شبکه‌های اجتماعی در پیروزی ترامپ چه نقشی داشتند؟

نورنیوز-گروه اقتصادی: ایلان ماسک چهره سرشناس دنیای فناروی مالک توییتر از دونالد ترامپ حمایت کرد و در مقابل سلبریتی هایی  زیادی همچون  جنیفر لوپز و ریکی مارتین، رابرت دنیرو، جورج کلونی، کورتیس جکسون، بیانسه  و ...  از  کامالا هریس حمایت کردند اما در این میان ترامپ برنده میدان شد. چرا؟  کارشناسان اعتقاد دارند ترامپ با تمرکز بر شبکه های اجتماعی که فراگیری و تاثیر بیشتری دارند به خصوص ایکس یا همان توئیتر سابق برنده انتخابات ریاست جمهوری امریکا شده است.

کارشناسان اعتقاد دارند تیم رسانه ای دونالد ترامپ نامزد جمهوریخواهان  از زمانی که او به سیاست رو آورد به درستی از نقش شبکه های اجتماعی در کارزار انتخاباتی وی آگاه بوده و روی این موضوع تمرکز کردند و توانستند  با استفاده از این فضا در انتخابات ریاست جمهوری افکار را جابجا کرده و به نفع خود هدایت کنند.

آگاهی تیم رسانه‌ای ترامپ از تاثیرگذاری شبکه‌های اجتماعی

 استفاده از ابزار شبکه های اجتماعی در کارزار انتخاباتی و پیروز میدان شدن برای اولین بار اتفاق نیفتاده  واکثرا شبکه های اجتماعی در پیروزی سیاستمداران بهتر از تبلیغ و حمایت سلبریتی ها عمل کرده اند. تیم رسانه ای ترامپ هم با درک مناسب از این ویژگی شبکه های اجتماعی توانستند بر موج ایجاد شده از سوی سلبریتی هایی غلبه کنند و او را مستاجر جدید کاخ سفید نمایند.

کارشناسان اعتقاد دارند نمی‌توان تاثیر شبکه های اجتماعی به خصوص ایکس را در پیروزی ترامپ در انتخابات نادیده گرفت. حتی برخی اقدام ماسک برای خرید توییتر و تغییرات در آن را به حمایت او از دونالد ترامپ و در نهایت پیروزی او در انتخابات آمریکا ربط می‌دهند، چرا که در ساعات منتهی به روز انتخابات، کاربران شبکه ایکس هنگام ورود به این پلتفرم، یک تصویر متحرک قهرمانانه از ترامپ را در صدر بخش «روندها» با هشتگ otedForTrump (به ترامپ رای بده) مشاهده کردند.

این تبلیغ از سوی تیم ترامپ و با هدایت مستقیم ماسک انجام شد. او با استفاده از حساب شخصی خود که بیش از ۲۰۰ میلیون دنبال‌کننده دارد، اپیزودی از پادکست جو روگان را که در حمایت از ترامپ بود، تبلیغ کرد. ماسک همچنین به انتشار محتوای تحریک‌آمیز و میم‌های مربوط به نظریه‌های توطئه برای جلب توجه مردان جوان و هواداران راست‌گرای ترامپ پرداخت.

ماسک در پست‌های خود در ایکس تاکید کرد که این پیروزی به معنای کاهش محدودیت‌ها برای نوآوری و ایجاد محیطی دوستانه برای تجارت است. دیدگاهی که با ایده‌های او در زمینه کارآفرینی و رشد فن‌آوری همخوانی دارد.

او با اشاره به سیاست‌های ترامپ، ابراز امیدواری کرد که این دوره جدید به کاهش قوانین دولتی منجر شود و شرایط مناسبی برای رشد اقتصادی و پیشرفت‌های تکنولوژیکی فراهم کند.

