نورنیوز – گروه اجتماعی: آیین‌ها و رسوم هر ملت، عناصر فرهنگی جامعه را شکل می‌دهند اما گاهی رسومی که از گذشته به جا مانده، نه تنها دیگر سنخیتی با زمان حال ندارد بلکه حتی سبب بروز ناهنجاری و خساراتی نیز می‌شوند. رسم تیراندازی در مراسم و مناسبت‌ها بویژه عروسی و عزا از جمله این رسوم است که در برخی استان‌های کشور از گذشته رواج داشته و امروز نیز با آنکه نسبت به قبل کمتر شده اما همچنان اجرا می‌شود و متأسفانه تبعاتی هم در پی دارد.
خبرهایی که از بروز فاجعه به دلیل تیراندازی در مراسم منتشر می‌شود، دل هر خواننده‌ای را به درد می‌آورد. سال 1397 بود که دو پسربچه 5 و 7ساله به دلیل تیراندازی در یک مراسم عروسی واقع در شهرستان ریگان استان کرمان کشته شدند. این قتل به دست کسی انجام شد که در این مراسم با اسلحه شکاری اقدام به تیراندازی کرده بود و کودکان از ناحیه سر و صورت مورد اصابت تیر قرار گرفته بودند.(ایسنا، 28 بهمن 1399)
سال 1393 نیز در حادثه دیگری که به دلیل تیراندازی در مراسم عزاداری رخ داد، یک دختر بچه 10 ساله در مسجد سلیمان به کام مرگ فرو رفت. این کودک نیز همانند دو کودک کرمانی قربانی تیراندازی هوایی در مراسم شد و داغ سنگینی بر دل پدر و مادر گذاشت. (روزنامه ایران، 8 مهر 1393)
همچنین در فروردین ماه 1400 در مراسم عروسی در اهواز تیر سرگردانی به پسری نوجوان اصابت و او را از ناحیه نخاع گردن مصدوم کرد. البته این تنها مورد از قربانی گرفتن رسم تیراندازی در خوزستان نبود و مردم هر ساله شاهد اتفاقاتی از این دست در مراسم این استان هستند. (تسنیم، 3 فروردین 1400)
تیراندازی در مراسم حتی باعث اختلال در پروازهای فرودگاهی نیز شده است که در این رابطه می‌توان به اتفاقی که در اردیبهشت ماه 1403 رخ داد اشاره کرد. در این اتفاق تیراندازی در یک مراسم عروسی در خرم آباد سبب بروز اخلال امنیتی در روند پروازهای فرودگاه خرم‌آباد شد و تعدادی از پروازهای این فرودگاه را لغو کرد.
تعداد قربانیان تیراندازی در مراسم در دو سال اخیر عددی قابل تأمل و نگران کننده است. به گفته سردار سعید منتظرالمهدی، سخنگوی فراجا از سال ۱۴۰۱ تاکنون ۳۵ نفر به دلیل رسم تیراندازی در مراسم کشته شده و ده‌ها نفر نیز به همین علت نقص عضو شده‌اند. بر این اساس سالانه 3 هزار واقعه تیراندازی در مراسم عروسی و عزا رخ می‌دهد که نباید نسبت به آن بی توجه بود. به گفته سخنگوی فراجا، رسم غلط تیراندازی در مراسم سبب ایجاد رعب و وحشت در بین شهروندان به ویژه کودکان واخلال امنیتی در روند پرواز فرودگاه‌ها و گاهی لغو برخی از پروازها می‌شود. (ایسنا، یک مرداد 1403)
در همین رابطه سردار قاسم رضایی، فرمانده کل انتظامی کشور نیز عنوان کرد که تیراندازی تفریحی در مراسم عروسی یا تیراندازی در مراسم عزاداری بدعتی است که نام آن را فرهنگ می‌گذارند که هر ساله ده‌ها قربانی می‌گیرد، این تیراندازی‌ها جرم محسوب می‌شود و با مجرمان قاطعانه برخورد خواهد شد. (تسنیم، 3 مرداد 1403)
اطلاع رسانی گلوله‌ای در عصر ارتباطات
پیشینه رسم تیراندازی در مراسم مانند بسیاری از رسومی که تاریخچه‌ای غنی دارند نیست و در واقع این رسم بر اساس آنچه مردم شناسان می‌گویند، رسم ریشه‌داری محسوب نمی‌شود. آنچه گفته می‌شود این است که در گذشته در مراسمی مانند جشن عروسی مراسم سوارکاری انجام می‌شده و اگر تیراندازی از سوی سوارکاران هم صورت می‌گرفته در فضایی باز و دور و از جمعیت بوده است. البته کسانی که به تیراندازی هوایی اقدام می‌کردند افرادی ماهر و خبره در تیراندازی به شمار می‌رفته‌اند و این گونه نبوده که هرکس سرخود تیراندازی کند.
