نورنیوز- گروه اجتماعی: تصویر تطهیرکنندگان آرامستان‌ها در روزهای سخت کرونایی بدون شک در خاطر خیلی‌ها باقی مانده است. روزهایی که بسیاری برای جلوگیری از ابتلا در خانه می‌ماندند و حتی برای خرید نان به نانوایی مراجعه نمی‌کردند اما تطهیرکنندگان سخت تر از همیشه مشغول کار بودند. این کار تعطیلی بردار نیست چون مرگ خبر نمی‌کند و حساب و کتاب عید و دیگر مناسبت‌ها را هم ندارد. همیشه هست و همیشه خواهد بود. با این حساب مشاغل مربوط به تطهیر و تدفین نیز همیشگی و پایدار هستند.
با اینکه بارها و بارها درباره اهمیت این گونه مشاغل صحبت شده و در رسانه‌های مختلف به آن پرداخته شده است، اما کمتر وقتی گوش شنوا برای شنیدن دردهای معیشتی و حرفه‌ای شاغلان بخش تطهیر وجود داشته است. در عوض بیشتر به خاطرات آنها در طی سال‌های کاری پرداخته شده و از سوی دیگر به بُعد معنوی این حرفه توجه شده است. طی سالها دیده‌ایم که غسالان به برنامه‌هایی دعوت شده و درباره کار خود صحبت کرده‌اند. خیلی وقت‌ها این صحبت‌ها درباره نگاه مردم به شغل غسالی و برخورد جامعه اطراف فرد غسال بوده و تلاش شده تا به نوعی به انگ زدایی از این حرفه بپردازد. مثلا این که سر و کار داشتن با اموات ترسناک نیست و بنابراین نباید از غسال‌ها واهمه داشت یا تصور کرد که آنها آدم‌های بی احساسی هستند. یا این که همسایه‌ها و آشناها نباید ارتباط خود را با خانواده غسال کم کنند.
حالا می‌توان گفت از پس تلاش‌هایی که در این رابطه صورت گرفته، این نگاه در میان مردم بسیار کمرنگ شده و این جای خوشحالی دارد. اما آنچه امروز باید مورد توجه قرار گیرد مشکلات متعددی است که تطهیرکنندگان با آن سر و کار دارند و مطالباتی که گاهی روی زمین می‌مانَد.
به تازگی خبری درباره اعتصاب یا به قولی اعتراض غسالان بهشت زهرای تهران در رسانه‌ها منتشر شده که توجه‌ها را به سمت مشکلات این قشر جلب کرده است. دوشنبه نوزدهم شهریور ماه جاری، غسالان بهشت زهرا چند ساعت دست از کار کشیدند و در محوطه تجمع کردند تا پیگیر مطالباتی باشند که از مدتها پیش به آنها وعده داده شده بود.
برخی غسالان در گفت و گو با خبرنگاران عنوان کرده بودند که با وجود سابقه کار طولانی، همچنان روزمزد هستند و با پیمانکار قرارداد دارند. برخی نیز عدم پرداخت به موقع حقوق را دلیل اعتراض خود عنوان کردند و ابراز داشتند که حقوقی که دریافت می‌کنند به هیچ عنوان با سختی‌ها و مخاطرات کارشان تناسبی ندارد. این در حالی است که به گفته آنها بسیاری از زنان شاغل در غسالخانه سرپرست خانوار هستند و تأخیر در پرداخت حقوق و حقوق کم در شرایط زیانبار کارشان، شرایط سختی را برای آنها به وجود آورده است.
غسالان همچنین عنوان کردند که اضافه کار و رفاهیاتی که تا دو سال پیش به آنها تعلق می‌گرفت قطع شده و با روی کار آمدن مدیر جدید بهشت زهرا این رفاهیات دیگر به آنها پرداخت نشده است. از جمله این رفاهیات سبد کالایی است که حذف شده و گفته شده شهرداری آن را تایید نکرده است. این غسالان خواستار شنیده شدن صدایی بودند که به اعتقادشان از سوی مدیران شنیده نمی‌شود.