البته استفاده تاثیر گذار تیم رسانه ای ترامپ از شبکه های اجتماعی به هیچ وجه نافی تاثیر قابل توجه سلبریتی ها ی آمریکایی در تعیین نتیجه انتخابات ریاست جمهوری نیست.به عنوان نمونه بعد از این‌که اوپرا وینفری پس از انتخابات مقدماتی دموکرات‌ها در سال ۲۰۰۸ از باراک اوباما حمایت کرد، محققان داده‌های اشتراک مجله‌ی اپرا، فروش کتاب و نتایج انتخابات را تجزیه و تحلیل کردند و متوجه شدند که حمایت اوپرا بهتر از حد انتظار عمل کرده است. آنها به این نتیجه رسیدند که حمایت خانم وینفری منجر به یک‌میلیون رأی اضافی برای اوباما در انتخابات مقدماتی شده بود.

 همچنین بسیاری از سلبریتی‌ها، دور قبل ریاست‌جمهوری از جو بایدن حمایت کردند، از جرج آر. آر. مارتین، نویسنده «بازی تاج و تخت»، تام هنکس بازیگر برنده‌ی اسکار گرفته تا باربارا استرایسند خواننده و بازیگر، جورج کلونی، رابرت دنیرو، مدونا، رابرت ردفورد، داستین هافمن، لئوناردو دی‌کاپریو، نیل یانگ، راب راینر و جولیا لوییس درایفوس و... و از این طریق توانستند ارای قابل توجهی به سبد رای بایدن واریز کنند

 در آن زمان بعضی از تحقیقات صورت‌گرفته درباره‌ این موضوع ثابت کرد که حمایت افراد مشهور در انتخابات، جایی که رأی‌دهندگان مجبورند بین نامزد‌های مشابه انتخاب کنند، تأثیر زیادی دارد. در این موارد، زمانی که رأی‌دهندگان تصمیم نگرفته‌اند که به کدام نامزد رأی دهند، نظر یک سلبریتی مورد اعتماد می‌تواند به طور قابل توجهی بر انتخاب آنها تأثیر بگذارد اما این پیش بینی ها درباره کامالا هریس درست از آب درنیامد؟

شبکه‌های اجتماعی یکی از قدرتمندترین ابزار در عرصه سیاست

باید گفت شبکه‌های اجتماعی در دهه‌های اخیر به یکی از قدرتمندترین ابزارها در زمینه سیاست و انتخابات تبدیل شده‌اند. این شبکه‌ها از طریق فراهم کردن بسترهای ارتباطی و اطلاعاتی، تغییرات اساسی در شیوه‌های تعامل و تأثیرگذاری سیاسی ایجاد کرده‌اند و این موضوع تا حدی در بین کاربران جهان تاثیر داشته که برخی بر این باورند پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا به واسطه اخبار و اطلاعاتی بود که این فرد در شبکه‌‎های اجتماعی خود منتشر کرد.

البته در انتخابات‌های قبلی نظیر انتخابات سال ۲۰۰۸ آمریکا هم از شبکه های اجتماعی به عنوان ابزار کارزار انتخاباتی استفاده شده است. به عنوان مثال  باراک اوباما با راه اندازی کمپین انتخاباتی خود در فیس‌بوک و توییتر توانست نظر بسیاری از شهروندان آمریکایی را به خود جلب کند و در این انتخابات پیروز شود.

در انگلستان نیز درهمه پرسی برکسیت سال ۲۰۱۶ که منجر به خروج این کشور از اتحادیه اروپا شد، شبکه‌های اجتماعی توانستند نقش بسار مهمی ایفا کنند و استفاده از توییتر و فیسبوک برای انتشار اخبار دروغ و تبلیغات هدفمند، از تاثیرگذارترین موارد در تغییر ارا در این همه پرسی بود.

ولی به نظر می رسد کاری که ماسک در ایکس انجام داد قابل رقابت با دیگر شبکه ها نبوده است  که البته همه این موفقیتها در استفاده  درست و به موقع از شبکه های اجتماعی به شناخت تیم رسانه ای ترامپ ازاین ابزار برمی گردد  و حتی خود ترامپ بارها به آن تاکید کرده است.

دونالد ترامپ  در دوره قبلی که رئیس جمهور شد، فیس‌بوک را یکی از عوامل مهم در پیروزی خود  مقابل هیلاری کلینتون خواند و گفت: «کافی است به تعداد مخاطبان من در فیس‌بوک، توییتر، اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی دیگر نگاهی بیندازید تا تاثیر آنها در رسیدن من به پیروزی برایتان روشن شود.»