در واقع هرکسی دست به سلاح نمی‌برده و عشایر از سلاح برای شکار و دفاع از خود در برابر آسیب‌های محیطی استفاده می‌کردند و تیراندازی جنبه تفریحی نداشته است. گروهی نیز معتقدند تیراندازی در مراسم عروسی و عزا برای خبر کردن افراد استفاده شده و آنها با شنیدن صدای تیر می‌فهمیدند که مراسم برپا شده است. حالا با وجود وسایل ارتباط جمعی که دورافتاده‌ترین روستاها را نیز تحت پوشش قرار داده است، این شکل از اطلاع‌رسانی بسیار بی مورد به نظر می‌رسد و حتی تیراندازی برای نشان دادن شادی نیز امری غیرضروری است آن هم در شرایطی که راه‌های سالم شادمانی جمعی در مراسم وجود دارد.
گفته می‌شود که سابقه استفاده از تفنگ در مراسم عروسی و عزا به 50 سال اخیر برمی‌گردد اما طریقه استفاده از آن به شکل کنونی حتی در زمان شروع این رسم هم مرسوم نبوده است. اجرای این رسم نه تنها باعث ایجاد هیجان منفی در میان افراد و بویژه جوانان و نوجوانان می‌شود، بلکه می تواند به ابزاری برای غرض‌ورزی شخصی نیز تبدیل شود.
بنا بر آنچه از سوی مردم و مسئولان استان‌های درگیر با رسم تیراندازی عنوان می‌شود، بیشتر کسانی که در مراسم عروسی یا عزا از سلاح گرم استفاده می‌کنند، جوانان و نوجوانان هستند که به دلیل سن پایین به راحتی دستخوش هیجانات قرار می‌گیرند و نمی‌توانند احساسات خود را به درستی کنترل کنند و خیلی وقت‌ها فاجعه‌ای به بار می‌آورند که دیگر قابل جبران نیست.
رسمی که جرم است
اجرای آیین و رسوم به خودی خود موجب بروز جرم نمی‌شود اما وقتی پای رسمی مثل تیراندازی میان باشد، قضیه کاملا فرق می‌کند.
به گفته سردار قاسم رضایی، فرمانده کل انتظامی کشور، هیچ کس حق ندارد بگوید تیراندازی در مراسم عزا و عروسی رسم است بلکه این یک نوع جرم است. این فرهنگ نیست بلکه این اقدامی غیرقانونی است و باید نفرات مجرم تحت تعقیب قرار گیرند همچنین بخش‌های مختلف اجتماع، سخنرانی‌های دانشگاه، صحبت جامعه شناسان و نظرات همه قضات باید از جمیع جهات قبح سلاح را برای مردم مشخص کند البته باید با اشراف اطلاعاتی دارندگان سلاح غیرمجاز را جمع‌آوری کنیم. به گفته او، کسانی که سلاح مجاز دارند اما تیراندازی غیرمجاز می‌کنند یا مجوز سلاح آنها تمام شده حق داشتن سلاح ندارند و این مطالبه جدی پلیس است.(فارس، 11 دی 1402)
در همین رابطه باید به ماده ۶ قانون مجازات اسلحه و مهمات نیز اشاره کرد که بر اساس آن هر کس به طور غیرمجاز سلاح گرم یا سرد جنگی، سلاح شکاری یا قطعات مؤثر یا مهمات آنها را خریداری، نگهداری یا حمل کند یا با آنها معامله دیگری انجام دهد، به حبس تعزیری محکوم می‌شود. بر این اساس، مرتکبین برای سلاح سرد جنگی، سلاح شکاری یا مهمات آن، به حبس از 91 روز تا 6 ماه یا جزای نقدی از ۱۰ تا ۲۰ میلیون ریال، سلاح گرم سبک غیرخودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، به حبس از 6 ماه تا 2 سال یا جزای نقدی از ۲۰ تا ۸۰ میلیون ریال، سلاح گرم سبک خودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن، به حبس از 2 تا 5 سال و سلاح گرم نیمه سنگین و سنگین، قطعات مؤثر یا مهمات آنها، به حبس از 5 تا 10 سال محکوم می‌شوند.
در صورتی که بر اثر تیراندازی در مراسم قتلی صورت بگیرد نیز بر اساس رأی دادگاه باید عمل شود و این که غیرعمدی بودن قتل به اثبات برسد دارای اهمیت است زیرا همانگونه که گفته شد ممکن است قتل حتی با قصد و غرض قبلی و به دلیل اختلافات صورت گرفته باشد.
با تمام این احوال اجرای رسمی که تا این حد آسیب‌زا و خطرآفرین است باید هرچه زودتر متوقف شود. در این رابطه عوامل بازدارنده و تنبیهی از یک سو و فرهنگسازی از سوی دیگر می‌تواند موثر باشد. پادرمیانی بزرگان قبایل هم تأثیرگذار است و باید در کنار فرهنگسازی از طریق رسانه مورد توجه قرار گیرد تا دیگر شاهد اتفاقات تلخ از این دست نباشیم.
نورنیوز