نورنیوز-گروه سیاسی: غرب آسیا در تب تند تحولات گرفتار آمده و این روزها خبرها و تحلیلهای منتشر شده در خروجی خبرگزاریها درباره تحولات این نقطه همیشه ملتهب، لحظهای است. پاسخ ایران به ترور اسماعیل هنیه رئیسدفتر سیاسی حماس در تهران، مهمترین محور خبرهاست که گمانهزنیها، رویدادها، اظهارنظرها، تحلیلها و تصمیمات پیرامون آن گرفته و گفته و منتشر میشود.
تقلاهای آمریکا و اروپا برای نجات اسرائیل
سفر قریبالوقوع وزیر خارجه آمریکا به منطقه، بیانیه تروییکای اروپا، پیامهای «حمله نکن» رئیسجمهور آمریکا به ایران، حضور زیر دریاییهای هستهای و ناوهای جنگی آمریکا در منطقه، تماسهای شبانهروزی مقامالت کشورهای اروپایی، شرقی و غربی و کمک خواستن از همسایگان ایران، سرخط تحولاتی است که با شتاب تند در روزها و ساعات گذشته روی داده و منطقه را به اوج تنش رسانده است.
آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا با احتمال بسیار بالایی در روزهای آینده راهی خاورمیانه خواهد شد و دوحه، تلآویو و قاهره سه مقصد وی در این سفر است. بلینکن در این سفر آخرین تلاشهای خود را از یک سو برای ایجاد آتشبس در غزه و از سوی دیگر منصرف ساختن ایران از پاسخ به ترور هنیه به کار خواهد بست.
تروییکای اروپا هم روز گذشته در بیانیهای از ایران و متحدانش خواستند از حملاتی که تنشهای منطقهای را بیشتر میکند، خودداری کنند تا به تعبیر و ادعای آنها روند مذاکرات صلح مسدود نشود و فرصت توافق بر سر آتشبس و آزادی اسرا به خطر نیافتد.
همزمان با این بیانیه که مورد تایید آمریکا هم قرار گرفت، شبکه خبری سی ان ان از اعزام زیردریایی مجهز به موشک هدایت شونده به منطقه و تسریع حرکت ناو هواپیمابر به خاورمیانه خبر داد. براساس گزارشهای منتشر شده دستور اعزام زیردریایی هستهای «یو اس اس جورجیا» مجهز به موشک کروز به منطقه خاورمیانه از سوی لوید آستین وزیر دفاع آمریکا و به دنبال تماس تلفنی با یوآو گالانت وزیر جنگ رژیم اسرائیل صادر شده است.
این اقدامات بخش نخست تکاپوی اروپا و آمریکا و اغلب تهدیدی هستند اما در کنار آنها گفتوگوهای تلفنی و پیامهای اغلب تطمیعی هم در طول نزدیک به دو هفته گذشته میان مقامات مسئول ایران و کشورهای غربی و شرقی برقرار شده است که تماس «کِر استارمر» نخست وزیر انگلیس با مسعود پزشکیان رئیسجمهور ایران نشان دهنده عمق نگرانی اسرائیل و آخرین تلاشهای این رژیم برای فشار به همپیمانان خود به منظور انصراف ایران از پاسخ به ترور هنیه است. در این گفتوگوی تلفنی نخستوزیر انگلیس مدعی شده است که خطر جدی اشتباه محاسباتی وجود دارد و اکنون زمان آرامش و بررسی دقیق است، جنگ به نفع هیچکس نیست و ما از ایران میخواهیم که از حمله به اسرائیل خودداری کند.
«آنتونیو تایانی» وزیر امورخارجه ایتالیا هم در گفتوگوی تلفنی با علی باقری کنی سرپرست وزارت امورخارجه خواستار میانهروی ایران شده اما اذعان هم کرده که ایران بر حق خود برای پاسخ به ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران و یکی از رهبران حزب الله در بیروت تاکید کرده است. «شارل میشل» رئیس شورای اروپا، «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه، «اولاف شولتس» صدر اعظم آلمان هم در گفتو گوهای متناوب با رئیسجمهور به طور ضمنی و یا صریح از ایران خواستند درباره پاسخ به ماجراجوییهای اسرائیل خوشیتندار باشد. به نوشته وال استریت ژورنال؛ آمریکا در تازهترین پیام خود به تهران تهدید به اقدام نظامی آمریکا علیه ایران را تکذیب اما درباره خطرات تحریک اسرائیل و برانگیختن واکنش نظامی شدید این کشورهشدار داده وحمایت خود از اسرائیل را خاطرنشان کرده است.