در مجموع تردیدی در مورد تاثیرگذاری شبکه های اجتماعی بر دیدگاه های رای دهندگان آمریکایی وجود ندارد. بر اساس یافته های موسسه Pew  حدود 20 درصد از مردم این کشور گفته اند که با مطالعه مطالب مختلف در شبکه های اجتماعی دیدگاهشان را در مورد موضوعات سیاسی یا اجتماعی عوض کرده اند.

 17 درصد هم تصریح کرده اند که شبکه های اجتماعی دیدگاه آنها را در مورد نامزد انتخاباتی محبوبشان تغییر داده است. باید توجه داشت که 65 درصد از آمریکایی ها اخبار را از شبکه های اجتماعی پیگیری می کنند بنابراین ترامپ بخش زیادی از پیروزی خود را مدیون موفقیت در شبکه های اجتماعی آمریکایی است.

 افزایش مشارکت با نسل جوان حاضر در شبکه ‌های اجتماعی

اما کارشناسان داخلی درباره تاثیر شبکه های اجتماعی بر کارزار انتخاباتی و پیروزی نامزدها چه نظری دارند.  

دکتر  داود زارعیان استاد ارتباطات معتقد است  امروز شبکه های اجتماعی و رسانه های اجتماعی یکی از پرمخاطب ترین ابزارهای رسانه‌ای برای  گروه های مختلف بویژه نسل جوان است.  آمار ها نشان می‌دهد میزان استفاده از تلفن همراه  با تاکید بر شبکه‌ها و رسانه های اجتماعی  در  بیشتر  کشورهای اروپایی و امریکایی بیش از  تلویزیون  و  رسانه ها ی سنتی دیگر مانند مطبوعات است.

به گفته این استاد ارتباطات نگاه آماری به آگهی های تبلیغاتی  هم نشان می دهد در بخش آگهی های تبلیغاتی  تقریبا تاثیر آگهی هایی که در  شبکه های اجتماعی منتشر می شود معادل آن چیزی است که در تلویزیون  پخش می شود. به عبارتی بخش مهمی از سهم بازار مطبوعات و رسانه های چاپی  را  شبکه های اجتماعی گرفته اند  بنابراین امروز شبکه های اجتماعی در صدر توجه قرار دارند.

زارعیان  در گفت و گو با نورنیوز  گفت: حضور نسل جوان در شبکه های اجتماعی خود بخود مشارکت را افزایش داده است  نسل جوان بویژه 17 تا 22 سال در گروه  تماشاگران تلویزیون  و استفاده از رسانه ها به حساب نمی آیند و آنها وقت خود را در شبکه های اجتماعی می گذرانند  بنابراین شاید بتوان گفت که شبکه های اجتماعی تاثیر بیشتری نسبت به  دوره های قبل در پیروزی ترامپ در انتخابات داشته است  و به عبارتی شاهد تحول  در جابجایی رای دهندگان بودیم چون  تفاوت چشمگیری از میزان رای ترامپ  در این دوره و دوره قبل انتخابات امریکا نمی بینیم . میزان آرایی که ترامپ  آورده همانند آرای قبل و یا به اندازه برخی از رئیس جمهورهای قبلی این کشور بوده است.  

او درباره نقش پررنگ تر شبکه های اجتماعی  نسبت به افراد مشهور در جلب آرا هم گفت: در 10 سال  گذشته رسانه ای به نام تلویزیون  سلبریتی ساز بود . در واقع هنرپیشه ای که در  تلویزیون نقش بازی می کرد و یا ورزشکاری که در تلویزیون  به نمایش در می آمد جزو افراد مشهور و مورد استقبال مردم بودند و می توانستند اثرگذار باشند اما امروز  تکثر شبکه های اجتماعی ،سلبریتی سازی را به طور خاص از تلویزیون سلب کرده است.

