×
اقتصادی
شناسه خبر : 185829
تاریخ انتشار : چهارشنبه 1403/05/31 ساعت 08:19
رقم چک‌های برگشتی درشت‌تر شد

نورنیوز بررسی کرد؛

رقم چک‌های برگشتی درشت‌تر شد

آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که در چهارماهه ابتدایی سال جاری تعداد و ارزش چک‌های وصولی و برگشتی درکشور افزایش یافته است. از طرفی نسبت ارزش چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در ماه‌های گذشته از سطح میانگین 5 ساله خود فراتر رفته که بیشتر به دلیل عدم وصول چک‌های با مبالغ بالا بوده است.

نورنیوز- گروه اقتصادی: برآوردها از آمار بانک‌مرکزی نشان می‌دهد، در 4 ماه ابتدایی سال جاری، 29 میلیون و 613 هزار فقره چک به ارزش 2025 هزار میلیارد تومان وصول شده که در مقایسه با چهارماهه 1402 از نظر تعداد  7.9 درصد و از نظر ارزش 27 درصد افزایش یافته است.

همچنین چک‌های برگشتی در چهارماهه 1403 بالغ بر 3 میلیون و 125 فقره به ارزش 327 هزار میلیارد تومان بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 30 درصد از نظر تعداد و حدود 62 درصد از نظر ارزش رشد کرده است. به این ترتیب نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در چهارماهه امسال به میانگین 9.5 درصد رسیده و از نظر ارزش نیز تا عدد 13.9 درصد بالا رفته است.

براساس این آمار، نسبت ارزش چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در ماه‌های خرداد و تیر 1403 از سطح میانگین 5 ساله خود فراتر رفته و به 15 درصد رسیده است. اما نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌ای همچنان در محدوده 10 درصد باقی مانده که نشان می‌دهد بیشتر چک‌های برگشتی، رقم بالا یا به اصطلاح چک‌های درشت بوده‌اند.

 این اتفاق را می‌توان یک علامت هشدار در بازار مبادلات خرد و کلان ایران دانست. با این وجود، اگر نسبت چک‌های برگشتی طی ماه‌های آینده کاهش یابد، می‌توان رشد ماه‌های گذشته را مقطعی و زودگذر قلمدادکرد. تجربه سال‌های قبل نشان می‌دهد که رشد ماهانه تعداد چک‌های برگشتی چندان پایدار نبوده و نمی‌توان با استناد به آمار 4 ماهه ابتدایی سال جاری در مورد تحولات بازار به صورت قطعی نتیجه گرفت. اما عبور نسبت چک‌های برگشتی از سقف محدوده 5 ساله را هم نباید دست‌کم گرفت و به سادگی از آن عبور کرد.

بیش از 90 درصد چک‌ها وصول می‌شود

مطابق با ماده 310 قانون تجارت، چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که نزد محال علیه دارد، کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می‌کند. چک به عنوان یکی از ابزار مهم نظام پرداخت، همواره نقش قابل توجهی در تسویه مبادلات خرد و کلان جامعه داشته است. این ابزار مبادله، به دلیل برخورداری از جایگاه اعتباری ویژه و ماهیت منحصربه فرد نقدشوندگی بالا، همزمان با قابلیت تبدیل به دیون مدت دار، همچنان سهم مهمی از تسویه مبادلات جامعه را به خود اختصاص می‌دهد.

در دهه‌های گذشته، بروز نارسایی در ابزار نظارت بانکی منجر به افزایش سو استفاده از چک‌ها و رشد تعداد چک‌های برگشتی و بلامحل در جامعه شد که اعتبار و اعتمادعمومی به این ابزار را کاهش داد. براساس آمار، نسبت چک‌های برگشتی تا اوایل دهه 1390 از سطح 25 درصد فراتر رفته بود. این امر باعث شد نااطمینانی و ریسک معاملات بالابرود و تجارت از رونق بیافتد.

به همین دلیل در سال 1391 شورای پول و اعتبار در مصوبه‌ای طراحی و پیاده‌سازی سامانه چکاوک را با هدف ساکن سازی لاشه چک و با قابلیت پذیرش و پردازش الکترونیکی چک‌های کاغذی بین بانکی و انجام تراکنش‌های الکترونیکی با استفاده از سامانه پایا الزامی اعلام کرد.

برپایه این موضوع، بانک‌مرکزی تا پایان خردادماه 1394 سیستم چکاوک را به عنوان یکی از سیستم‌های پیش‌بینی شده در طرح نظام جامع پرداخت درکلیه استان‌های کشور عملیاتی کرد تا بستر نظارت بیشتر و کاهش مدت زمان تسویه چک‌های صادره فراهم شود.

