یکی از مهم‌ترین معضلاتی که سالهاست حکمرانی اقتصادی را با چالشهای اساسی روبرو کرده، مسئله ارز چند نرخی و اختلاف قابل توجهی است که میان نرخ رسمی ارز و قیمت ارز در بازار غیر رسمی وجود دارد. چندنرخی بودن ارز به عنوان یکی از پیچیده‌ترین مسائل اقتصادی، تأثیرات گسترده‌ای بر بخش‌های مختلف اقتصاد می‌گذارد.

نورنیوز-گروه اقتصادی: چند نرخی بودن قیمت ارز و اثرات آن بر بخش‌های مختلف اقتصادی شامل صنعت، کشاورزی و بخش خدمات از جمله مسائلی است که نظام حکمرانی اقتصادی را با پیچیدگی های شکننده روبرو کرده و زمینه ساز اصلی شکل گیری رانت های کلان و فساد اقتصادی می باشد.

 ارز چند نرخی که ریشه اصلی آن  وجود ناترازی در صادرات و واردات، فقدان حکمرانی ارز ملی، هزینه‌های  بالای دولت و همچنین کمبود منابع ارزی می باشد، مختص کشور ما نیست و بسیاری از کشورهای دیگر نیز با آن دست به گریبان هستند.
دولت چهاردهم در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ که تقدیم مجلس نموده با هدف گام نهادن در مسیر یکسان سازی نرخ ارز، سازو کارهایی را برای تعدیل و واقعی سازی نرخ ارز پیش‌بینی کرده است.

بدلیل پیچیدگی‌ها و اثرات مستقیم و غیر مستقیم تعدیل نرخ ارز و همچنین آثار تورمی کوتاه مدتی که می تواند بدنبال داشته باشد از هم اکنون برخی نمایندگان مجلس و اقتصاد دانان مخالف سیاست‌های مبتنی بر اقتصاد بازار که در آن عرضه و تقاضا و ایجاد شرایط مبتنی بر رقابت حرف اول را می زند با لایحه دولت اعلام مخالفت کرده اند.
 اقتصاد بازار سازو کاری است که در آن تولید و توزیع کالاها و خدمات، نه با مدیریت دولت، بلکه توسط نیروهای عرضه و تقاضا در بازارهای آزاد هدایت می‌شود. به عبارت ساده‌تر، در این نوع اقتصاد، تصمیم‌گیری‌ها درباره اینکه چه چیزی، چقدر و چگونه تولید شود، توسط تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان گرفته می‌شود و رقابت در قیمت و کیفیت، جایگزین  رقابت در جذب واستفاده از منابع ارزان دولتی می شود.
البته ناگفته پیداست که اقتصاد بازار، مدلی ایده‌آل نیست و اکثر کشورها ترکیبی از اقتصاد بازار و اقتصاد دولتی دارند لیکن در شرایطی که دخالت دولت با اختصاص منابع ارزان منجر به ایجاد رانت و کاهش رقابت‌پذیری در تولید  شود بسیار زیانبارخواهد بود. بررسی آثار مخرب وجود نرخ‌های های مختلف برای ارز در حوزه های مختلف شامل بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات می تواند تصویری شفاف تر از مشکلاتی که شرایط موجود در حوزه های مختلف اقتصادی بوجود آورده ارائه کند 
وجود نرخ‌های مختلف ارز در بخش صنعت عملا باعث ناکارآمدی منابع می‌شود. برخی صنایع با دسترسی آسان به ارز ارزان به جای تمرکز بر توسعه فعالیت‌های صنعتی ترجیح می دهند به واردات روی آورند و در نتیجه با کاهش تولید ملی، اشتغال مولد نیز با بحران روبرو می شود.

صنایع داخلی با توجه به نرخ ارز بالاتر برای صادرات، قدرت رقابت خود را در بازارهای جهانی از دست می‌دهند.