بخش دیگری از این تلاشها، معطوف به متقاعدسازی کشورهای همسایه و همپیمان ایران برای رایزنی با تهران است. در همین راستا جف فلِیک، سفیر ایالات متحده در ترکیه به صراحت گفته است ما از همه متحدانمان که هرگونه روابطی با ایران دارند، میخواهیم تا آنها را متقاعد به تنشزدایی کنند و این شامل ترکیه نیز میشود.
مثلث صلح دوحه-قاهره-واشنگتن هم بخش دیگری از تلاشها برای نجات اسرائیل از باتلاق غزه است. رهبران آمریکا، مصر و قطر ۱۹ مرداد در آخرین تلاشهای خود برای ایجاد صلح در منطقه، از اسرائیل و حماس خواستند مذاکرات بر سر آتشبس و آزادی گروگانها را از سر بگیرند. این سه کشور از تدوین چارچوب توافقی سخن گفتندکه برای رسیدن به نتیجه تنها به جزئیات نیاز دارد. گرچه جزئیات این طرح صلح هنوز مشخص نیست اما در بیانیهای که از سوی این سه کشور منتشر شد، آمده است که این توافق بر اساس اصولی است که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در ۳۱ ماه مه ۲۰۲۴ بیان کرد و قطعنامه ۲۷۳۵ شورای امنیت سازمان ملل متحد آن را تایید کرد.
مجموعه این رویدادها در دو هفته گذشته، شرایط خاورمیانه و غرب آسیا را پیچیدهتر از همیشه کرده اما پاسخ ایران به تمام تقلای غرب، تاکید بر حق دفاع از تمامیت ملی و حاکمیت خود و بر پاسخ قطعی به زیادهخواهیهای رژیم صهیونیستی است. این تقلاها اما یک پرسش بزرگ را در ذهن بسیاری از مردم جهان به وجود آورده است که چرا آمریکا و اروپا بیتوجه به عامل جنگ و جنایت در خاورمیانه، قربانیان آن را دعوت به پایبندی صلح و خویشتنداری میکنند؟
این دعوت به خوشیتنداری در حالی است که در بحبوبه تلاشهای آمریکا، قطر و مصر برای ایجاد آتشبس در غزه، رژیم صهیونیستی در تداوم جنایتهای خود، سپیدهدم روز شنبه در حمله به مدرسه تابعین غزه که محل استقرار پناهندگان عمدتا کودک جنگی بود، نزدیک به ۱۵۰ نفر از آنها را به فجیعترین شکل ممکن به شهادت رساند. شدت شقاوت این قتلعام، واکنشها و محکومیتهای بینالمللی وسیعی حتی از سوی همپیمانان اروپایی و سازمانهای بینالمللی داشت. فرانچسکا آلبانیز، گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل در جنگ غزه، اسرائیل را متهم به نسلکشی کرد و نوشت که تلآویو با استفاده از «سلاحهای آمریکایی و اروپایی» در غزه «نسلکشی» انجام میدهد. وزارت امور خارجه عربستان سعودی در بیانیهای با اعتراض شدید به این حمله، ضمن تاکید بر لزوم توقف کشتار جمعی در نوار غزه، طفره رفتن جامعه بینالمللی از پاسخگو کردن اسرائیل را محکوم کرد.
اردن هم این بمباران را نشانهای از تلاش اسرائیل برای ممانعت و خنثی کردن فشارها برای برقراری صلح توصیف کرد. قطر هم خواستار تحقیقات بینالمللی فوری در مورد حمله به پناهگاه غیرنظامیان در غزه شد. روسیه در این زمینه تصریح کرد که فاجعه بمباران مدرسه تلاشها برای آتشبس و تبادل اسرا را تضعیف میکند و در نهایت جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، حمله به مدرسه التابعین را وحشتناک خواند و گفت: هیچ توجیهی برای این قتل عام وجود ندارد. وزارت امور خارجه ترکیه، الازهر مصر و آیتالله سید علی سیستانی، مرجع تقلید شیعیان این کشتار را شدیدا محکوم کردند.
گمانهها درباره زمان و مکان پاسخ ایران
گذشت نزدیک به دو هفته از ترور هنیه در تهران، گمانهزنیها درباره پاسخ ایران به این نقض حاکمیت ملی را گسترده کرده و در تمام دو هفته گذشته روزی نبوده است که گمانهای درباره زمان، مکان، نحوه و جزئیات حمله در روزنامه و رسانهای منتشر نشود. با وجود بایکوت شدید خبری در داخل سرزمینهای اشغالی به اذعان خبرنگاران حاضر در تلآویو یا اورشلیم مردم ساکن در سرزمینهای اشغالی شبانهروز در انتظار حملهای از سوی جمهوری اسلامی ایران به سر میبرند و این موضوع تبدیل به نوعی آشوب ذهنی و روانی در اسرائیل و افزایش فشارها بر بنیامین نتانیاهو نخست وزیر شده است. اکثریت تحلیلگران، مقامات سیاسی و نظامی در جهان از قطعیت پاسخ ایران به نقض حاکمیت خود مطمئن هستند؛ حتی اگر دونالد ترامپ رئیسجمهور سابق آمریکا از عدم حمله ایران به اسرائیل ابراز اطمینان کرده باشد.