روند توسعه مکانیسم مذکور با معرفی سامانه صیاد در سال 1396 تکمیل شد. این سامانه شرایط را برای نظارت دقیق‌تر بر استفاده افراد و شرکت‌ها از چک بانکی مهیا ساخت و اعتبار این ابزار تسهیل‌گر مالی را تا حدود زیادی بازگرداند. همچنین درسال 1401 قانون جدید صدور چک از طرف بانک مرکزی ابلاغ شد که صادرکننده را ملزم به ثبت چک در سامانه‌های الکترونیک بانک‌ها می‌کرد.

تمامی این موارد باعث شد که از سال 1396، استفاده از چک در مبادلات به تدریج رونق بگیرد، با این تفاوت که تعداد چک‌های برگشتی و بلامحل تاحدود زیادی کاهش یافت و از سطح 20 تا 25 درصد به سطح 10 درصد رسید.

نمودار زیر نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای را از ابتدای سال 1396 نشان می‌دهد.

چک

همانطور که درنمودار بالا مشخص شده است، بانک مرکزی در شهریورماه سال 1396 از سامانه صیاد رونمایی کرد و از همان سال نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای کاهش یافته است. آمار نشان می‌دهد، از اواسط سال 1396سهم چک‌های برگشتی از تعداد و ارزش چک‌های مبادله‌ای در هرماه کاهش می‌یابد و در نیمه سال 1397 به محدوده 10 درصد می‌رسد.

کاهش چک‌های برگشتی تا ماه‌های پایانی سال 1398 ادامه دارد؛ اما بروز شوک کرونا که به تعطیلی سراسری اقتصاد ایران منجر شد، رشد مقطعی تعداد و ارزش چک‌های برگشتی را نتیجه می‌دهد. با این حال نسبت مورد ذکر از اواسط سال 1399 به محدوده مطلوب خود بازمی‌گردد و تا پایان سال 1401 به پایین ترین سطح خود می‌رسد. در این زمان کمتر از 9 درصد چک‌های مبادله‌ای درهرماه برگشت می‌خورد که دروضعیت مطلوبی قرار می‌گیرد.

با ورود به سال 1402، سهم چک‌های برگشتی از تعداد و ارزش چک‌های مبادله‌ای در هرماه رو به افزایش رفته و به بالاترین سطح ازمحدوده امن خود می‌رسد. این محدوده در فروردین‌ و اردیبهشت ماه سال‌جاری حفظ شد اما با رشد قابل توجه چک‌های برگشتی درخردادماه و تیرماه امسال، شاخص نیز محدوده امن خود را ترک میکند و سقف روند حرکتی 5 سال گذشته را می‌شکند.

بررسی جزئیات آمار منتشرشده از طرف بانک‌مرکزی نشان می‌دهد که چک‌های برگشتی در سال جاری عموما با رقم‌های درشت و کلان بوده است. به همین دلیل سرعت رشد ارزش چک‌های برگشتی از تعداد آنها بالاتر رفته است.

علی رغم این موضوع، آخرین آمار نشان می‌دهد که در ماه‌های گذشته حدود 90 درصد از تعداد چک‌ها وصول می‌شود و این ابزار نسبت به قبل از مقبولیت بیشتری برخوردار است و استفاده از چک همچنان درحال افزایش است. نمودار زیر تغییرات تعداد چک‌های مبادله‌ای درهرماه نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد.

جدول+دو+چک

در این نمودار تعداد مبادله در هرماه با ماه مشابه سال قبل مقایسه شده است. تا عوامل فصلی و زمانی از نوسانات حذف شود. به عنوان مثال تعداد چک‌های مبادله‌ای در ماه‌های پایانی هرسال افزایش می‌یابد بسیاری از شرکت‌ها دراین زمان برای تسویه حساب‌های خود اقدام می‌کنند اما در ماه‌های ابتدایی سال به طور طبیعی چک‌های کمتری به بانک عودت داده می‌شود بنابراین کاهش تعداد چک‌ها(جمع چک‌های وصول شده و برگشتی) درفروردین‌ماه نسبت به بهمن واسفند سال قبل امری طبیعی است.

نمودار بالا نشان دهنده یک وضعیت چرخه‌ای در استفاده از چک‌های بانکی است. براین اساس، تعداد چک‌های مبادله‌ای از اواسط سال 1397 تا اواسط سال 1398 رو به کاهش بوده است و از نیمه دوم سال 1398 تا ابتدای سال 1400 رو به افزایش است. با شروع سال 1400 باردیگر تعداد چک‌های مبادله درهرماه کاهش می‌یابد؛اما از شهریور 1401 استقبال از چک‌های بانکی بیشتر می‌شود که این روند تا تیرماه 1403 همچنان تداوم یافته است.

از مقایسه دونمودار بالا می‌توان دریافت که افزایش استقبال از چک‌های بانکی، افزایش نسبت چک‌های برگشتی را درپی داشته است و در زمانی که تعداد‌چک‌های مبادله‌ای کاهش یافته، سهم و تعداد چک‌های برگشتی نیز کم شده است.