محمدجواد تاجیک، مدیرعامل سازمان بهشت زهرا درباره اعتراض غسالان و مسائل پیش آمده، مشکل را مربوط به مطالباتی می داند که در حوزه اختیاراتش نیست و شهرداری باید دستور آن را صادر کند. او البته تأکید می‌کند که با نشستی که با شهردار داشته توانسته موافقت شهرداری را بگیرد و به زودی برای به سرانجام رساندن مطالبات اقدام خواهد شد. (تجارت نیوز، 20 شهریور 1403)
تابستانی که بی ثمر تمام شد
گفته شده که شهرداری مسئول مطالبات کارکنان بخش تطهیر بهشت زهراست و باید مجوز لازم برای اجرای این مطالبات را صادر کند. در همین رابطه ناصر امانی، رئیس کمیته منابع انسانی اسلامی‌شورای شهر تهران عنوان می‌کند که دو سازمان آتش‌نشانی و بهشت زهرا در شهرداری مأموریت‌های سخت و زیان‌آوری دارند و باید مسائل حقوقی و رفاهی آنها در اولویت قرار گیرد اما رفاهیات کارکنان بهشت زهرا که فعالیت سختی دارند و آسیب‌های جسمی و روانی زیادی هم دربر دارد، در دستور کار قرار نگرفته بود و باآنکه در روزهای پایانی تابستان هستیم، هنوز رفاهیات تابستان پرداخت نشده و موضوع مسکن آنها هم رها شده است. به گفته او، در‌حال‌حاضر بیشتر کارکنان این بخش بخصوص خانم‌های بالای 50 سال از درد مفصل در ناحیه گردن، شانه، کمر و زانو رنج می‌برند. کارکنان این بخش همچنین نیازمند برنامه‌های مشاوره‌ای و مددکاری اجتماعی و خانوادگی اصولی و مستمر هستند و لازم است هر چند‌وقت از محیط کاری خود فاصله بگیرند و مشاهده‌ها و خاطره‌های تلخ و آزاردهنده انباشته در ذهن خود را به فراموشی بسپارند. همچنین به حل مشکل مسکن آنها باید توجه شود چرا که بیشترشان از شهرهای حومه تهران و مستأجر هستند.(شرق، 20 شهریور 1403)
مشکلاتی که تطهیرکنندگان به آن دست به گریبان هستند البته مربوط به امروز نیست. سیدمحمد جواد قوامی، معاون وقت عروجیان سازمان بهشت زهرا (س) سالها پیش به برخی از مشکلات و بیماری‌های تطهیرکنندگان اشاره کرده و عنوان کرده بود که بیشتر این افراد گرفتار سه بیماری دیسک کمر، خونریزی‌های داخلی و واریس می‌شوند که این مسأله در مورد تطهیرکنندگان خانم حادتر است.
به گفته او تطهیرکنندگان اجساد متفاوتی را تجربه می‌کنند که حتی تجسم و درک این رنج‌ها و دلهره‌ها، برای مردم و مسئولان دشوار است. مثلاً میت در پزشکی قانونی آغشته به فرمالین می‌شود، و وقتی به غسالخانه آورده می‌شود بوی فرمالین می‌تواند باعث مسمومیت تطهیرکنندگان شود که موارد مختلفی از این مسائل وجود داشته و رهایی از این امر نیز اجتناب ناپذیر است و این فقط گوشه‌ای از مشکلات تطهیرکنندگان است.(تسنیم، 9 خرداد 1394)
می‌توانید غسال داوطلب باشید
در رابطه با شغل غسالی سوال‌های زیادی در ذهن خیلی افراد مطرح است. مثلا این که شرایط استخدام و کار چگونه است و آیا تطهیرکنندگان پیش از موعد بازنشسته می‌شوند یا خیر؟
افرادی که برای شغل غسالی به سازمان بهشت زهرا مراجعه می‌کنند، در مرحله نخست بطور مستقیم وارد این کار نمی‌شوند، چرا که این افراد ابتدا باید دوره کمکی را گذرانده و بعد از دادن آزمونی وارد مرحله اصلی شوند. ساعت کاری غسال‌ها 4 ساعت است اما حقوق 8 ساعت را دریافت می‌کنند و بعد از 20 سال کار نیز بازنشسته می‌شوند.
با وجود مشکلات و مصائبی که در شغل تطهیرکندگان وجود دارد، تا سال 1399 غسالی جزو مشاغل سخت و زیان آور محسوب نمی‌شد. البته پیش از آن بارها به قرار گرفتن این شغل در رده مشاغل سخت و زیان آور تأکید شده بود. در نهایت در یکصد و شصت و سومین جلسه شورای عالی حفاظت فنی که هفتم مهر ماه 1399 در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تشکیل شد، موضوع سخت و زیان آوری مشاغل کارکنان شاغل در آرامستان‌ها مطرح و در نهایت با موافقت این شورا کارکنان آرامستان های کشور جز مشاغل سخت و زیان گروه «ب» قرار گرفتند.
