نورنیوز- گروه اجتماعی: معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی دوسه روز پیش در نخستین همایش ملی اخلاق در کشاورزی اعلام کرد که ۲۵ تا ۳۰ درصد از ۱۳۳ میلیون تن محصولات تولیدی ایران گرفتار ضایعات و اسراف است که می‌تواند غذای یک سوم جمعیت ایران باشد. این واقعیت تلخ، برای بار چندم است که توسط یک مقام ارشد اجرایی مطرح می شود. آماری از این جنس، قبلا هم توسط سایر مسئولان حوزه های مرتبط استخراج و اعلام شده بود. هرچند هدررفت محصولات غذایی تقریبا در تمام جهان وجود دارد اما نرخ و شدت این عارضه در ایران، بالاتر از خیلی از کشورهاست. ضایعات غذا خصوصا با فرا رسیدن ایامی همچون نوروز یا مناسبت هایی که بازار میهمانی ها در آنها داغ می شود شدت می گیرد. پهن شدن سفره های میهمانی در نوروز و سایر جشن های ملی، یا برگزاری مراسم اطعام در ایام عزاداری های مذهبی و افطار در ماه مبارک رمضان، سنتی پسندیده است اما در این میان دورریز غذا یکی از نقطه های دل آزار این میهمانی ها است؛ موضوعی که شاید در نظر برخی از مردم اهمیت زیادی نداشته باشد اما بررسی ها نشان می دهند حجم مواد غذایی هدررفته در ایران، مجموعا به اندازه‌ای است که با آن می‌توان غذای ۱۵ میلیون ایرانی را در سال تأمین کرد. البته این حجم از دورریز مواد غذایی، تماما مربوط به نوروز یا ماه رمضان نیست و در تمام طول سال جریان دارد.
براساس آخرین گزارش های سازمان جهانی خواربار و کشاورزی (فائو) هر روز به ازای هر نفر، ۱۳۴ کیلوکالری غذا در ایران هدر می‌رود. این میزان ضایعات مواد غذایی، ایران را در ردیف کشورهای تراز اول دنیا در زمینه هدررفت مواد غذایی قرار داده است. بر همین اساس ضایعات سالانه مواد غذایی در ایران معادل ۳۵ میلیون تن با ارزش تقریبی ۱۵ میلیارد دلار است. حجم مواد غذایی هدررفته در ایران به اندازه‌ای است که با آن می‌توان غذای ۱۵ میلیون ایرانی را در سال تأمین کرد.
رئیس انجمن تغذیه ایران چندی پیش با اشاره به آمار‌هایی از موادغذایی که در ایران و جهان دور ریخته می‌شوند گفت: «سهم ایران از کل غذایی که هرسال در جهان به هدر می‌رود 2.7 درصد اعلام شده است. بر همین اساس ضایعات موادغذایی در ایران معادل 35 میلیون تن در سال است این درحالی است که در اتحادیه اروپا با ٢٧ کشور عضو، تنها ٩ میلیون تن موادغذایی درسال راهی زباله‌ها می‌شود.»
بر اساس مطالعات و آمارهای ارائه شده هرسال 1.3 میلیارد تن ضایعات مواد غذایی در دنیا تولید می شود که این ضایعات معادل یک سوم کل مواد غذایی تولید شده برای مصرف انسان‌هاست و می‌تواند غذای کافی برای 2 میلیارد انسان گرسنه را در سال فراهم کند. در کشور ما نیز بر اساس بررسی‌های به عمل آمده حدود 30 درصد ضایعات غذا از چرخه تولید تا مصرف وجود دارد.
هر ایرانی 71 کیلو دورریز غذا
سال گذشته، برنامه محیط زیست سازمان ملل میزان حیف و میل سالانه غذا در ایران را اعلام کرد . بر اساس این آمار هر ایرانی به طور میانگین ۷۱ کیلوگرم غذا در سال دور می‌ریزد. این رقم در آمریکا حدود ۵۹ کیلوگرم برای هر نفر است. ضایعات غذا در ایران از مزرعه تا سفره وجود دارد و مقصر فقط مصرف‌کننده نیست. علاوه بر فرهنگ غلط مصرف در جامعه ایران، سیستم توزیع غیراصولی و حمل‌ونقل غلط مواد غذایی، از گوشت و لبنیات گرفته تا سبزیجات تازه و میوه‌ها باعث می‌شود بخش زیادی از این مواد غذایی هدر رود. ۳۵ درصد محصولات کشاورزی تولیدی در ایران، دورریخته می شود. بر این اساس از ۱۰۰ میلیون تن محصول کشاورزی تولیدی در کشور ۳۵ میلیون تن در سال هدر می رود. در این زمینه می‌توان به ۳۰ درصد ضایعات در نان، ۲۵ تا ۳۰ و حتی ۵۰ درصد ضایعات در میوه‌ها و سبزیجات، ۱۰ درصد ضایعات در برنج، ۲۵ درصد ضایعات در خرما و... اشاره کرد.