زمان این حمله برای بسیاری در جهان معما شده و مقامات اسرائیل و آمریکا را سردرگم کرده است، به گونهای که آنها با تاریک شدن هوا از آمادگی ایران برای حمله و آمادگی اسرائیل برای دفاع سخن میگویند. جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید هشدار داده است که ایران ممکن است در این هفته، حمله بزرگی به اسرائیل انجام دهد. اسرائیل هم میگوید برای مقابله با حمله احتمالی ایران در بالاترین سطح هشدار قرار دارد. برخی مقامات آمریکایی هم مدعی شدهاند حمله ایران به اسرائیل محدود و پیش از پنجشنبه خواهد بود. شبکه ایبیسی نیوز هم دوشنبه شب به نقل از چند مقام در وزارت خارجه آمریکا گزارش داده است که انتظار دارند حمله تلافیجویانه ایران علیه اسرائیل پیش از روز پنجشنبه انجام شود و همچنان خوشبین هستند که دامنه این حمله محدود باشد.
این شبکه افزود که پنجشنبه همزمان با از سرگیری مذاکرات برای توافق آتشبس در غزه با میانجیگری آمریکا، مصر و قطر است. تهران اما در تلاش است تا با هوشیاری کامل وارد این کارزار شده و همه جنبههای داخلی و بینالمللی آن را بسنجد و از این رو درباره قطعیت پاسخ ایران تردیدی وجود ندارد. توییت «علی شمخانی» مشاور سیاسی رهبر انقلاب و تاکید بر اینکه مقدمات تنبیه شدید فراهم شده است، تصریح علی باقری سرپرست وزارت امور خارجه بر اینکه جمهوری اسلامی ایران پاسخ قطعی و موثر به اقدام جنایتکارانه رژیم صهیونیستی خواهد داد و نیز تاکید سردار علی محمد نائینی سخنگوی سپاه پاسداران بر اینکه اسرائیل پاسخ ترور هنیه را دریافت خواهد کرد، نشان میدهد که این پاسخ قطعی و قاطعانه خواهد بود. پیش از این هم سردار اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس در پیام تبریک به یحیی سنوار جانشین هنیه، تاکید کرده بودکه براساس گفته رهبر جمهوری اسلامی «وظیفه خود میدانیم که انتقام خون ایشان را برای این حادثه تلخ در جمهوری اسلامی بگیریم» و «تردیدی نیست که خون این شهید بزرگوار بر مجازات سخت رژیم صهیونیستی به دست جمهوری اسلامی تأثیر خواهد گذاشت».
ابهام در زمان و جزئیات پاسخ ایران، اختلال در زندگی عادی ساکنان سرزمینهای اشغالی را در پی داشته است، بسیاری از پروازهای مقصد تلآویو مختل و لغو شده است. شرکتهای هواپیمایی بریتانیا، سوئیس، الجزایر، سنگاپور، آلمانی لوفتهانزا، ایرفرانس- کیالام، کیالام هلندی، یونایتد آمریکا، رایان ایر و ایزیجت، از نمونه شرکتهای هواپیمایی بودند که پروازهای خود به تلآویو را لغو کردهاند.
پاسخ ایران به نقض حاکمیت ملی خود و ترور مهمانش در تهران، قطعی اما چند بعدی و هوشیارانه خواهد بود. پاسخی که هم حمایت مردم ایران و هم رضایت افکار عمومی جهان را پشتوانه خود دارد و شواهد از نزدیکی آن خبر میدهد. حتی اگر جو بایدن رئیسجمهور آمریکا انتظار این پاسخ را نداشته و مدعی شود که در صورت ایجاد آتشبس میان رژیم صهیونیستی و حماس، ایران از این پاسخ منصرف خواهد شد.
از سوی دیگر تهران گرچه تصریح کرده که در مذاکرات صلح حضور نخواهد داشت اما تمام تلاش خود را برای پایان بخشیدن به جنگی نابرابر در غزه به کار بسته است. با این همه جامعه جهانی باید به این درک رسد که تهدید امنیت و صلح جهانی رژیم صهیونیتسی است و هرگونه مماشات با فردی افراطی چون نتانیاهو فجایعی غیرقابل جبران در پی خواهد داشت که مدرسه تابعین نمونهای از آنهاست.
نورنیوز