البته شرایطی وجود دارد که برخی به صورت غسال داوطلب مشغول به کار شوند. به گفته حسین زیار، معاون عروجیان سازمان بهشت زهرا (س)، افراد با عضویت در کانون داوطلبان عروجیان آموزش‌های تئوری و عملی تطهیر، تکفین و تدفین متوفیان را می‌آموزند و در پایان هم گواهی پایان دوره و کارت داوطلبی اهدا می‌شود، . به گفته او در شرایط بحرانی و بروز حوادث غیر مترقبه می‌توان از ظرفیت داوطلبان این کانون استفاده و به مردم خدمت رسانی کرد.(همشهری آنلاین، 27 آذر 1402)
تطهیرکنندگان زن آسیب پذیرترند
بارها عنوان شده که تطهیرکنندگان زن نسبت به مردان شرایط سخت تری را سپری می‌کنند خصوصا وقتی پا به سن می‌گذارند و بار سال ها کار طاقت فرسا روی دوش شان سنگینی می‌کند. اما آنچه مسلم است این است که نمی‌توان کار زنان در بخش تطهیر را تعطیل کرد بنابراین باید فکری به حال زنان غسال شود تا آسیب کمتر را متحمل شوند.
بر اساس پژوهشی با عنوان «بررسی عوامل زیان آور محیط کار در شغل غسالی و بررسی تاثیرات ناشی از این عوامل» که در خرداد ماه 1394 از سوی فریبا امیری در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام و نتایج آن در نهمین همایش سراسری بهداشت و محیط کار منتشر شد، تعدادی از غسالان خانم مورد پژوهش قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های ناشی از این پژوهش مشخص شد که 90 درصد این افراد از اختلالات اسکلتی عضلانی رنج می‌برند و در بین این اختلالات، کمردرد و پادرد بیشترین میزان شیوع را داراست. همچنین بیماری واریس یکی از بیماری‌های شایع در بین این افراد بود که 50درصد افراد از آن شکایت داشتند.70 درصد این افراد نیز از عوارض ریوی ناشی ازگردو غبار حاصل از پاشیدن سدر و کافور بر اموات رنج می‌بردند.90 درصد این افراد دچار ناراحتی‌های روحی و روانی که در اثر کار در این محیط ایجاد می شود بودند و به دلیل کار با آب در تمام مدت کار 30 درصد این افراد مبتلا به بیماری رماتیسم مفاصل بودند.
همچنین بر اساس یافته‌های این پژوهش، زنان غسال به مرور کمتر حوصله میهمانی رفتن دارند و به قول خودشان دیگر مثل گذشته دل و دماغی برای حضور در مجالس جشن و شادی را ندارند و این یعنی زنگ خطر از این بابت که مبادا غسالان در خطر ابتلا به افسردگی قرار داشته باشند و نگرانی بیشتر از این بابت که در میان این هم غسالان میانسال و زنان جوان تر با فرزندانی کوچک هم دیده می شوند که افسردگی تدریجی در آنها قطعا بر نحوه تعامل با خانواده و کودکانشان نیز بی تاثیر نخواهد بود. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که شیوع بیماری‌های ناشی از کار در این حرفه بسیار بالاست و نیاز است جهت این گروه زحمت کش و نیازمند اجتماع تمهیداتی بهداشت حرفه‌ای در نظر گرفت. همچنین انجام معاینات دوره‌ای جهت این افراد لازم است و لزوم نظارت و مشاوره کارشناسان بهداشت حرفه‌ای بر این این شغل واجب به نظر می‌رسد. بر این اساس با توجه به سخت بودن این شغل و وجود عوامل زیان آور خاص آن توصیه می‌شود ساعات کاری زنان شاغل در این حرفه کمتر شود و به صورت شش ماهه مورد معاینات دوره‌ای پزشکی قرار گیرند.
با این احوال و با توجه به آن که تطهیرکنندگان در معرض انواع آسیب ها قرار دارند، ضروری است اولا نسبت به مطالبات حرفه‌ای و معیشتی آنها توجه لازم صورت گیرد و در ثانی در رابطه با معاینات پزشکی و روانپزشکی هم اقدامات مناسب و مستمر انجام شود تا شاغلان در این بخش بتوانند با آرامش خاطر در شغل حساس و با ارزش خود به خدمت مشغول باشند.
نورنیوز