او افزود: امروزه ما در معرض انبوهی از افراد مشهور قرار داریم  و حال  وقتی با انبوهی از آنها در جامعه روبرو می شویم اثرگذاری آنها بر جامعه مخاطب  کمتر می شود از این رو به صورت محدودتر طرفدارانی پیدا می کنند . به عبارتی  در گذشته یک آشپز کمتر سلبریتی و مورد توجه مردم  بود. یک فروشنده محصول و  یا خدمت، محبوب مردم نمی شد بنابراین با تعدد افراد مشهور ، قدرت آنها کمتر می شود.

به گفته زارعیان رادیو و تلویزیون در هیچ کشوری اعتبار گذشته را ندارد . رسانه ها تخصصی شده است و رسانه های  انتخابی مقبولیت بیشتری دارند تا  رسانه هایی  که مجبور باشند آن را نگاه کنند .  حتی جالب است بدانید 40 سال پیش تحقیقاتی که در امریکا شد نشان  داد که  ویدئو محبوب‌تر از تلویزیون است  چون مخاطبان برنامه های خود را انتخاب می کردند و در زمانی که مناسب شان بود آن برنامه را می دیدند و جالبتر اینکه در بین فیلمی که از تلویزیون پخش شده بود و  فرد از ویدئو می دید،  تاثیر ویدئوبه دلیل انتخابی بودنش  بیشتر بوده است. به همین دلیل باید پذیرفت که تاثیرگذاری افراد مشهور در کارزار انتخاباتی به نفع یک نامزد کمتر شده است چرا که روز به روز  مخاطبان رادیو وتلویزیون کم می شود  و به مخاطبان شبکه های اجتماعی اضافه می شود

جهت دهی افکار با شبکه های اجتماعی

دکتر  مهدی انجیدنی بنیانگذار شبکه اجتماعی گپ هم اعتقاد دارد  این روزها سکوهای بین المللی و شبکه های اجتماعی نقش بسزایی در  شکل دهی افکار عمومی جامعه در مسیر خواسته های سیاسیون و لابی های قدرت در جهان دارند  و در کنار سایراهدافی که این پلتفرمهای بین المللی دارند  روی  نقش افرینی آنها در حوزه های حکمرانی و سیاسی تمرکز زیادی  شده است.

انجیدنی در گفت و گو با نورنیوز گفت: سری قبل که حساب کاربری ترامپ از سوی رسانه های امریکا  مسدود شد،  عملا در دور بعد نتوانست رای بیاورد  حتی بعدها در چند جا هم اعلام  کرد که من توسط مردم حذف نشدم بلکه از سوی رسانه ها حذف شدم از این رو خودش هم بعد رفت شبکه اجتماعی به نام Truth را راه اندازی کرد. این  اقدام ترامپ نشان می دهد او متوجه شد که پول، ثروت و قدرتی که دارد به تنهایی نمی تواند در  رسیدن به مقاصد سیاسی اش کمک کند و باید از ابزارهای جدید مانند شبکه های اجتماعی استفاده کند .

او افزود:  ترامپ در  دوره ای با مالکان پلتفرمها  به دلیلی درگیر شد حتی در آن زمان  با ایلان ماسک در زمینه بحث  مالیات  هم درگیری پیدا کرد و با او به رقابت پرداخت اما در دور جدید، استراتژی خود را عوض کرد . به عبارتی  ترامپ از دوره قبلی خود تاجر مسلکانه درس گرفت و خارج از همه دعواها، او با چند شبکه اجتماعی بزرگ  توافق کرد و  حساب های  کاربری  خود را برگرداند و بعد  با پرداخت هزینه های میلیارد لاری به شبکه های اجتماعی  دل آنها را بدست آورد و اعتبارو شهرت خود را در این شبکه ها احیا کرد .

به گفته این کارشناس شبکه های اجتماعی خیلی از کارشناسان سیاسی اعتقاد دارند  حتی ترامپ بر اساس بازخوردهایی که از شبکه های اجتماعی گرفت  تصمیم اش  را برای بازگشت به قدرت نهایی کرد و در کارزار انتخابات  با سرمایه گذاری گسترده ماند.  از این جهت  باید گفت اصلی ترین موفقیت ترامپ در این دوره از انتخابات  و چه در دوره  قبل استفاده از ابزار شبکه های اجتماعی از سوی تیم رسانه ای اش در کارزار انتخاباتی بود .

