نورنیوز – گروه اجتماعی: اتمام تحصیلات دانشگاهی لزوما به معنای آمادگی فارغ التحصیلان برای ورود به بازار کار نیست. به همین دلیل بسیاری از دانش آموختگان در رشته‌های مختلف پس از اتمام دوره کارشناسی و یا حتی کارشناسی ارشد، به دنبال گذراندن دوره‌های مختلف آموزشی هستند تا بتوانند وارد بازار کار شوند. ورود به بازار کار هم البته به این معنا نیست که از ابتدا آمادگی انجام کارهای محول شده را دارند بلکه برای رسیدن به این مرحله باید معمولا دوره‌های کارآموزی طی شود تا فرد تازه کار بتواند در مسیر شغلی خود قرار گیرد.
برای برخی اما آمادگی برای ورود به بازار کار در همان ابتدای فارغ‌التحصیلی اهمیت ویژه ای دارد. آنها گاهی حتی حین تحصیل مشغول به کار و کسب درآمد می‌شوند. برای این گروه یادگیری مهارت‌های مرتبط با شغل اهمیت ویژه‌ای دارد و به همین دلیل است که بسیاری از آنها از ابتدا جذب حرفه آموزی می‌شوند. دانشگاه فنی و حرفه‌ای گزینه مناسبی برای این افراد به شمار می‌رود. دانشگاهی که سال‌هاست به همین نام فعالیت دارد اما در تاریخ سوم تیرماه جاری، نام آن با موافقت شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم به دانشگاه ملی مهارت تغییر کرد.
به گفته عرفان خسرویان، رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای بیش از ۱۲_۱۰ سال است در کشور هم دانشگاه فنی و حرفه‌ای داریم و هم سازمان فنی و حرفه‌ای و حالا تغییر نام دانشگاه فنی و حرفه‌ای سبب ایجاد برند جدید دانشگاه ملی مهارت در کشور می‌شود که علاوه بر تغییر نام، ساختار آن نیز دچار تغییر خواهد شد. (ایسنا، 18 تیر 1403)
دانشگاه فنی و حرفه‌ای که از این پس باید آن را دانشگاه ملی مهارت بنامیم دارای پیشینه‌ای 135 ساله در ایران است. در واقع از زمانی که امیرکبیر در سال 1268 هجری شمسی مدرسه دارالفنون را تأسیس کرد، آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران پایه گذاری شد. پس از آن در سال 1344 مدارس عالی فنی و حرفه‌ای در شهر تهران تأسیس شد و در سال 1348 هم مراکز تربیت معلم فنی و حرفه‌ای تحت پوشش دفتر امور مدارس عالی فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش به طور رسمی آغاز به کار کردند.
در سال 1359 با تغییراتی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در مراکز آموزش عالی کشور رخ داد، مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای طبق ضوابط شورای عالی انقلاب فرهنگی، با هدف تربیت تکنیسین فنی در رشته‌های مختلف در دوره‌های کاردانی کار خود را از سر گرفتند. اما تأسیس مجتمع پیامبر اعظم(ص) در سال 1386 را می‌توان پایه اصلی تشکیل دانشگاه فنی و حرفه‌ای دانست که در نهایت این مجتمع در سال 1390 با مصوبه مجلس شورای اسلامی به دانشگاه فنی و حرفه‌ای تغییر نام داد و با هدف تربیت افراد کاردان متناسب با نیاز صنعت کشور با تمام اختیارات و امکانات به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پیوست.
دانشگاه فنی و حرفه‌ای دانشجویان خود را از بین دانش آموختگان هنرستان‌ها یا شاخه کاردانش انتخاب می‌کند و در حال حاضر 182 دانشکده و آموزشکده فنی و حرفه‌ای زیر مجموعه دانشگاه فنی و حرفه‌ای یا دانشگاه ملی مهارت هستند.
عمده دروس ارائه شده در این دانشگاه‌ها به‌صورت عملی و کارگاهی برگزار می‌شوند و اگر دقیق‌تر بخواهیم بگوییم، حدود 70 درصد دروس به‌صورت کارگاهی و 30 درصد دروس نظری ارائه می‌شوند.