مصرف 7 برابری برنج در ایران
بعد از نان که غذای اصلی میلیادرها انسان در جهان است برنج یکی از مهمترین مواد غذایی است که برای بسیاری از مردم جهان اهمیت دارد. برنج یکی از مهمترین محصولات غذایی در جهان است که بیش از نیمی از جمعیت جهان از آن تغذیه می کنند. مصرف برنج به دلیل اهمیت فراوانی که دارد و استقبالی که در بسیاری از کشورها از آن می شود یکی از مهمترین شاخص های رسیدگی به وضعیت تغذیه آن کشور است. به عبارت دیگر، می توان غلاتی همچون برنج و گندم را کالا های استراتژیک در نظر گرفت. به طور کلی در کشور های آسیایی و برخی از کشور های اروپایی مصرف برنج به عنوان یک معیار مهم برای نحوه تغذیه و رژیم غذایی مردم در نظر گرفته می شود. به ویژه آن که معمولا کشورهای متوسط و جهان سوم در آسیا، میزان مصرف بالاتری از این محصول مهم را در کارنامه خود دارند. ایران هم به دلیل اینکه برنج غذای اصلی مردم به حساب می آید، به طور کلی جزو کشورهای پر مصرف در زمینه برنج و غلات حساب می شود. آخرین برآورد ها نشان می دهند که کم مصرف ترین کشورها ترکیه، مکزیک و کانادا با میانگین سرانه از 5/5 تا 5/9 کیلوگرم در سال اند. پرمصرف ترین کشورها نیز از جمله هند و چین با سرانه های ۷۷ تا ۹۳ کیلوگرم هستند. اگر در ایران، روزانه برای هر فرد ایرانی تقریباً حدود 100 گرم برنج در نظر بگیریم سرانه مصرف برنج هر ایرانی در طول یک سال برابر با ۴۰ کیلوگرم برنج خواهد بود که این رقم ۷ برابر سرانه مصرف این محصول در اتحادیه اروپاست. سرانه مصرف برنج در ایران در جایگاه 24 جهانی قرار دارد.
در سطح جهان، کشور میانمار بالاترین سطح مصرف برنج را دارد. به‌طوری‌که هر شخص میانماری طی یک سال، حدود 239 کیلوگرم برنج مصرف می‌کند. کشور ویتنام با 186 کیلوگرم مصرف سالانه برنج در رتبه دوم و کشور بنگلادش با 161 کیلوگرم مصرف برنج در سال، در مقام سوم قرار دارد. میزان مصرف سرانه برنج در ایران، حدود 5/2 برابر کشورهای توسعه‌یافته است.
یک میلیون تن دورریز برنج
بر اساس گزارش سازمان خوار و بار جهانی (FAO)، حدود ۳۰ درصد از برنج تولیدی جهان، معادل ۱۰۰ میلیون تن در سال، در مراحل مختلف برداشت، پردازش، حمل و نقل، ذخیره سازی، توزیع و مصرف ( از تولید تا سفره ) از بین می‌روند. این تلفات نه تنها برای کشاورزان، تجار و مصرف کنندگان ضرر اقتصادی دارد، بلکه برای محیط زیست نیز عواقب منفی دارد. برای مثال، برای تولید هر کیلوگرم برنج، حداقل ۲۵۰۰ لیتر آب مصرف، و حدود یک کیلوگرم گاز گلخانه ای تولید می شود . بنابراین، هر کیلوگرم برنج دور ریخته شده، معادل اتلاف منابع آبی و افزایش آلودگی هوا است. بر اساس گزارش FAO، تلفات برنج در مرحله کاشت در کشورهای مختلف بین ۱۰ تا ۲۰ درصد متغیر است . همچنین تلفات برنج در مرحله برداشت در کشورهای مختلف بین ۳ تا ۱۵ درصد و در مرحله پردازش بین ۱۰ تا ۳۵ درصد و در مرحله مصرف در کشورهای مختلف بین یک تا ۱۰ درصد متغیر است.
در ایران بعد از نان ، برنج دومین ماده غذای پرمصرف خانواده ها است. طی سال های گذشته به دلایل مختلف، قیمت برنج روند صعودی پیدا کرد و اکنون برخی از اقلام آن، به بیش از 140 هزار تومان هم رسیده است. باوجود این قیمت بالا، دورریز برنج 10 درصد از دورریز مواد غذایی سفره های ایرانی را به خود اختصاص داده است؛ دورریزی که به گفته کارشناسان، سالانه به یک میلیون تن می رسد . بررسی ها نشان می دهند مصرف برنج در ایران بالاتر از حد متعارف است و نیاز به صرفه جویی و کاهش مصرف دارد. با اینکه در دین اسلام و همچنین فرهنگ مردم ایران اسراف همیشه مذموم بوده اما شاهد دور ریخته شدن برنج در سفره ها هستیم. این موضوع به خصوص در مراکز دولتی ، پادگان ها ، بیمارستان ها و در میهمانی ها بیشتر دیده می شود.
برخی منابع نزدیک به مدیریت شهری اعلام کرده اند حدود ۷۰درصد زباله‌ها، مواد غذایی مصرفی خانه‌هاست. یکی از معاونان وزیر جهاد کشاورزی، اسفند ماه سال گذشته با ارایه آماری از تولید و واردات برنج به رقم عجیب دورریز برنج در ایران اشاره کرد و گفت: «در ایران در خیلی از محصولات اگر اسراف نکنیم خودکفا هستیم. به عنوان مثال ما حدود 2 میلیون تن برنج در سال تولید و حدود یک میلیون تن نیز وارد می کنیم اما متاسفانه به اندازه میزان واردات یعنی یک میلیون تن دورریز داریم.»
وی اضافه کرد: «اگر در کشور روزی یکدانه برنج دور بریزیم در مجموع روزانه ۸۷ میلیون دانه برنج دور می‌ریزیم که غذای ۲۳ هزار نفر است و اگر یک قاشق دور بریزیم غذای ۵۰۰ هزار نفر است.» حالا خودتان قیاس کنید هر خانواده در روز چه مقدار برنج هدر می دهد و این دورریز روزانه در سال چقدر می شود و معادل غذای چند نفر است.
نورنیوز