  انجیدنی با بیان اینکه اکنون شبکه های اجتماعی در دنیا به ابزاری برای رسیدن به قدرت  تبدیل شده است، خاطر نشان کرد: در صورتی که به این شبکه ها سلطه داشته باشید  عملا به داده ها و رفتار مردم دسترسی دارید بنابراین می توان با داده ها رفتار مردم  را در راستای خواسته های سیاسی، فرهنگی،  امنیتی، اقتصادی و ... مدیریت کرد .می توانید به صورت نامحسوس مردم را در مسیری که می خواهید مدیریت کنید و به حرکت درآورید و این از سوی افراد مشهور دنیا به صورت واضح دیده می شود. در کشورهای مختلفی که استفاده از این سکوها پررنگ است  به این صورت با دسترسی به داده ها  افکار عمومی رامدیریت می کنند. حتی افراد قدرتمندی مانند پوتین در سکوهای ملی شان  وِکانتکتِ  و وی کی حضور دارد.

او افزود: یکی از بزرگترین بازیگران در دنیای شبکه های اجتماعی جوانان هستند از این رو سیاستمداران می خواهند از ظرفیت  شبکه های اجتماعی استفاده کرده و روی ظرفیت جوانان تمرکز کنند.  در همین راستا ترامپ  حتی از نوه و بچه های خود در فضای مجازی در این دوره استفاده زیادی کرد. در سخنرانی و رویدادهای مجازی به جای خودش نوه و پسرش را فرستاد و با اینکه صحبتها بسیار بچه گانه بود ولی به دلیل حضور نه تنها جوانان و نوجوانان و بلکه افراد در سنین بالاتر  در شبکه های اجتماعی  و ارائه محتواهای هرچند سخیف در این ابزارها مانور داد.  

به اعتقاد این کارشناس شبکه های اجتماعی، حضور  افراد  جوان و مسن هم خود نشاندهنده عدم علاقه به محتواهای فاخر و جدی است بنابراین  برخلاف رقیبش که سعی می کرد عقلانی کار  کند و استراتژی مدیریتی داشته باشد تیم رسانه ای ترامپ با  شناخت از ابزار شبکه های اجتماعی سعی کرد در این دوره از محتواهای سخیف و کودکانه در کمپین های انتخاباتی خود استفاده کند از این رو از دید خیلی  افراد مشخص بود که ترامپ برنده می شود چون  بر اساس نظرسنجی  در دنیای شبکه های اجتماعی با تولید محتوای زیاد بر نوجوانان و جوانان تاثیر گذاشت.

انجیدنی  اعتقاد دارد شبکه های اجتماعی دراکثر کشورهای دنیا  در  سیاست، اقتصاد، فرهنگ و...جای تقریبا رسانه های سنتی مانند رادیو و تلویزیون  و مطبوعات را گرفته است  سرعت  انتشار محتوا در شبکه های اجتماعی و دسترسی پذیری بالا و اینکه همه افراد می توانند در نقش تولید کننده محتوا باشند از این رو شبکه های اجتماعی توانسته است  بقیه رسانه ها را  کنار بزند

او اظهار کرد: در دوران انتخابات در رسانه های رسمی حتما  همه مطالب باید  با رعایت قوانین خاصی منتشر شود و این برای رقبای انتخاباتی محدودیت هایی به همراه دارد  از این جهت که مخصوصا فردی مانند ترامپ  که حتی غیر اخلاقی محتوا تولید می کند و  از نظر کارشناسان  بی ادبی  کرده و تهمت می زند  خیلی  روی این ابزار شبکه های اجتماعی تمرکز داشت چون هم امکان  شکایت از او هم کم بود و هم می توانست بهانه بیاورد که آن محتواها را حامیان تولید و منتشر کرده اند. از این رو از رسانه های رسمی  استفاده نکرد و تمرکز خود را با تیم رسانه ای خود روی  شبکه های اجتماعی  و فضای مجازی برای تولید محتوا گذاشت و موفق  هم شد.