 این فراز و فرود نتیجه مهم دیگری را نیز در اختیار می‌گذارد. به نظر می‌رسد که رشد تعداد چک‌های مبادله‌ای در بازار با کمبود نقدینگی و تعمیق رکود هم زمان باشد و همین موضوع نیز باعث می‌شود که صادرکنندگان چک نتوانند دیون خود را به موقع پرداخت کنند و تعداد چک‌های برگشتی رو به افزایش برود.

به بیان ساده می‌توان گفت که همزمانی رشد تعدادچک‌های مبادله‌ای و سهم بالای چک‌های برگشتی درآمار، بیانگر تعمیق رکود در بازارها و کسادی کسب و کارهای خرد و کلان کشور است.

 


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
نه به دعوا‌های تاریخ‌مصرف‌دار
بازی ناعادلانه FATF و پالرمو در نظام مالی جهانی
آزادی 185 زندانی در تهران با مرخصی منتهی به آزادی
روز تاریخی پایان قطعنامه 2231
تخلیه قدرت
طلب 150 همتی تأمین اجتماعی از کارفرمایان
امروز آخرین مهلت استعفای مقامات برای کاندیداتوری در شوراها
کشف 31 حلقه فیلم قاجاری در کاخ گلستان
شوخی تلخ با آرمان حکمرانی علم
اولیانوف: نظارت قطعنامه 2231 از دستورکار آژانس حذف می‌شود
افشای شکنجه گسترده اسیران فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی
نتانیاهو نامزدی مجدد در انتخابات 2026 را اعلام کرد
مجلل در روئینگ قهرمانی آسیا مدال طلا گرفت
توافق پاکستان و طالبان بر آتش‌بس و صلح در دوحه
وضعیت آب و هوا امروز یکشنبه 27 مهر+ وضعیت استان ها
چرا نشستن طولانی برای سلامتی مفید نیست ؟
میلیون‌ها نفر حس بویایی خود را از دست داده‌اند
از دیابت بی مزه چه می دانید؟
خوردنی محبوب کاهش کلسترول را بشناسید
خطر آلودگی پلاستیکی برای قلب و عروق
انقلابی جدید در درمان پیرچشمی
جمع‌آوری 115 هزار خودروی چینی از بازار
درخواست 20 کشور اروپایی برای استرداد مهاجران غیرقانونی افغان
مرشایمر: تاماهاوک چاره مشکلات اوکراین نیست
اعتراضات در وین علیه جنگ اوکراین
مخالفت قطر با اقدامات رژیم صهیونیستی در غزه، قدس و جولان اشغالی
افت شدید ورودی آب به سدها
183 هزار میلیارد تومان خسارت خاموشی در سال گذشته
وزیر کشور: خسارت خودروهای آسیب‌دیده در جنگ 12 روزه پرداخت می‌شود
مخالفت دولت لبنان با خواسته کاخ‌سفید درباره آینده حزب الله
مدودف: زلنسکی تحت هیچ شرایطی پیروز نخواهد شد
هشدار حزب‌الله: هر گونه کانال مذاکراتی با رژیم صهیونیستی مسدود خواهد شد!
وزیر آموزش و پرورش نیز به پویش «بساز مدرسه» پیوست
نامه به سران قوا‌؛ 95 میلیارد دلار ارز صادراتی بازنگشته است
احتمال سقوط قیمت نفت به 55 دلار
عکس های منتخب ایران، شنبه 26 مهر 1404
هاشمیان: نتیجه دیدار با خیبر عادلانه نبود
نتانیاهو با بازگشایی گذرگاه رفح مخالفت کرد
درویش استعفا کرد
احتمال دیدار ترامپ با رئیس کره شمالی قوت گرفت
ایران اقدام رژیم صهیونیستی در نقض آتش‌بس در غزه و کشتار زنان و کودکان را محکوم کرد
​​​​​​​نامه روسیه، ایران و چین درباره خاتمه قطعنامه 2231 به سازمان ملل
هاشمیان در آستانه برکناری !
هوای ناسالم تهران در روزهای آینده
پیام غریب آبادی درمورد دیپلماسی ایران و همگرایی کشورهای مستقل در دفاع از حاکمیت قانون
اعتراض به ترامپ هم‌زمان با هجدهمین روز از تعطیلی دولت
معاون رئیس‌جمهور: تعطیلی پنجشنبه‌ها فعلاً ممکن نیست
جدول لیگ برتر در هفته هفتم پس از بازی پرسپولیس
پایان 10 سالگی برجام در آینه رسانه‌های اروپا
اوربان: دیدار پوتین-ترامپ، شانس توافق درباره اوکراین را افزایش می‌دهد
X
آگهی تبلیغاتی