همچنین بدلیل وابستگی قیمت تمام شده کالاها و مواد اولیه و همچنین تجهیزات کارخانه ها به ارز و تغییراتی که به صورت مستمر در بازار چند نرخی ارز ایجاد می شود، قیمت کالاها نیز همواره دستخوش تغییر شده و ثبات را در بازار با مشکل مواجه می کند 
علاوه بر این، چندنرخی بودن ارز، باعث ایجاد عدم شفافیت در بازار می‌شود و برنامه‌ریزی بلندمدت برای صنایع را دشوار می‌کند.
در بخش صادرات کالاهای صنعتی و معدنی نیز بدلیل متفاوت بودن نرخ ارز صادراتی، رقابت پذیری بخش صنعت کشور در مقابل رقبای خارجی همواره با چالش روبرو خواهد بود و ظرفیت‌های صادراتی کشور را با مشکل مواجه می سازد.
یکی دیگر از حوزه های مهم اقتصادی که از چند نرخی قیمت ارز آسیب میبیند بخش کشاورزی است. کشاورزان برای خرید نهاده‌های تولید مانند کود، سموم و ماشین‌آلات کشاورزی نیاز به ارز دارند. نوسانات نرخ ارز ضمن تحمیل بی ثباتی بر بازار، هزینه‌های تولید را نیز افزایش داده و سوددهی کشاورزان را کاهش می‌دهد.
در بخش صادرات محصولات کشاورزی نیز مشابه بخش صنعت با توجه به نرخ ارز بالاتر برای صادرات، قدرت رقابت محصولات کشاورزی در بازارهای جهانی کاهش یافته و مزیت‌های صادراتی کشور کاهش می یابد.
همچنین با توجه به اختصاص ارز ترجیحی برای واردات نهاده ها و محصولات کشاورزی، بازار داخلی از محصولات وارداتی اشباع شده و به تولیدات داخلی بدلیل عدم امکان رقابت آسیب جدی وارد می کند
بخش خدمات نیز مانند حوزه های صنعت و کشاورزی از چند نرخی بودن قیمت ارز دچار آسیبهای جدی می شود.
نرخ ارائه خدمات در بخشهای مختلف معمولا تابع نوسان قیمت کالاهای مختلف در بازار است. بر این اساس با توجه به بی ثباتی ناشی از چند نرخی بودن قیمت ارز در بخشهای صنعتی و کشاورزی، نرخ خدمات نیز متاثر از روند تغییرات در دو بخش ذکر شده همواره تغییر خواهد کرد.
علاوه بر این بخش خدمات به ویژه بخش‌هایی که وابسته به واردات هستند، مانند گردشگری با نوسانات نرخ ارز به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند و امکان برنامه ریزی بلند مدت را از دست می دهند. همچنین نوسانات نرخ ارز، باعث کاهش اطمینان سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در بخش خدمات شده و در نتیجه، سرمایه‌گذاری در این حوزه کاهش می‌یابد.
تغییر در الگوی مصرف گروه‌های مختلف اجتماعی از جمله اثرات غیر مستقیم دیگری است که حاصل ارز چند نرخی می باشد. بخش مهمی از زندگی روزانه مردم بویژه حوزه هایی که مربوط به رفاهیات و پر کردن اوقات فراغت مربوط می شود به بخش خدمات وابسته است. بی ثباتی قیمت‌ها در این بخش موجب عدم امکان برنامه ریزی از سوی خانواده ها بویژه گروه‌های با درآمد ثابت برای بهره گیری از رفاهیات شده و به نوعی الگوی مصرف آنان را تحت تاثیر قرار می دهد
در کنار موارد عنوان شده، چند نرخی بودن قیمت ارز اثرات مهم دیگری بر اقتصاد کلان نیز دارد که عدم توجه به آن، زیر ساختهای اقتصادی و اجتماعی کشور را با چالشهای جدی مواجه می کند 
چندنرخی بودن ارز، یکی از عوامل مهم ایجاد تورم در اقتصاد است. نوسانات نرخ ارز، باعث افزایش هزینه‌های تولید و در نتیجه، افزایش قیمت کالاها و خدمات می‌شود.
علاوه بر این تخصیص ناکارآمد منابع، کاهش رقابت‌پذیری و افزایش هزینه‌های تولید، باعث کاهش رشد اقتصادی و اشتغال مولد را بدنبال خواهد داشت.
 افزایش نابرابریهای اجتماعی و شکل گیری بحران توزیع از آثار دیگر ارز چند نرخی است.
 دسترسی برخی افراد و گروهها به ارز ارزان‌، زمینه شکل گیری فسادهای کلان و بهره مندی غیرقانونی بخشی از جامعه به سودهای کلان شده و فارغ از اثرات اقتصادی آن موجب شکاف عمیق در درآمد دهکهای مختلف در جامعه و نابرابری های اجتماعی می شود.
 ارزچند نرخی، پدیده ای پیچیده با اثرات گسترده بر شرایط اقتصادی و اجتماعی است. این پدیده نه تنها بر بخش‌های مختلف تولید و خدمات، بلکه بر کل اقتصاد و زندگی مردم تأثیر می‌گذارد. برای رفع این مشکل و ایجاد یک اقتصاد پایدار و پویا، حرکت به سمت نظام ارزی واحد و شفاف ضروری بوده و لازم است به عنوان اولویتی مهم در صدر برنامه های دولت و مجلس قرار گیرد.