در دانشگاه فنی حرفه‌ای دانشجویان پس از انتخاب رشته در زمینه‌های مختلفی مانند برق، الکترونیک، مکانیک، عمران، کامپیوتر، نفت و گاز، شیمی، طراحی و نقشه کشی صنعتی، نرم افزار کامپیوتر، معماری، مربیگری ورزش، طراحی و دوخت و ... آموزش می‌بینند و بیشتر دانشجویانی که از دانشگاه فنی و حرفه‌ای فارغ‌التحصیل می‌شوند، در زمینه‌های مربوط به رشته تحصیلی خود جذب بازار کار می‌شوند.
فارغ التحصیلان چه می گویند؟
داشتن مدرک دانشگاهی نه شما را لزوما حرفه‌ای می‌کند و نه تضمینی برای کسب درآمد است. دانشجویانی که با اصول و رویکردهای کاری در شرایط واقعی آشنا می‌شوند، مهارت‌های عملی لازم برای ورود به بازار کار را به دست می‌آورند و از این رو تحصیل در رشته‌های فنی و حرفه‌ای برای افرادی که علاقه به جذب فوری به بازار کار را دارند جذاب به نظر می‌رسد. آنها گاهی خیلی حتی زودتر از آنچه تصور می‌شود به کارآفرینانی جوان بدل می‌شوند که مسیر شغلی را خیلی زودتر از همسن و سال‌های خود پیموده‌اند.
زهرا امینی یکی از فارغ التحصیلان این دانشگاه در رشته طراحی و دوخت به نورنیوز می‌گوید:«از آنجا که همیشه علاقه زیادی به مد و پوشاک داشتم به این رشته جذب شدم که یکی از زیرشاخه‌های هنر است. یادگیری مهارت عملی در این رشته به من کمک کرد که از همان زمان تحصیل فعالیت حرفه‌ای خود را شروع کردم. همان موقع به صورت محدود کار می‌کردم و حالا که 7 سال از اتمام دوره تحصیلم می‌گذرد کارگاه دوخت خودم را دارم و برای 8 نفر به صورت مستقیم کارآفرینی کرده‌ام. در زمینه فعالیت خودم افرادی را می‌شناسم که در رشته‌های دیگر تحصیل کرده اند و چند سال هم یا جویای کار بوده و یا در مشاغلی کم درآمد و نامتناسب با علاقه‌شان مشغول به کار بوده‌اند و بعد تصمیم گرفته‌اند وارد حوزه تولید پوشاک شوند. آنها سال‌های زیادی را صرف فعالیتی کرده‌اند که تأثیری در کار فعلی شان ندارد و به نسبت افرادی مثل من نیز دیرتر وارد این حرفه شده‌اند. من در 29 سالگی کارگاه مستقل و درآمد مناسب دارم در حالی که برخی افراد این کار را تازه در 40 سالگی شروع می‌کنند که البته من نمی‌گویم بد است اما هرچه زودتر وارد حرفه شوید، تجربه بیشتری کسب می‌کنید و به اصطلاح نبض بازار به دستتان می‌آید.»
امیرحسین کاتب، فارغ التحصیل رشته الکترونیک هم معتقد است با تحصیل در فنی وحرفه‌ای موقعیت شغلی بهتری نسبت به هم رده‌های خود دارد. او به نور نیوز می گوید:«من در زمینه تعمیر و نگهداری ماشین‌های صنعتی فعال هستم و تقریبا می توانم بگویم بلافاصله بعد از اتمام تحصیل مشغول به کار شده‌ام. به طور کلی کسانی که در این رشته در فنی و حرفه‌ای تحصیل می‌کنند در دو رسته شغلی فعال می‌شوند. دسته اول مشاغلی با عنوان برقکار عمومی مثل برقکاری ساختمان و نقشه کشی برق و تابلو سازی برق و دسته دوم برقکار صنعتی که شامل شغل هایی مثل تابلوسازی فشار قوی، سیم پیچی موتورهای الکتریکی و راه اندازی آنهاست که من خودم در این شاخه فعال هستم. الکتروتکنیک هم رشته دیگری است که بخش دیگری از برق است که در آن معمولاً مدارهایی با ولتاژ و قدرت بالا و بیشتر قطعات خاصی مانند انواع کابل ها، موتورهای الکتریکی، تابلو برق های بزرگ و صنعتی مورد بررسی قرار می‌گیرند. درهر صورت با حرفه آموزی شانس بیشتری برای ورود به بازار کار وجود دارد و به نظر من با بالاترین مدارم دانشگاهی اگر مهارت وجود نداشته باشد نمی‌توان فرد مفید و موثری بود.»