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
چندصدایی «درباره اسنپ‌بک»؛ چگونه ایستادگی ایران شکاف عمیق در نظم جهانی را آشکار کرد
جهش 5500 همتی در تجارت الکترونیک ایران
مداردیپلماسی | پایان برجام و آغازی بر دیپلماسی هسته‌ای جدید ایران
130 هزار مرگ سالانه در ایران به دلایل تغذیه‌ای مرتبط است
رئیس‌جمهور فردا به دانشگاه تربیت مدرس می رود
قیمت خودرو داخلی و خارجی امروز یکشنبه 27 مهر1404+ جدول
واگذاری کامل دونتسک شرط پوتین برای پایان جنگ اوکراین
دولت چهاردهم بستر «ما می‌توانیم» را در تحول دیجیتال فراهم کرد
55 درصد پیش‌ثبت‌نامی‌های حج تمتع 1405 بانوان هستند
افزایش ذخایر طلا برای تقویت پول ملی و کاهش وابستگی ارزی
مسیر تهران-اصفهان با راه آهن سریع السیر 2 ساعته می‌شود
حماس: میانجی‌ها اسرائیل را برای بازگشایی گذرگاه رفح تحت فشار قرار دهند
نه به دعوا‌های تاریخ‌مصرف‌دار
بازی ناعادلانه FATF و پالرمو در نظام مالی جهانی
آزادی 185 زندانی در تهران با مرخصی منتهی به آزادی
روز تاریخی پایان قطعنامه 2231
تخلیه قدرت
طلب 150 همتی تأمین اجتماعی از کارفرمایان
امروز آخرین مهلت استعفای مقامات برای کاندیداتوری در شوراها
کشف 31 حلقه فیلم قاجاری در کاخ گلستان
شوخی تلخ با آرمان حکمرانی علم
اولیانوف: نظارت قطعنامه 2231 از دستورکار آژانس حذف می‌شود
افشای شکنجه گسترده اسیران فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی
نتانیاهو نامزدی مجدد در انتخابات 2026 را اعلام کرد
مجلل در روئینگ قهرمانی آسیا مدال طلا گرفت
توافق پاکستان و طالبان بر آتش‌بس و صلح در دوحه
وضعیت آب و هوا امروز یکشنبه 27 مهر+ وضعیت استان ها
چرا نشستن طولانی برای سلامتی مفید نیست ؟
میلیون‌ها نفر حس بویایی خود را از دست داده‌اند
از دیابت بی مزه چه می دانید؟
خوردنی محبوب کاهش کلسترول را بشناسید
خطر آلودگی پلاستیکی برای قلب و عروق
انقلابی جدید در درمان پیرچشمی
جمع‌آوری 115 هزار خودروی چینی از بازار
درخواست 20 کشور اروپایی برای استرداد مهاجران غیرقانونی افغان
مرشایمر: تاماهاوک چاره مشکلات اوکراین نیست
اعتراضات در وین علیه جنگ اوکراین
مخالفت قطر با اقدامات رژیم صهیونیستی در غزه، قدس و جولان اشغالی
افت شدید ورودی آب به سدها
183 هزار میلیارد تومان خسارت خاموشی در سال گذشته
وزیر کشور: خسارت خودروهای آسیب‌دیده در جنگ 12 روزه پرداخت می‌شود
مخالفت دولت لبنان با خواسته کاخ‌سفید درباره آینده حزب الله
مدودف: زلنسکی تحت هیچ شرایطی پیروز نخواهد شد
هشدار حزب‌الله: هر گونه کانال مذاکراتی با رژیم صهیونیستی مسدود خواهد شد!
وزیر آموزش و پرورش نیز به پویش «بساز مدرسه» پیوست
نامه به سران قوا‌؛ 95 میلیارد دلار ارز صادراتی بازنگشته است
احتمال سقوط قیمت نفت به 55 دلار
عکس های منتخب ایران، شنبه 26 مهر 1404
هاشمیان: نتیجه دیدار با خیبر عادلانه نبود
نتانیاهو با بازگشایی گذرگاه رفح مخالفت کرد
X
آگهی تبلیغاتی