قبولی در کنکور اشتغال با کسب مهارت
طبق بررسی‌های مرکز آمار ایران از آخرین نرخ بیکاری در بهار 1403، سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران 43 درصد بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲.۲درصد افزایش داشته است. بر این اساس سهم بیکاری زنان نسبت به مردان بالاتر و همچنین در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است. با این احوال می‌توان به اهمیت حرفه آموزی در میان قشر جوان و در حال تحصیل کشور بیشتر پی برد.
دکتر عرفان خسرویان، رئیس دانشگاه ملی مهارت (فنی و حرفه‌ای سابق) آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را کلید اشتغال می‌داند و معتقد است هرچقدر در حوزه آموزش‌های مهارتی سرمایه گذاری کنیم نتیجه آن را در حوزه اشتغال برداشت خواهیم کرد. به گفته او دانشگاه فنی و حرفه‌ای ۱۸۲ مرکز دانشگاهی در سطح کشور دارد که خدمات و آموزش های فنی و حرفه‌ای را در سطح آموزش عالی ارائه می‌کنند و سالانه حدود 4 هزار دانشجو وارد دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای در سطح کشور می‌شوند. با وجود این اما سرانه بودجه آموزش‌های مهارتی یک سوم آموزش‌های تئوری است. اهمیت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در احکام برنامه‌های توسعه آمده و در برنامه ششم سهم ۳۰ درصدی دارد لذا باید در بودجه ریزی برای آموزش های فنی و حرفه‌ای اعتبار ویژه ای را برای تجهیز کارگاه‌ها و تامین مواد اولیه در نظر بگیریم.
به گفته خسرویان، هرچقدر در حوزه آموزش‌های مهارتی سرمایه‌گذاری کنیم نتیجه آن را در حوزه اشتغال برداشت خواهیم کرد. در واقع می‌توانیم از وام‌های زودبازده اشتغال برای آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و تجهیز کارگاه‌ها و تأمین مواد اولیه جهت آموزش با کیفیت استفاده کنیم تا زمان دسترس پذیری شغل را کاهش دهیم و نیروی کار صنعت پسندتر تربیت کنیم. (ایسنا، 7 آذر 1401)
خسرویان البته از محدودیت دانش آموختگان پسر به دلیل خدمت دو ساله سربازی نیز سخن گفته که بعضا فرصت اشتغال سریع و به هنگام را از دست خواهند داد. اما در کل بررسی‌ها در 10 سال اخیر، به طور میانگین نشاندهنده جذب 60 درصدی فارغ‌التحصیلان در اکثر رشته‌ها و تا 90 درصد در برخی دیگر از رشته‌ها در بازار کار است.
برای بالا بردن سهم اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی، تجربه مهارت آموزی دانشگاه ملی مهارت می‌تواند مفید و موثر واقع شود. در واقع قرار نیست کل دانشجویان در رشته‌های فنی و حرفه‌ای تحصیل کنند و به عنوان افراد ماهر جذب بخش‌های صنعتی شوند اما می‌توان از نگاه مهارت محور این دانشگاه در بخش‌های دیگر آموزش عالی نیز استفاده کرد. از سوی دیگر توجه بیشتر به دانشگاه فنی و حرفه‌ای که حالا با نام دانشگاه ملی مهارت به فعالیت ادامه می‌دهد، می‌تواند تقویت دانش آموختگان این بخش را سبب شود و شرایط بهتری برای رشد کشور در بخش صنعت فراهم کند.
نورنیوز